Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.2017, Qupperneq 12

12 Vikublað 16.–18. maí 2017fréttir
mikill dýravinur og voru hann og
Ívan, hundurinn hans og besti vinur,
óaðskiljanlegir. Það er að segja þar
til að hann flutti í Hátún en þá setti
hann, tilneyddur, Ívan í fóstur.
Systir hans, Áslaug Kolbrún, telur
að sá viðskilnaður hafi að lokum dreg-
ið Magnús til dauða. Hún gagnrýnir
enn fremur aðstæður í Hátúni. „Hann
var orðinn mjög hræddur þarna og
lokaði sig mikið af. Ívan var það eina
sem hélt lífinu í honum Magga. Enda
var Ívan alveg einstakur hundur,“ segir
Áslaug Kolbrún.
Hún skrifaði hjartnæma minn-
ingargrein um bróður sinn árið 2009
þar sem hún ræðir samband þeirra
tveggja. „Hundinn Ívan áttir þú
síðast og í lengstan tíma. Betri vin
hefur þú aldrei eignast, þið voruð
algerlega óaðskiljanlegir og fóruð í
margan veiðitúrinn saman, upp um
fjöll og firnindi. Mikil sorg varð hjá
þér þegar þú þurftir að setja hann í
fóstur þegar þú fluttist í Hátúnið, en
þú fékkst hann oft lánaðan og þá var
strunsað í bæinn, þú með hattinn,
hann með klút um hálsinn, tveir
stórir og miklir vinir,“ skrifaði Áslaug
Kolbrún þá.
Hótuðu að rifta húsaleigu-
samningum vegna dýra
Dýrahald í blokkunum hefur
reynst mjög umdeilt en árið 2015
var dýrahald bannað í Hátúni.
Þá sagði Björn Arnar Magnús-
son, framkvæmdastjóri Brynju, að
fjöldi kvartana hefði borist vegna
dýrahalds. Á hinn bóginn hafa ör-
yrkjar þurft að sjá á bak bestu vinum
sínum líkt og dæmi Magnúsar sýnir
fram. Árið 2015 fjallað DV um að Ör-
yrkjabandalagið hefði gefið íbúum
einungis tíu daga til að losa sig við
gæludýr sín ella yrði húsaleigu-
samningi þeirra rift.
„Ég verð alveg eyðilagður og er
hræddur um að ég sökkvi bara dýpra
í þunglyndinu ef ég þarf að gefa frá
mér barnið mitt,“ sagði Friðrik Þór
Andreassen, öryrki sem leigir íbúð
á vegum Öryrkjabandalagsins við
Sléttuveg, þá í viðtali við DV. Þá var
greint frá því að meirihluti íbúa við
Sléttuveg hefði gefið samþykki sitt
fyrir dýrahaldi en samkvæmt lögum
um fjöleignarhús er dýrahald háð
samþykki meirihluta eigenda.
Mikill þrýstingur var lagður á
Eddu Indriðadóttur árið 2015 um
að hún losaði sig við tíkina Loppu
en hún bjó þá líkt og Friðrik við
Sléttuveg. „Loppa hefur algjörlega
bjargað mér. Ég er flogaveik og fæ
alls kyns flog. Um daginn fékk ég
ráðvilluflog og ég vissi ekkert hvar
ég var og vissi ekki einu sinni nafnið
á hundinum. Eina sem ég kom út úr
mér var „Heim“ og hún Loppa vísaði
mér leiðina inn hérna heima. Ég veit
ekki hvar ég hefði endað ef ekki væri
H
ér er veikt fólk og við
megum ekki við því að
fá þessa fordóma því það
getur haft í för með sér að
fólk loki sig af, dragi sig
inn í sína skel, og það getur verið
hættulegt,“ segir Sigurbjörg Inga
Magnúsdóttir, íbúi í Hátúni 10 til
tuttugu og tveggja ára, sem er í
hópi þeirra sem syrgja nú vin sinn
sem svipti sig þar lífi á miðviku-
dagskvöld líkt og DV greindi frá í
síðasta helgarblaði. Líkt og fram
kom í máli formanns Öryrkja-
bandalags Íslands, Ellen Calmon,
þá varpa sorgaratburðir sem þess-
ir ljósi á stöðu og aðbúnað ör-
yrkja á Íslandi, sem margir búa við
mikla félagslega einangrun. Sigur-
björg segir að hún finni fyrir for-
dómum gagnvart þeim sem búa í
öryrkjablokkunum svokölluðu við
Hátún 10 sem líkja megi við þá for-
dóma sem vistmenn á Kleppi hafi
mátt lifa við á árum áður.
Hefði þegið áfallahjálp
Sigurbjörg þekkti hinn látna enda
höfðu þau verið nágrannar til
margra ára og segir hún hann
hafa verið yndislegan mann. Hún
segir að nágrönnum og þeim sem
þekktu hann hafi aldrei verið boðin
nein áfallahjálp né hafi nokkur rætt
við þau yfirhöfuð um harmleikinn,
nokkuð sem hún sé þó sannfærð
um að margir hefðu þegið með
þökkum, þar á meðal hún.
Hún segir að kannski hafi hún
búið of lengi í Hátúni, því það sé
að mörgu leyti mjög erfitt að búa
þar. Heimilisfangið eitt og sér
skapi ákveðin hugrenningatengsl
í hugum margra sem leiði til þess
að íbúar upplifi fordóma, svo
mikla að hún forðast að gefa upp
á heimilisfang sitt, ef hún mögu-
lega getur, því viðhorf fólks og
viðmót til hennar breytist
oft eftir að það er orðið
ljóst.
„Við fyrstu
kynni tekur fólk
mér vel, af því
að það sést
ekki utan á
mér að ég
sé veik. En
um leið og
ég er knúin
til að gefa upp heimilisfang er allt
tekið með fyrirvara sem ég segi.“
Hátún hinn „nýi Kleppur“
í hugum margra
Sigurbjörg tekur þó fram að al-
menningur sé ekki einsleitur hvað
þetta varðar, frekar en íbúar í Há-
túni séu einsleitur hópur. Fólk al-
mennt komi vissulega misjafnlega
fram, þó það viti hvar hún búi.
„Það er svo mikils virði fyrir
mann að fá góðar móttökur og
að sama skapi lítilsvirðing þegar
illa er komið fram við mann, án
þess að fólk viti nokkuð annað en
hvar maður býr og þekki mann
ekki neitt. Við erum bara venju-
legt fólk. Ég er ekki með fordóma
gagnvart fólki sem er veikara en
ég. Við erum samfélag hérna en
sumir utan þess eru það ímynd-
unarveikir að ef maður býr í Há-
túni þá halda margir að mað-
ur eigi að vera eins og litið var á
klepparana í gamla daga. Án þess
að fólk viti nokkuð hvernig maður
er. Dæmir mann bara strax. Hátún
er hinn nýi Kleppur hvað fordóma
varðar,“ segir Sigurbjörg.
Eins og sardínur í dós
Fyrrverandi íbúi í blokkunum fer
hörðum orðum um Hátún í sam-
tali við DV. Sá vildi ekki vera nafn-
greindur og þannig tengdur við
blokkirnar sem gefur ágæta vís-
bendingu um þann félagslega
stimpil sem þeim fylgir. Hann segir
það ómannúðlega tímaskekkju í
nútímasamfélagi að hópa öryrkjum
saman í þrjár blokkir. Þótt hann
hafi sjálfur ekki verið lengi í Há-
túninu, hafi hann þó orðið vitni að
einu sjálfsmorði þegar annar íbúi
stökk fram af blokkinni.
„Það er mikið af geðfötluðu
fólki sem býr þarna og það er ekk-
ert annað en tímaskekkja að hrúga
svona mörgu veiku fólki saman
eins og sardínum í dós. Þetta er
einn nöturlegasti staður sem ég
veit um á Íslandi og kominn tími
til að ráðamenn vakni upp og bæti
kjör þeirra sem minnst mega sín
í þessu landi, það er að segja kjör
fatlaðra, sjúkra og aldraðra. Allur
aðbúnaður þarna er mjög slæmur.
Þetta kallast íbúðir en eru raunar
stór herbergi, það er baðherbergi
svo lítil eldhúsinnrétting. Þetta
eru híbýlin sem fólki er boðið upp
á,“ segir íbúinn.
Hann segir að mjög margir í
blokkunum hafi upplifað fordóma
í samfélaginu fyrir það eitt að búa
í Hátúni. „Þegar ég var þarna þá
sá ég ýmislegt sem mann langar
ekkert að sjá. Það voru tveir mjög
nánir mér sem frömdu sjálfs-
víg þarna. Lyktin af eymd-
inni finnst langar leið-
ir og allt í kring. Það
er ekki út af því
að fólkið sé vont
því þetta er bara
veikt fólk og það
er tímaskekkja
að troða því
svona saman,“
segir fyrrver-
andi íbúinn. n
Hátún er hinn
nýi Kleppur
Sigurbjörg forðast að gefa upp heimilisfang sitt
fyrir hana Loppu,“ sagði Edda þá.
Í samtali við DV nú segir Edda að
Loppa hafi í það minnsta bjargað lífi
hennar þrisvar sinnum síðan þá. Að
hennar sögn endaði málið þannig
að þrátt fyrir mikinn þrýsting hafi
húsfélagið ekki rift leigusamningi
við hana.
Ætlar ekki að lóga
„húsbóndanum“
Slíkur þrýstingur, eins og bæði Edda
og Friðrik fundu fyrir árið 2015, er
enn til staðar. Hildur Hjálmarsdóttir,
sem kom að manninum sem framdi
sjálfsvíg í síðustu viku, er bæði með
hund og kött. Hún segir að undanfarið
hafi verið lagður mikill þrýstingur
á hana um að lóga hundinum, eða
húsbóndanum líkt og hún kallar
hann. Hún segir ekki koma til greina
að hún geri það og ætlar hún að
berjast með kjafti og klóm fyrir því að
halda húsbóndanum. Hildur segir
að lengst af hafi hún falið dýrin fyrir
stjórninni. Hún leggur, líkt og margir
aðrir, áherslu á hvað það sé gott fyrir
veikt fólk að eiga gæludýr.
Gæludýrin gefa fólki mikið
Margir eru þeirrar skoðunar að
mikilvægt skref í að rjúfa félagslega
einangrun og einmanaleika íbúa
í Hátúni og öryrkja almennt
væri að leyfa dýrahald á ný, en
umræða um dýrabannið í húsnæði
Öryrkjabandalagsins vakti sem
fyrr segir hörð viðbrögð og mikla
umræðu árið 2015. Sigurbjörg Inga
Magnúsdóttir, sem rætt er við nánar
á öðrum stað í umfjölluninni, stóð
þá frammi fyrir því að missa köttinn
sinn, sem hafði fylgt henni í rúman
áratug. Hún mátti ekki til þess hugsa.
„Þá stigu fram mörg samtök og
aðrir dýravinir og tóku til varna og
fordæmdu þetta. Að lokum varð
stjórnin að gefa eitthvað eftir, sjálf
fór ég í tvö viðtöl út af þessu enda get
ég ekki misst köttinn minn. Þá yrði
ég að flytja eitthvert annað. Hann er
orðinn tólf ára gamall og ég hef átt
hann síðan hann var kettlingur og
hann gefur mér afskaplega mikið.
Ég hef fengið að halda honum því
hann hefur alltaf verið inni köttur,
hættir sér ekki út úr íbúðinni, truflar
engan og líður vel hjá mér. Hann
þekkir ekkert annað. Það er mjög
gott að hafa þessa nærveru, dýrin
gefa manni svo mikið og þau elska
mann skilyrðislaust, annað en fólk
með fordóma.“
Grimmileg afstaða
Hallgerður Hauksdóttir, formaður
Dýraverndarsambands Íslands,
segir í samtali við DV að afstaða
Brynju varðandi dýrahald sé
grimmileg. „Marktækar rannsóknir
hafa sýnt að dýr hafa auðgandi
áhrif á líf fólks, bæði andlega og
líkamlega, og það leikur enginn vafi
á því. Lífslíkur þeirra sem halda dýr
aukast. Öll lífsgæði aukast. Oft er
um að ræða fólk sem er einangrað
og það er mjög erfitt að lýsa því hvað
fólk er svipt miklu þegar það er svipt
dýrinu sínu. Að okkar mati er afstaða
Brynju grimmileg. Við sögðum við
hússjóðinn að við teldum að það
væri ekki erfitt að útfæra það að hafa
eitt hús þar sem dýr væru bönnuð
meðan dýr væru leyfileg í hinum
tveimur,“ segir Hallgerður. n
„Hátún er
hinn nýi
Kleppur hvað
fordóma varðar
Voru beitt þrýstingi Á myndinni sjást þau Sigurveig Buch, með Kristófer í fanginu,
Edda Indriðadóttir með Loppu og Friðrik Þór sem á Aþenu, en Aþena var ekki heima þegar
ljósmyndara bar að garði. DV greindi frá því árið 2015 að þau fengu einungis tíu daga til þess
að losa sig við dýrin.
Þrýstingur á að hundinum yrði lógað María Hjálmarsdóttir segir að hún hafi verið
beitt miklum þrýstingi á að hún léti lóga gæludýrum sínum. „Lyktin af
eymdinni
finnst langar leiðir
og allt í kring