Lystræninginn - 01.05.1979, Side 7

náunga sem ég þekkti, hann var annað hvort í hjálpar-
sveit - já látum það liggja á milli hluta. Þessi náungi var
einu sinni að leita að flugvélarflaki - hann hefur þá að
öllum líkindum verið i flugbjörgunarsveitinni - hann
var sem sagt að leita að flugvélarflaki. Þetta var æfing
og þessi flugvél fórst hér á stríðsárunum en það er
önnur saga. Nú, nú eftir nokkra tíma göngu kemur
hann þar sem maður liggur sofandi í laut. Þá var piltur
búinn að gleyma flugvélarflakinu, hélt hann væri að
leita að týndum manni. Maðurinn sór og sárt við lagði
að hann væri alls ekki týndur en pilturinn hlustaði ekki
á hann og þegar maðurinn neitaði að koma með honum
til byggða gerði leitar maður sér lítið fyrir, réðist á
manngreyið, batt hann og teymdi hann á eftir sér. Síðar
kom í ljós að þetta var háttsettur embættismaður í
sumarfríi. Þannig fer ef við greinum ekki aðalatriðin frá
aukaatriðunum, aðalatriðið í þessu var flugvélarflakið
en maðurinn var aukaatriði (horfir fram í sal). A ég að
trúa þvi sém sé. Er maðurinn sofnaður (bendir) ekki sé
ég betur - vekið þið mannfjandann undir eins. Er þetta
áhugi alþýðunnar á sannleikanum? Hvað haldið þið að
ég sé? Vögguvísnasöngvari eða hvað? Eg hef ferðast um
landið þvert og endilangt, ekki aðeins þetta land heldur
fjölmörg önnur og aldrei fyrr hef ég verið móðgaður á
jafn freklegan hátt (gengur fram fyrir borðið). Þú ættir
að skammast þín og það skal ég segja þér ef þú sofnar
aftur, þá hætti ég og fer.... þá skal ég koma niðurí sal
og jafna um þig, þú varst farinn að hrjóta (að borðinu
aftur). Ég hef fórnað öllu fyrir vísindin, fram eftir ævi
var ég fátækur maður, hafnaði góðri og vel borgaðri
stöðu því vísindin voru mér allt. Ég á kröfu á því að
menn hlusti á það sem ég segi, það er skylda ykkar. Nú
er ég búinn að tapa þræðinum (hugsi) það er auðvitað
spurning hvort ég á nokkuð að segja ykkur. Alla vega
segi ég ykkur ekki frá samhæfiskenningunni en sam-
kvæmt henni verður atómeðlisfræðin að notast við
samhæf hugtök. Mjög mikilvægt atriði. Ég hef í fjöl-
mörg ár einbeitt mér að rannsóknum á starfsemi
mannsheilans. Gert mér grein fyrir eðli tilverunnar, til-
gangi lífsins og ég hef - eftir margra ára þrotlaust starf
komist að merkilegri niðurstöðu. Til að geta svarað
spurningunni hvað er sannleikur verðum við að gera
okkur grein fyrir hlutverki okkar í þessu lífi. Við
stærum okkur af stórum heila og vissulega eru heila-
hvelin, sem eru stærsti hluti heilans, tiltölulega stærri í
manninum en öðrum skepnum. En til hvers er að hafa
stóran og á margan hátt velgerðan heila ef við kunnum
ekki að nota hann? Frá aldaöðli hafa menn tekið önnur
líffæri fram yfir heilann. Skáldin yrkja um hjartað,
hjarta mitt hrópar á þig, hjartað ræður og svo
framvegis. Það er ekki heili minn hrópar á þig eða heil-
inn ræður. Það er alltaf hjartað og hjartað og aftur
hjartað. Hvar væri ég í dag ef ég hefði ekki notað heil-
ann? Hvar væruð þið ef þið hefðuð ekki notað heilann?
En ég var að tala um afstæðiskenninguna. Til að skilja
hana verður að nota heilann, ég er ekki að gera lítið úr
hjartanu alls ekki það hefur sínu hlutverki að gegna. Nú
á eftir þegar þessum fyrirlestri er lokið farið þið heim til
ykkar, þetta á ekkert sammerkt afstæðiskenningunni.
En þið farið heim til ykkar, kannski fáið þið ykkur
kaffibolla, setjist niður og rabbið við maka ykkar, börn
eða kunningja, en hvað verður um mig? Hvert fer ég, við
hvern get ég talað? Ég má ekki einu sinni drekka kaffi,
ég á hvergi heima, ég hef engan til að tala við. Er þetta
réttlátt? Ég þekkti eitt sinn mann - þið tókuð væntan-
lega eftir því að ég sagði þekkti ekki þekki, nú orðið
þekki ég engan. Þessi maður sem ég þekkti hafði ótak-
markaðan áhuga á starfsemi heilans eða svo hélt ég.
Hann kynntist konu og síðan ekki söguna meir, hann
treysti sér ekki til að lifa einn og öðlast fullkomnun -
stundum öfunda ég hann. Hún var dökkhærð. Ég skal
segja ykkur eitt í trúnaði - ég hef aldrei notað tilrauna-
dýr, aldrei. En engu að síður hef ég sannprófað kenn-
ingar mínar, hvernig jahá það segi ég ekki. Heyrði ég
rétt? Var einhver að geispa? Hvers konar fólk er hérna,
mér er spurn? Það er ekki von á góðu þegar fólk nennir
ekkert á sig að leggja. Væri ég sá sem ég er ef ég hefði
alltaf verið geispandi? En þið megið geispa fyrir mér en
það get ég sagt ykkur að lausn lífsgátunnar fæst ekki
með hrotum né geispum nema ef vera skyldi aðeinhver
geispaði golunni (leitar að blaði). Hvað er sannleikur? í
fljótu bragði virðist ógerningur að svara þeirri
spurningu en svarið er einfalt og um leið og ég svara
þeirri spurningu, svara ég öðrum. Og ég skal segja
ykkur að svar mitt gildir fyrir alla. Ég er einn samt er ég
hamingjusamasti maður í veröldinni vegna þess að ég
hef fundið lausn lífsgátunnar. Og úr því að ég ætla að
segja ykkur hvað sannleikurinn er er best að láta lausn
lífsgátunnar fljóta með. Ég er hér með blað þar sem
lausnin er skrifuð á. Það er undarlegt en fram að þessu
hefur alltaf eitthvað komið fyrir um leið og ég hef byrjað
að segja þetta eina orð sem öllu máli skiptir. Síðast féll
ég í yfirlið um leið og orðið var komið fram á varir
mínar. Ég var fluttur á sjúkrahús og allir færustu lækn-
ar landsins voru sammála um að hraustari mann hefðu
þeir aldrei séð (leitar). Ég á að vera hérna með stærðar
örk þar sem ég hef skrifað lausnina (leitar í töskunni,
dregur upp stóra upprúllaða pappírsörk). Ég vil - áður
en ég sýni ykkur þetta - þá vil ég taka það fram að þið
hafið á engan hátt unnið til þess arna. En afþví að
alþýðan er nú einu sinni mitt fólk og ég er einn af ykkur
verður ekki talið óeðlilegt þótt þið fáið að vita þessa
lausn fyrst af öllum. Ég ætla að biðja þá sem nota gler-
augu að setja þau upp (fer uppá stólinn). Látið þið nú
ekki tækifærið ganga ykkur úr greipum. Á þessa örk er
skráð það eina sem skiptir máli í lífinu, allt annað er
hismi og hjóm. Sjá ekki allir vel? Þá er stundin runnin
upp, og eftir andartak birtist lífsgátan - bölvuð vitleysa
er þetta - lausn lífsgátunnar á ég við - hún birtist ykkur
og þið munuð öðlast eilífa hamingju (rúllar pappírsörk-
inni í sundur, hægt, hún er auð. Hann grípur um hjarta-
stað, virðist ætla að detta niður, harkar af sér, vöðlar
pappírsörkinni saman, hendir henni á gólfið, staulast
út).
Legunautar - Leikfélag Þorlákshafnar 1977.
7