SÍBS blaðið - 01.01.2006, Blaðsíða 14

14
Íþróttir fatlaðra eiga sér nú orðið nokkuð
langa sögu, en Hippokrates, faðir læknis-
fræðinnar, mælti m.a. með íþróttum til
þjálfunar fyrir fatlaða einstaklinga. Síðan
hefur frést af íþróttaiðkun fatlaðra af
og til án þess að hún hafi náð mikilli
útbreiðslu. Á síðustu öld fer hins vegar
að nást árangur, sem sést m.a. á því að
1922 var stofnað akstursíþróttafélag
fyrir lamaða íþróttamenn í Englandi og
árið1936 var stofnað íþróttafélag fyrir
einhenta golfara í Skotlandi. Það var
hins vegar ekki fyrr en eftir seinni heims-
styrjöldina að skriður komst á málin. Þeir
sem lifðu af voru gríðarlega margir lamað-
ir, blindir, handa- eða fótalausir eða fatlaðir á
annan hátt. Mikil þörf var á endurhæfingu. Sir
Ludvig Guttman, enskur taugaskurðlæknir sem
fékk óhemjumarga mænuskaðasjúklinga til með-
ferðar, sá þörfina og hóf endurhæfingu með
íþróttum. Hann hvatti mennina til að taka þátt í
alls kyns íþróttum (helst sínum gömlu íþróttum)
og aðlagaði reglurnar og aðstæður fyrir þá. Árið
1952 lét hann byggja leikvöll við sjúkrahús sitt
til þjálfunar fyrir fatlaða og stóð að landsmót-
um í íþróttum þeirra kenndum við sjúkrahúsið:
Stoke Mandeville Games. Þau þróuðust síðan
smám saman í Ólympíuleika fatlaðra, sem nú
heita Ólympíumót (Paralympics).
Þessi aðferð endurhæfingar breiddist út um
heiminn og ýmsar endurhæfingarstofnanir fóru
að notfæra sér íþróttir til þjálfunar, ekki síst sem
undirbúning að viðhaldsþjálfun. Undirritaður
kynntist þessu starfi á Sunnaas sjúkrahúsinu í
Noregi 1974 og síðar á Beitostølen Helsesports-
senter, sem eingöngu notaðist við íþróttir í sinni
endurhæfingu. Haukur Þórðarson, yfirlæknir
á Reykjalundi, kom þangað í heimsókn ásamt
Birni Ástmundssyni 1979 og féllu þeir strax
fyrir hugmyndinni um heilsusport á Reykjalundi,
enda voru þeir ekki ókunnugir slíku með öllu
því á Reykjalundi hafði verið stunduð hesta-
mennska fyrir vistmenn á sumrin frá 1973. Varð
úr að ég fengi að koma á heilsusportsstarfsemi
þegar ég hæfi starf á Reykjalundi þá um haustið.
Heilsusport er víðast hvar á vegum stofnana og
ýmissa félaga, svo sem öldunga- eða sjúklinga-
félaga, en íþróttir fatlaðra eru á vegum íþrótta-
félaga sem eru flest aðilar að íþróttasamböndum
fatlaðra í viðkomandi löndum.
Heilsuþjálfun skal það heita sagði Björn Ást-
mundsson þegar starfsemin hófst formlega 1.
desember 1979 með ráðningu þeirra Lilju Hall-
grímsdóttur og Loga Ólafssonar og voru þau
kölluð heilsuþjálfar. Fyrstu mánuðina og árin
tók mjög margt starfsfólk þátt í starfseminni og
aðstoðaði heilsuþjálfana á margan hátt.
Boðað var til blaðamannafundar í janúarbyrjun
1980 vegna nýs happdrættisárs og í Morgun-
blaðinu 6. janúar er m.a. haft eftir undirrituðum:
„Íþróttaþjálfunin hófst að nokkru á Reykjalundi
í haust. Hefur hún gefist mjög vel og hingað til
hefur verið stundaður borðtennis, sitjandi blak,
hópleikfimi og diskódans en einnig skokk og
skíðaganga. Ráðnir hafa verið tveir starfskraftar
í eina stöðu til að sjá um þessa starfsemi auk
þess sem þeir munu starfa við ýmsa félagsstarf-
semi á staðnum. Ætlunin er að fjölga þessum
greinum og verða teknar upp greinar s.s. körfu-
bolti, bogfimi, sund, en einnig íssleðaakstur og
snjóþotuakstur með skíðastöfum, dans í hjóla-
stólum, lyftingar og fleira. Sagði Magnús að
vænta mætti þess að hægt yrði að taka á móti
hjarta-, astma- og sykursýkisjúklingum að
ógleymdu fötluðu fólki til nokkurra vikna þjálf-
unar, þar sem stór hluti þjálfunar yrði í formi
íþrótta. Magnús sagði í lokin að hann teldi
mikilvægt að efla íþróttaþjálfun því með henni
væri hægt að samræma á lifandi hátt líkamlega,
andlega og félagslega endurhæfingu sjúkra og
fatlaðra.“
Eins og sést á ofanrituðu þurfti að útvega ýmis
áhöld til starfsins, m.a. sérútbúna hjólastóla,
skíði, snjóþotur og sleða, kanúa og kajaka. Sér-
búin bryggja var smíðuð við Hafravatn. Þá
var fenginn rampi til að aka hjólastólum upp
á pall við hlið hesta til að auðvelda fólki að
komast á bak. Varmárlaug var leigð eftir vinnu
á daginn og notuð allt að fjóra daga í viku til
þolþjálfunar, en sundkennsla var í innilauginni
H
e
i
l
s
u
s
p
o
r
t
i
ð
Magnús B. Einarson:
Heilsusport að Reykjalundi
í rúman aldarfjórðung
Magnús B. Einarson
Hestamennska hefur lengi verið hluti af endurhæfingu
á Reykjalundi