SÍBS blaðið - 01.01.2006, Blaðsíða 23

23
Verkþáttur 1.1.
Fæðuofnæmi hjá íslenskum börnum
Sigurveig Þ. Sigurðardóttir barnalæknir
Þessi hluti verkefnisins rannsakar tíðni fæðuof-
næmis hjá börnum frá fæðingu til 2,5 árs ald-
urs, áhrif þess á lífsgæði og efnahag í þeim til-
gangi að bæta greiningu og meðferð á fæðuof-
næmi í Evrópu. Áreiðanlegar grunnupplýsingar
um tíðni fæðuofnæmis má síðar nota til að meta
hvort og þá hversu hratt þetta vandamál eykst.
Við munum greina þá þætti sem hafa áhrif á
myndun fæðuofnæmis og mynstur ofnæmis-
sjúkdóma og breytileika milli svæða og þjóðfé-
lagshópa í Evrópu.
Rannsóknartilgáta ungbarnarannsóknarinnar er
að umhverfisþættir (m.a. sýkingar, aðrir ofnæm-
isvakar, aðrir ofnæmissjúkdómar), matarvenjur
og erfðaþættir spili saman og verði til þess að
einstaklingur myndi fæðuofnæmi.
Þessi fjölþjóðlega framskyggna faraldsfræði-
lega rannsókn verður gerð í átta löndum sem
spanna helstu þjóðfélagslegu og veðurfarslegu
svæði Evrópu. Rannsökuð verða allt að 12.000
börn fyrstu 30 mánuði lífs þeirra. Með ítarleg-
um, stöðluðum spurningalistum er upplýsingum
safnað um ýmsa þætti sem hugsanlega geta
stuðlað að fæðuofnæmi eða verið afleiðingar
þess. Börn með einkenni um fæðuofnæmi verða
skoðuð og ofnæmisprófuð. Ef niðurstöður benda
til fæðuofnæmis, verða gerð s.k. tvíblind áreitis-
próf fyrir viðkomandi fæðu þ.e. ofnæmið verður
sannað eða afsannað með því að gefa barninu
viðkomandi fæðu í varfærnislegum skömmtum
inni á spítala. Fyrir hvert barn sem grunað er
um fæðuofnæmi verða fengin tvö jafngömul
börn í viðmiðunarhóp sem munu svara sömu
spurningalistum og fara í blóðprufu til mælinga
á ofnæmismótefnum. Mjög fáar framskyggnar
rannsóknir í Evrópu hafa litið á fæðuofnæmi frá
fæðingu eins og þessi rannsókn gerir. Verkþátt-
ur 1.1 fór af stað 1. október 2005 og eru þegar
komnir tugir þátttakenda.
Verkþáttur 1.2.
Faraldsfræði fæðuofnæmis barna á
skólaaldri og fullorðinna einstaklinga
Michael Clausen, barnalæknir
Verkþáttur 1.2 í EUROPREVALL rannsókninni
er gerður á 10 stöðum í Evrópu. Þar er verið að
kanna algengi á fæðuofnæmi hjá skólabörnum
á aldrinum 7-10 ára og fullorðnum. Einnig á
að kanna hverjir eru helstu ofnæmisvaldarnir.
Spurningalistum verður dreift meðal um 3000
skólabarna á aldrinum 7-10 ára. Ætlast er til
að foreldrar svari listunum með börnum sínum.
Þar verður spurt spurninga er varða fæðuof-
næmi og ofnæmissjúkdóma. Á sama hátt verða
3000 fullorðnum sendir spurningalistar um sama
efni. Þeir sem gefa upp að þeim verði staðfast-
lega illt af ákveðinni fæðu er boðið til frekari
rannsókna og svara einnig ítarlegri spurninga-
lista. Jafnmörgum sem segjast geta borðað allan
mat án vandræða verður einnig boðið til frek-
ari rannsókna sem viðmiðunarhópi. Þá verður
mælt hjá þeim öllum sértæk IgE mótefni gegn
fæðu í blóði. Þeir sem reynast vera með mót-
efni gegn ákveðinni fæðu og jákvæða sögu um
fæðuofnæmi er boðið að taka þá í tvíblindu
fæðuáreitisprófi fyrir þessari fæðutegund. Því
hægt er að vera með jákvæða svörun gegn fæðu-
mótefnum í blóði en samt geta borðað fæðuna.
Ekki verður gert tvíblint fæðuáreitispróf hjá
þeim sem hafa fengið lífshættuleg einkenni af
völdum fæðuofnæmis en þeir geta samt verið
með í rannsókninni. Í tvíblindu fæðuáreitisprófi
er þeim sem prófa á gefin máltíð í tvennu lagi,
þar sem önnur inniheldur þá fæðu sem þeir eru
taldir hafa ofnæmi gegn, en hin ekki. Einungis
þriðji aðili þ.e. hvorki læknir né sjúklingur veit
hvor máltíðin inniheldur meintan fæðuofnæmi-
svald. Byrjað er með örlitla skammta en þeir
síðan auknir á 20 mín fresti þar til að einhver
einkenni koma fram eða að fram kemur að við-
komandi þolir fæðuna. Fæðuáreitisprófið er gert
inni á spítala. Þá verður einnig kannað hvernig
skólarnir eru viðbúnir að takast á við fæðuof-
næmi hjá nemendum.
Verkþáttar 1.3. Fæðuofnæmi hjá
einstaklingum vegna gruns um slíkt
Davíð Gíslason ofnæmislæknir
Þessi verkþáttur er framkvæmdur á 12 stöð-
um í Evrópu. Tilgangur er að skilgreina hvaða
fæða hefur mesta þýðingu sem ofnæmisvaldur
í Evrópu, að kanna samband milli loftborinna
ofnæmisvaka (frjókorna, rykmaura) og fæðuof-
næmis og reyna að finna með hvaða hætti fæðu-
ofnæmi á upptök sín. Rannsóknin mun leggja
grunn að upplýsingabanka um fæðuofnæmi í
Evrópu og leggja til mikilvægan efnivið í ser-
misbanka sjúklinga með vel skilgreint fæðuof-
næmi.
Verkáætlun: Í rannsóknina eru valdir einstakl-
ingar sem leita til sérfræðings í ofnæmissjúk-
dómum vegna fæðuofnæmis. Þessum einstak-
lingum verður boðin þátttaka í eftirtöldum
rannsóknum:
1. Að svara spurningalista um einkenni sín.
2. Að fara í ofnæmispróf með 10-42 ofnæmisv-
ökum, þar af allt að 25 fæðutegundum.
Fjöldi ofnæmisvaka í prófunum fer þó eftir
aldri þátttakenda.
3. Að gefa blóð til ofnæmisrannsókna.
4. Að fara í tvíblind fæðuáreitispróf til að fá
eins örugga greiningu á fæðuofnæmi og
kostur er.
Gert er ráð fyrir um 100 einstaklingum í þessari
rannsókn hér á landi. Sérstök áhersla verður
lögð á að rannsaka fólk með einkenni fyrir