Fréttatíminn - 17.09.2016, Qupperneq 36

„Það var gríðarlega lærdómsrík og
mótandi reynsla. Það er allt annar
hlutur að vera í samkynja sambúð á
Indlandi en á Íslandi. Þessi reynsla
gaf mér að vissu leyti innsýn í það
hvernig það var að vera lesbía á Ís-
landi fyrir fáeinum áratugum. Við
bjuggum við viðvarandi ótta við af-
hjúpun. Við misstum íbúð á einum
tímapunkti, vegna þess að það var
einhver sem sagði leigusalanum frá
því hvernig sambandi okkar væri
háttað. Við lentum í lögregluáreiti
og vorum stundum lafhræddar um
líf og limi. Þegar við misstum íbúð-
ina þá drifum við okkur að flytja af
ótta við að það breiddist út orðróm-
ur um samband okkar í hverfinu,
þannig það skapaðist múgæsing eða
hreinlega ofbeldi. Ég þekki það því
vel á eigin skinni hvernig það er að
koma inn í íbúðina sína og þurfa
að draga gluggatjöldin fyrir áður
en maður kyssir konuna sína,“ seg-
ir María um hvernig hún þurfti að
haga lífi sínu sem kona í samkynja
sambandi á Indlandi.
En ólíkt þeirri stöðu sem lesbíur
og hommar voru í hér áður fyrr, þá
hafði María undankomuleið. Hún
gat komist úr þessum aðstæðum
og lifað í frjálsara samfélagi. „Fjöl-
skyldan mín vissi alveg af þessu, ég
hafði rafræn tengsl inn í opnari ver-
öld og þegar ég kom í frí til Íslands
þá lifði ég í mjög opnu og frjálsu um-
hverfi. Þó þetta gefi mér visst sjón-
arhorn þá get ég ekki lagt reynslu
mína að jöfnu við upplifun fólk sem
var algjörlega innmúrað og átti enga
undankomuleið hér á árum áður.“
Þurfti ekki að færa allt í orð
Foreldrar kærustu Maríu vissu af
sambandi þeirra og settu sig ekki
upp á móti því. „Þetta var samt
aldrei rætt opinskátt og það breytti
svolítið sýn minni á alla umræðu
um hvað það er mikilvægt að koma
út úr skápnum. Sú umræða á sér
uppruna í ákveðinni menningu í
nærsamfélögum okkar. Á Indlandi
eru áherslurnar á það hvernig talað
er um um hlutina allt annars eðlis,
og líka þessar yfirlýsingar um hver
maður er. Við bara vorum saman
og það ríkti ákveðinn skilningur
okkar á milli um hvert eðli hlutanna
væri. Það þurfti ekki alltaf að færa
allt í orð.“
Eftir tveggja ára dvöl á Indlandi
flutti María heim til Íslands og sam-
bandinu við indversku kærustuna
lauk á svipuðum tíma. Hún heldur
þó enn tengslum við Indland, enda
eignaðist hún fjölda vina meðan
hún bjó þar. „Svo byrjaði reyndar
fyrrverandi tengdamóðir mín að
fylgja mér á twitter um daginn,“
segir hún og skellir upp úr. „Ég
sakna Indlands og langar að kom-
ast að hitta fólkið mitt sem er á víð
og dreif um landið. Indland verð-
ur alltaf hluti af mínu lífi og sjálfs-
mynd.“
Klæddist strákafötum
María hefur æft karate í 17 ár. Hún
er í landsliðinu og kennir íþróttina.
Aðspurð segist hún ekki hafa orðið
fyrir áreiti eða fordómum vegna
kynhneigðar sinnar á þeim vett-
vangi. En í keppnisferðum í útlönd-
um verður hún stundum vör við
að gert er grín á kostnað hinsegin
fólks. „Allt karate-samfélagið hérna
heima veit að ég er hinsegin akti-
visti. Það var erfitt að leggja þetta
á borð fyrir fólk, en það var góð
ákvörðun og ég vona að hún verði
til þess að þetta verði auðveldara
fyrir aðra,“ segir María.
„Ég heyri stundum ennþá hjá
krökkum að það er verið að nota
orð eins og hommi og lessa til að
stríða eða gera lítið úr, en mér
finnst það hafa minnkað. Það er
alls ekkert í líkingu við hvernig það
var þegar ég var í barnaskóla. Það
var alveg hræðilegt. Við sem vorum
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
solrunlilja@amk.is
Þetta var tífalt betri mæting en á góðum að-alfundi, þannig þetta var söguleg stund,“ segir María Helga Guðmunds-
dóttir, jarðfræðingur, þýðandi og
landsliðskona í karate, sem var kjör-
in formaður Samtakanna '78 á aðal-
fundi í síðustu viku.
Fundurinn var sá langfjölmenn-
asti í sögu félagsins, sóttur af um
350 manns. En skýringuna má
væntanlega rekja til þeirra deilna
sem skapast hafa í kjölfar umsóknar
BDSM-samtakanna um hagsmuna-
aðild að félaginu. Deilurnar hafa í
raun skipt Samtökunum '78 upp í
tvo hópa - með og á móti aðild - þó
ýmislegt annað komi til. María og
hennar fylgismenn eru hlynnt að-
ild og kusu með henni á fundinum.
Hún vonast þó til að nú verði hægt
að lægja öldurnar innan félagsins
og ræða málin á yfirvegaðan hátt.
Það verðuga verkefni bíður hennar
sem nýs formanns.
Ekki á öndverðum meiði
Þrátt fyrir að tvær fylkingar hafi
myndast innan félagsins telur Mar-
ía mikilvægt að dvelja ekki of lengi
við að skilgreina þær sem með
og á móti BDSM. „Þetta er miklu
flóknara en það. Ef maður skyggnist
undir yfirborðið á þessum tveimur
svokölluðu blokkum, þá sér maður
að þar er fólk með allskonar skoð-
anir, hugmyndir og tilfinningar
í garð félagsins. Ég vil því ekki
halda of fast í þessa hugmynd um
tvær þéttar blokkir á gjörsamlega
öndverðum meiði. Ekkert félag er
þannig uppbyggt þó það geti litið
þannig út í ákveðinn tíma. En að
sama skapi getur aldrei verið full-
komin eining um allt. Þessi fundur
skapar ró um ákveðna hluti, hann
tekur út af borðinu deilur um hverj-
ir hafa umboð til að stýra félaginu
og skapar grundvöll fyrir komandi
starf. Það er samt sem áður mjög
stórt verk fyrir höndum, að fá ólík-
ar raddir upp á yfirborðið og leiða
uppbyggilegt samtal um hvert við
erum að fara með þetta félag. Það
gefur ákveðinn tón þegar tvær fylk-
ingar með ólík sjónarmið takast á
og önnur þeirra ber sigur úr býtum
í kosningum. Það er samt enginn
endapunktur. Þetta eru frjáls félaga-
samtök og við þurfum að vinna á
samstöðugrundvelli, líka með fólki
sem er kannski ekki sátt við niður-
stöður kosninganna. Mér er mjög
mikið í mun að eiga gott samtal við
það fólk,“ segir María sem gerir sér
þó grein fyrir því að verkefnið verð-
ur krefjandi. Sjálf kom hún inn í fé-
lagið fyrir þremur árum, eftir að
hafa búið erlendis um árabil. Fyrst
í Bandaríkjunum og svo á Indlandi.
Lærði nepölsku og hindí
María er 28 ára, fædd og uppalin í
Vesturbænum og á Seltjarnarnesi.
Móðir hennar er bandarísk og faðir
hennar íslenskur. Hún segist hafa
alist upp með annan fótinn í banda-
rískri menningu þrátt fyrir að hafa
ekki verið mikið í Bandaríkjunum
sem barn. Þegar kom að því að fara
í háskóla ákvað hún hins vegar að
leita þangað. Hún flutti út árið 2005
og hóf nám í jarðfræði.
Þegar María var í grunnnáminu
fór hún í mánaðarlanga ferð til Ind-
lands sem aðstoðarmaður í rann-
sóknarleiðangri í Himalajafjöllun-
um. Þekking hennar á jarðfræði
var enn takmörkuð en til að geta
lagt eitthvað af mörkum í ferðinni
þá ákvað hún að læra nokkur orð
í nepölsku. „Ég fór á bóksafnið,
sótti mér bækur og lærði hrafl í
nepölsku. Lærði stafrófið ásamt
nokkrum grundvallaratriðum. Ég
vildi vera manneskjan sem gæti
lesið á götuskilti og boðið góðan
daginn. En í þessari dvöl þá hreifst
ég svo af landi og þjóð að ég ákvað
að ég yrði að koma aftur og geta þá
klárað þessi samtöl sem ég var rétt
fær um að byrja á.“
Þegar hún sneri aftur heim til
Bandaríkjanna, þá skráði hún sig í
nám í hindí og lærði tungumálið í tvö
ár. Í framhaldi af því fór hún í sumar-
skóla í hindí á Indlandi og ílengdist
þar í tvö ár, lengst af í Nýju Delí. Hún
hélt þar áfram í mastersnáminu sínu
í jarðfræði, starfaði við þýðingar,
kenndi karate og tók þátt í ýmiskon-
ar sjálfboðastarfi.
Í sambúð með konu á indlandi
Það var einmitt á Indlandi sem
María hóf fyrst sambúð með konu.
Hún var indversk og þurftu þær að
fara huldu höfði með samband sitt.
Óttaðist um líf og limi í
sambúð með konu á Indlandi
María Helga, nýkjörinn formaður Samtakanna '78, bjó í tvö ár á Indlandi og var í sambandi með konu þar í landi. Þær
bjuggu við stöðugan ótta um afhjúpun kynhneigðar sinnar, máttu þola lögregluáreiti og voru hraktar úr húsnæði sínu.
Sú reynsla gefur henni ákveðna innsýn inn í líf hinsegin fólks fyrir nokkrum áratugum síðan.
Upplifði áreiti á Indlandi María og sambýliskona hennar á Indlandi máttu meðal annars þola lögregluáreiti og misstu íbúðina sína vegna
kynhneigðar sinnar. Mynd | Rut
storkurinn.is | storkurinn@storkurinn.isstork rinn.is | storkurinn@storkurinn.isSíðumúla 20 | S. 551-8258 |
…viðtal 4 | amk… LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 2016
Þegar við misstum íbúðina þá
drifum við okkur að flytja af
ótta við að það breiddist út orðróm-
ur um samband okkar í hverfinu,
þannig það skapaðist múgæsing
eða hreinlega ofbeldi.
Köllunarklettsvegi 1, 104 Reykjavík • Sími: 531 3300 • ritstjorn@amk.is
Útgefandi: Gunnar Smári Egilsson. Blaðamenn: Katrín Bessadóttir, katrin@amk.is; Kidda Svarfdal, kidda@amk.is og Sólrún Lilja Ragnarsdóttir, solrunlilja@amk.is.
Framkvæmdastjóri og auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson. amk… er gefið út af Morgundegi ehf. og er prentað í 83.000 eintökum í Landsprenti.