Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.2016, Qupperneq 15

Helgarblað 20.–23. maí 2016 Umræða Stjórnmál 15
Draumurinn fjaraði út eftir forskrift sögunnar
n Samfylkingin í tilvistarkreppu 16 árum eftir stofnun n Sagan endurtekur sig n Sameiningin er orðin að óeiningu n Næsti formaður mögulega sá síðasti
Í sæng með höfuðand-
stæðingnum
Engu að síður tók Samfylkingin í
fyrsta skipti sæti í ríkisstjórn með
„höfuðandstæðingnum“, Sjálfstæð­
isflokknum. Davíð Oddsson hafði
þá ráðið sig í Seðlabankann og
Geir H. Haarde tekinn við valda­
taumunum í Valhöll. Kom það á
daginn sem Steingrímur J. hafði
sagt í árdaga Samfylkingarinnar.
„Það eru ýmis teikn á lofti um að
Samfylkingin sé hraðbyri að þró­
ast í sama farveg og gamli Alþýðu­
flokkurinn, og við vitum hvert
sögulegt hlutskipti hans var í sam­
skiptum við Sjálfstæðisflokkinn.
Það var allt annað en að vera höf­
uðandstæðingur, heldur var hann
þvert á móti ein meginríkisstjórn­
arhækja Sjálfstæðisflokksins.“
Þetta stjórnarsamstarf átti eftir
að verða Samfylkingunni örlagaríkt.
Bankahrunið reið yfir og Samfylk­
ingin, sem þá var nánast forystulaus
vegna veikinda formannsins, sleit
samstarfinu við Sjálfstæðisflokkinn.
Minnihlutastjórn var mynduð fram
að kosningunum vorið 2009 og Jó­
hanna Sigurðardóttir var á þessum
tímapunkti eini stjórnmálamaðurinn
sem naut trausts til að leiða flokk­
inn. Að loknum kosningum myndaði
hún ríkisstjórn með VG, fyrstu hreinu
vinstri stjórnina á Íslandi.
Óumflýjanlegt kosningatap
Óhætt er að segja að samstarfið við
VG hafi verið þyrnum stráð og má
færa rök fyrir því að það hafi ver­
ið upphafið að hnignuninni. Ekki
skal dregið úr því að verkefnin voru
risavaxin. Rétta þurfti af fjárlaga­
halla upp á hundruð milljarða,
skuldir almennings höfðu rok­
ið upp úr öllu valdi og atvinnulífið
var botnfrosið. En það voru önn­
ur mál sem léku vinstri stjórnina
grátt – Ice save, aðildarviðræðurnar
við Evrópusambandið og ný stjórn­
arskrá. Ekki bætti úr skák að þing­
flokkur VG var afar erfiður í sam­
starfi.
Það var óumflýjanlegt að Sam­
fylkingin myndi fá á sig högg í þing­
kosningunum 2013, enda ríkis­
stjórnin orðin afar óvinsæl og fylgið
tekið að reytast mjög af stjórnar­
flokkunum. Árni Páll Árnason sigr­
aði Guðbjart heitinn Hannesson í
formannskjöri nokkrum mánuð­
um fyrir kosningar, en var settur í þá
einkennilegu stöðu að vera formað­
ur stjórnarflokks utan ríkisstjórn­
ar, þar eð Jóhanna ákvað að vera
forsætisráðherra út kjörtímabilið.
Kosningabarátta Samfylkingarinnar
var almennt talin frekar mislukkuð
en fáa óraði þó fyrir því bylmings­
höggi sem kosningaúrslitin voru.
Samfylkingin fékk aðeins 12,9 pró­
sent, eitt versta kosningatap á Vest­
urlöndum.
Lagði haltur af stað
Formannsferill Árna Páls var þess
vegna strax orðinn fallvaltur þótt
hann hafi aðeins setið nokkra
mánuði í embætti. Hann sætti gagn­
rýni flokksmanna sem vildu skella
fylgistapinu á hann og naut þar að
auki takmarkaðs stuðnings inn­
an þingflokksins. Það kom berlega
í ljós þegar Sigríður Ingibjörg Inga­
dóttir bauð sig fram gegn Árna Páli
á landsfundi, einungis með sólar­
hrings fyrirvara. Þetta afhjúpaði
klofning innan raða Samfylkingar­
innar og þótti mörgum sem at­
laga Sigríðar Ingibjargar hafi ver­
ið ómakleg. Sú staðreynd að Árni
Páll sigraði með aðeins einu at­
kvæði, sínu eigin, varð síst til að efla
traustið á flokknum. Samfylkingin
hafði fram að þessu verið á þokka­
legu, þó langt í frá ásættanlegu, róli
í skoðanakönnunum. Síðan þá hef­
ur þróunin aðeins verið á einn veg,
niður á við.
Vegna mikillar undiröldu innan
flokksins var ákveðið að flýta for­
mannskjöri og verður það haldið í
sumar. Í kjölfarið skrifaði Árni Páll
flokksmönnum einlægt bréf þar sem
farið var hörðum orðum um ákvarð­
anir sem teknar voru í stjórnartíð Jó­
hönnu. Þannig hafi flokkurinn „ekki
varið ítrustu hagsmuni þjóðarinn­
ar“ í Icesave­málinu, að aðildarum­
sóknin að ESB hafi byggst á flóknu
baktjaldasamkomulagi sem aldrei
hélt og að Samfylkingin hafi tek­
ið stöðu með fjármálakerfinu gegn
fólkinu í skuldamálum heimilanna.
Þetta bréf vakti mismikla lukku inn­
an flokksins, einkum gagnrýni Árna
Páls á meðferð stjórnarskrármálsins
sem hann sjálfur hefur verið sakað­
ur um að drepa. Enda kom á daginn
að hann dró formannsframboð sitt
til baka.
„Flokkar okkar klofnuðu og
sundruðust“
Með fullri virðingu fyrir þeim fram­
bjóðendum sem sækjast eftir for­
mannsembættinu, þá verður að
segja það hreint út að enginn þeirra
er líklegur til að endurheimta fylgi
flokksins. Tveir þeirra koma úr
þingflokki sem hefur verið áberandi
slappur á kjörtímabilinu og sá þriðji
hefur starfað utan flokksins eftir að
hafa fallið út af þingi. Samfylkingin
er í bráðri þörf fyrir blóðgjöf og nýtt
blóð kemur ekki með þessum þrem­
ur frambjóðendum. Flokkurinn þarf
á sínum Bernie Sanders eða Jeremy
Corbin að halda, en slíkur maður
virðist ekki vera til. Í besta falli situr
Samfylkingin uppi með John Ed­
wards eða Ed Miliband.
Staðan er því þessi: Fylgið er í
sögulegu lágmarki og það er ekkert
í kortunum sem bendir til þess að
það breytist, flokkurinn er forystu­
laus og nýr formaður getur í besta
falli vænst þess að skríða aftur upp
í tveggja stafa tölu í fylgi, þjóðin hef­
ur engan áhuga á helsta baráttu­
máli Samfylkingarinnar frá stofnun
(aðild að ESB) og lúinn þingflokkur
ákallar endurnýjun en undanskilur
sjálfan sig. Næsti formaður flokks­
ins verður þess vegna mögulega sá
síðasti. Hvort hann leggi flokkinn
niður sjálfur, eins og Magnús Orri
Schram hefur viðrað, eða það falli í
hlut kjósenda verður að koma í ljós.
Í grein Óskars Guðmundssonar,
sem vitnað var til í upphafi, segir:
„Það þarf ekki að rekja þessa rauna­
sögu lengi, flokkar okkar klofnuðu
og sundruðust forðum á um það
bil áratugs fresti. Vinstri hreyfingin
var margklofin frá 1930 og fram á
okkar dag.“ Hver hefði trúað því að
16 árum síðar myndi Samfylkingin
liggja banaleguna? Nú, ef sagan
kennir okkur eitthvað hefðu allir átt
að búast við því. n
Kökulist | Firði Hafnarfirði og Valgeirsbakarí | Hólagötu 17 í Reykjanesbæ
Skoðaðu tertuúrvalið á heimasíðunni www.kokulist.is
Bakarameistari & Konditormeistari
Allt frá konfektmola upp í fullbúna veislu
Sími: 562 5900
www.fotomax.is
Yfirfærum
yfir 30 gerðir
myndbanda,
slides og
fleira
Björgum
minningum
Persónulegar
gjafir við öll
tækifæri
Allt til að
merkja
vinnustaðinn