Kiwanisfréttir - 01.04.1978, Blaðsíða 15

Tómas Helgason, prófessor:
Iðjuþjálfun - starfsendurhæfing
,,Hver maður á rétt á atvinnu að frjálsu
vali, réttlátum og hagkvæmum vinnuskil-
yrðum og vernd gegn atvinnuleysi,“ segir
í mannréttindayfirlýsingu Sameinuðu
þjóðanna. Mörgum sjúklingum og öryrkj-
um reynist örðugt að notfæra sér þennan
rétt vegna skorts á aðstæðum, sem eru við
hæfi vinnugetu þeirra. Algert iðjuleysi er
flestum þungbært og leiðigjarnt. Það verk-
ar niðurdrepandi, jafnt fyrir heilbrigða sem
sjúka. Því er nauðsynlegt, að gera allt sem
hægt er til þess að veita fólki vinnu, hverj-
um við sitt hæfi.
Það er tilgangur iðjuþjálfunar, eða
starfsendurhæfingar, að þjálfa öryrkja og
sjúklinga þannig, að þeir geti orðið hæfari
til þátttöku í atvinnulífinu. Vinna er nauð-
synleg sjálfsvirðingu manna og sjálfstæði.
Hún rýfur einangrun og skapar tengsl milli
þeirra. Þess vegna er fyrsta markmið iðju-
þjálfunarinnar, að vekja áhuga, hugrekki
og stuðla að endurmati sjúklinganna á eig-
in getu og hæfni til þeirra starfa, sem þeir
kjósa sér og ráða við.
Jafnan hefur verið reynt að gera það
sem unnt er til þess að veita geðsjúklingum
verkefni við hæfi, en skipuleg iðjuþjálfun,
sem miðar að starfsendurhæfingu hefur
verið ýmsum vandkvæðum bundin og ekki
kerfisbundin fyrr en á síðari árum. Einkan-
lega hefur skort verkefni, sem væru þannig,
að sjúklingamir, eða öryrkjarnir finndu, að
þeir væm að vinna að einhverju nytsam-
leg, sem hægt væri að koma í verð, en
væru ekki bara að föndra sjálfum sér til
dægrastyttingar. Föndrið út af fyrir sig er
mikilvægt, bæði sem frístundagaman, en
K-FRÉTTIR
einnig til þess að byrja iðjuþjálfunina, en
eftir nokkurn tíma nær hún því stigi, að
nauðsynlegt er að geta veitt sjúklingunum
önnur skapandi verkefni. Auk erfiðleik-
anna við að finna hæfileg verkefni, er erfitt
að skapa viðunandi rekstrargrundvöll fyrir
starfsemina. Augljóst er, að erfitt er að láta
hana bera sig fjárhagslega, þannig að hún
geti staðið undir húsnæðis- og tækjakostn-
aði, eða jafnvel vinnulaunum verkstjóra eða
leiðbeinenda. Sá halli, sem kann að verða
á starfseminni verður að skoðast eins og
kostnaður við hverja aðra meðferð sjúkra
eða kennslu, sem miðar að því að auka
hæfni fólks.
Eins og oft vill verða er það framtak
ýmissa áhugamanna, sem verður til að
hrinda nýrri starfsemi af stað, eða færa
eldri starfsemi í nýjan farveg. Svo hefur
m.a. orðið með aðstoð Kiwanismanna við
uppbyggingu verksmiðju í tengslum við
Kleppsspítalann, sem hefur það markmið,
að veita sjúklingum og öryrkjum, sem eiga
við geðræn vandamál að etja, starfsendur-
þjálfun.
Á sl. ári unnu rúmlega 50 manns um
lengri eða skemmri tíma í þessari verk-
smiðju, sem nefnd er Bergiðjan. Unnið er
við framleiðslu á veggplötum og voru á
árinu byggð 10 hús úr þeim. Enn vantar
verkefni fyrir fleiri öryrkja og sjúklinga,
sem ekki hafa komist að við þessa starf-
semi og fyrir aðra, sem betur hentar að
vinna við önnur verkefni. Þess vegna er nú
í undirbúningi framleiðsla vegghluta, þar
sem áðurnefndar plötur eru notaðar, ásamt
einangrunarplasti og steypt á milli. Vegna
15