Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.2016, Blaðsíða 28

Vikublað 25.–27. október 201620 Menning
L
andið þitt er ekki til. Þjóðfán-
inn, þjóðbúningurinn, þjóð-
söngurinn, allt eru þetta tákn
sem notuð eru til að gefa fólki
tilfinningu fyrir einhverju sem
kallað er þjóðríki eða föðurland,
skálduðu fyrirbæri sem á sér einung-
is tilvist í sameiginlegri meðvitund
hóps. Stjórnarskrá, landslög og landa-
mæri eru manngerðir strúktúrar sem
hafa áhrif á hvernig fólk hagar sér, en
aðeins vegna þess að hópurinn trú-
ir því að þessi félagslegu fyrirbæri
séu til. Þegar efnislegi veruleikinn er
skoðaður ofan í kjölinn er hins vegar
augljóst að landið þitt, þjóðin þín,
landamærin og lögin þín eru ekki til.
Þetta er leiðarstef tónverks eftir
Karólínu Eiríksdóttur sem hún vann
í samstarfi við myndlistarfólkið Ólaf
Ólafsson og Libiu Castro, en verkið
verður sungið víðs vegar um Kópa-
voginn í vikunni. Landið þitt er ekki
til var upphaflega samið árið 2008 og
var hluti af framlagi Ólafs og Libiu til
Feneyjatvíæringsins, en verður flutt í
nýrri mynd við opnun Cycle-listahá-
tíðarinnar á fimmtudag.
Úr feneyskum gondól í „kópa-
vogskan“ leigubíl
Karólína, Ólafur og Libia hafa unnið
saman að nokkrum verkum á undan-
förnum árum. Fyrst unnu þau að tón-
verki byggðu á Stjórnarskrá Lýðveld-
isins Íslands, en það var frumflutt átta
mánuðum fyrir hrun bankakerfisins
árið 2008. Seinna gerði Karólína tón-
list við vídeóverkið The Caregivers
sem fjallar um réttindalausar austur-
evrópskar konur í umönnunarstörf-
um á Ítalíu. Landið þitt er ekki til var
þriðja samstarfsverkefni þríeykisins.
„Landið þitt er ekki til er verk sem
Ólafur og Libia hafa verið vinna að í
mörg ár og í mörgum mismunandi
formum. Þetta hafa til dæmis verið
neonskilti, slagorð máluð á húsveggi,
og sendiherra Íslands í Þýskalandi
hefur jafnvel málað það eftir fyrirmæl-
um. Árið 2011 höfðu því safnast alls
konar textar úr sýningum og frá hin-
um og þessum sýningarstjórum. Úr
þessu unnu Ólafur og Libia svo sam-
felldan texta á nokkrum tungumálum.
Þau fengu mig til að gera tónlist við
textann og þegar þau voru fulltrúar
Íslands á Feneyjatvíæringnum 2011
var verkið svo flutt. Ásgerður Júníus-
dóttir messósópran-
söngkona og tveir ítalskir
hljóðfæraleikarar, gítar- og
trompetleikari, sigldu um
borgina á gondól og fluttu
verkið. Það bergmál-
aði milli húsveggjanna
og í síkjunum. Þá var líka
unnið vídeóverk sem var
svo sýnt í skálanum – en
verkið hefur svo verið sýnt
víða um heim, enda eru
þau mjög eftirsóttir mynd-
listarmenn.“
Verður opnunarverkið
á Cycle-listahátíðinni á
fimmtudag þá einhvers
konar framhald af verkinu í Feneyj-
um?
„Núna á að taka þetta sama tón-
verk aftur upp. Ásgerður mun syngja
aftur, Páll Eyjólfsson spilar á gítar og
Einar Jónsson á trompet. Þau munu
aka í leigubíl á milli staða og stofn-
ana í Kópavogi á miðvikudag og flytja
verkið hér og þar í Kópavogi, mig
minnir að þetta séu um það bil 17
mínútur. Ég veit ekki hvaða stofnanir
þetta verða en það verða eflaust ein-
hverjir hissa á skrifstofunni á mið-
vikudaginn. Á opnuninni á Cycle á
fimmtudag verður verkið svo aftur
flutt í heild sinni. Þetta er því sama
tónlistin en allt önnur umgjörð og
nýtt vídeó tekið upp. En það að verk
sé flutt svona úti undir berum himni
og í almannarýminu gefur því svolítið
aðra merkingu.“
Feneyjar og Kópavogur eru afskap-
lega ólík svæði – það hlýtur að vera
allt annars konar hljóðmynd á síkjun-
um í Feneyjum en við umferðar götu í
Hamraborginni!
„Já, svo verður örugglega rok og
rigning,“ segir Karólína og hlær.
Alþjóðlegt ákall
Hvaða hugmyndir liggja að baki verk-
inu af þinni hálfu?
„Þegar maður fær texta byrjar
maður oft á því að greina formið á
textanum og svo fylgir maður honum
– eða gerir eitthvað þveröfugt. Í þessi
tilviki er það form textans sem ræð-
ur því hvernig músíkin er brotin upp.
Textinn er á mörgum tungumálum
og það er ákveðið stef eða kall sem
er endurtekið við og við – skilaboð
frá Ólafi og Libiu – og svo kaflar þar
á milli sem fjalla um afmarkaða hluti.
Þetta er því svolítið kaflaskipt verk. Ég
fór ekki út í það að finna þjóðlög frá
þessum löndum sem textarnir koma
frá eða eitthvað svoleiðis og að því
leytinu til er þetta alþjóðlegt – enda
verk Ólafs og Libiu alþjóðlegt ákall!“
Hefur erindi þessa ákalls við um-
hverfið eitthvað breyst á þessum fimm
árum frá síðasta flutningi?
„Þetta er náttúrlega sígilt efni og
átti vel við árið 2011, það voru stríð
og landlaust fólk, flóttamenn og
hælis leitendur. Í dag er erindið þó að
minnsta kosti ekki minna en það var
fyrir fimm árum – en þetta er því mið-
ur ástand sem er ekki nýtt af nálinni.“
Finnst þér tónlistin almennt hafa
tækin til að takast á við svona póli-
tísk efni?
„Auðvitað hefur hún það. Megnið
af þeirri tónlist sem er skrifuð, að
minnsta kosti án texta, er hins vegar
abstrakt – hljóðfæratónlist
er það í eðli sínu. Þegar tón-
skáld skrifa fyrir sinfóníu eða
verk fyrir kammersveit eða
einleikara þá er yfirleitt ekki
pólitískur boðskapur í því.
Tónlistin þarf því oft samstarf
við aðrar listgreinar til að
koma einhverjum boðskap
á framfæri – það skemmir að
minnsta kosti ekki.“
Óljóðræn stjórnarskrá
Talandi um pólitík. Í að-
draganda kosninganna sem
fara fram um næstu helgi
hefur svolítið verið rætt um
stjórnarskrána, en þú ert
kannski sú manneskja sem
hefur velt þessu plaggi fyrir þér á hvað
óvenjulegastan hátt; sem texta fyrir
tónverk. Fékkst þú einhverja nýja sýn
á stjórnarskrána með því að nálgast
hana á þennan listræna, eða fagur-
fræðilega hátt?
„Eins og margir Íslendingar hafði
ég ekki mikið pælt í stjórnarskránni
áður en kynntist henni vel þegar ég lá
yfir henni. Maður uppgötvaði ýmis-
legt, til dæmis – eins og kom svo vel
fram í síðustu forsetakosningum – að
þótt 28 greinar af rúmlega 80 fjalli um
forsetaembættið er greinilegt að það
veit enginn hvernig forsetaembættið
á að vera. Maður sá að þetta plagg er
barn síns tíma, 19. aldar plagg. Þótt
það hafi náttúrlega verið gerðar ein-
hverjar endurbætur – ég geri ekki lítið
úr því – þá er þetta í grunninn danska
stjórnarskráin þar sem orðinu kóngur
hefur bara verið skipt út fyrir orðið
forseti. Þetta var náttúrlega svolítið
absúrd verkefni. Maður hefur samið
tónlist við texta eftir mörg bestu ljóð-
skáld landsins: Sjón, Hannes Péturs-
son, Þorstein frá Hamri og Steinunni
Sigurðardóttur, en þetta er sko alls
ekki ljóðrænn texti! Það að hann sé
svona þurr gefur manni hins vegar
færi á að túlka hann meira en ljóð-
rænni texta. Það hefði verið hægt að
setja hvaða stemningu sem er í kafl-
ann um Alþingi eða dómarana. Það
er ekkert ljóðrænt í textanum sem
kallar á ákveðna tegund tónlistar.“
Ert þú búin að skoða tillögur
stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá?
„Ég hef aðeins lagst yfir þær – en
samt ekki jafn vel og gömlu stjórnar-
skrána.“
Væri hægt að semja gott tónverk
upp úr þeim?
„Það er hægt að semja tónlist við
allt. Tónlistin sem að ég gerði við Care-
givers er til dæmis unnin upp úr blaða-
grein. Það er hægt að gera hvað sem er.“
Landið þitt er ekki til verður flutt
við opnun Cycle Music and Art Festi-
val í Gerðarsafni fimmtudaginn 27.
október, klukkan 18.00. n
Lögin þín eru ekki til
n Karólína semur tónverk um lönd sem eru ekki til n Opnar Cycle festival ásamt Ólafi og Libiu
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is Karólína
Eiríksdóttir
Tónskáld
n Fædd árið 1951
n Lærði tónsmíðar við Tónlistarskólann
í Reykjavík og University of Michigan.
n Hefur samið fjölda tónsmíða sem hafa
verið fluttar víða um heim; hljómsveitar­
verk, óperur, kammer­, einleiks­ og
söngverk, verk fyrir kóra og tölvu/rafverk.
n Ópera hennar MagnusMaria hlaut
Íslensku tónlistarverðlaunin sem
tónlistarviðburður ársins 2015 og
er tilnefnd til Tónlistarverðlauna
Norður landaráðs 2016.
„
Það er
hægt að
semja
tónlist
við allt
Samvinna þvert á form Ólafur Ólafsson og
Libia Castro fengu Karólínu til að semja tónverk
við texta sem þau höfðu unnið upp úr ýmissi
umfjöllun um Landið þitt er ekki til. Mynd E WilSon landið þitt er ekki til, 2012 Neon g
raffití á framhlið
Listasafns Íslands. Verkið er í eigu Listasaf
ns Íslands. Verkið er
hluti af samnefndu verkefni/herferð listam
annanna sem hófst
árið 2003 og stendur enn yfir. Mynd libiA CAStro &
ÓlAfur ÓlAfSSon
M
y
n
d
K
r
iS
ti
n
n
M
A
G
n
Ú
SS
o
n
í alla bíla
Varahlutir
Við einföldum líf bíleigandans