Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.2017, Blaðsíða 16

16 Vikublað 16.–18. maí 2017fréttir
„Mikið
áhyggjuefni
fyrir almenning“
Formaður Læknafélags Reykjavíkur óttast að nýtt greiðsluþátttökukerfi verði til þess fólk neiti sér um læknisheimsóknir
M
ér finnst mjög óskynsam­
lega að þessu staðið,“ segir
Arna Guðmundsdóttir, inn­
kirtlalæknir og for maður
Læknafélags Reykjavíkur.
Arna gagnrýnir nýja greiðsluþátttöku­
kerfið vegna heilbrigðisþjónustu harð­
lega. Hún harmar þá kostnaðaraukn­
ingu sem breytingunum fylgir fyrir
fólk sem þarf sjaldan að leita til lækn­
is. Hún segir að nýja greiðsluþátttöku­
kerfið eigi eftir að bitna mest á ungu
og tekjulágu fólki. Á sama tíma og
Arna fagnar því að þeir einstaklingar
sem áður greiddu mest fyrir læknis­
þjónustu borga nú töluvert minna
hafi það verið undarleg ákvörðun að
velta kostnaðinum yfir á þá sem þurfa
minna á þjónustunni að halda. Það
eigi eftir að reynast heilbrigðiskerfinu
mun dýrara þegar uppi er staðið.
Greiðsluþakið of hátt
Í dag er greiðsluþakið, fyrir fullgreið­
andi skattborgara í nýja greiðslu­
þátttökukerfinu vegna heilbrigðis­
þjónustu, 24.600 krónur fyrir hvern
almanaksmánuð. Kostnaðarþakið
fyrir almenning er í dag 70 þúsund
krónur. Þá hafa blóðtökugjöld einnig
hækkað en í dag borga fullgreiðandi
einstaklingar 2.500 krónur fyrir hverja
blóðprufu. Sá kostnaður, sem hækk­
aði einnig þann 1. maí síðastliðinn um
100 prósent, leggst ofan á lækniskostn­
aðinn. Sálfræðingar og tannlæknar
eru ekki inni í nýja greiðsluþátttöku­
kerfinu. Þá er ótalinn lyfjakostnaður
sem getur hlaupið á tugum þúsunda
áður en sjúkratryggingar Íslands gefa
út lyfja skírteini. Kostnaður vegna
hjálpartækja fellur heldur ekki undir
greiðsluþakið.
„Auðvitað er þetta spurning um
hvernig fólk forgangsraðar. Ungt fólk,
sem er til dæmis að koma yfir sig þaki,
með ung börn eða litlar tekjur, finn­
ur langmest fyrir þessum hækkunum.
Það á einfaldlega ekki eftir að fara til
læknis nema erindið sé mjög brýnt,“
segir Arna og bætir við að hingað til
hafi Ísland verið framarlega þar sem
við höfum verið dugleg að fyrirbyggja
alvarleg veikindi fólks með langvinna
sjúkdóma. „Við þurfum að passa okk­
ur á að missa ekki boltann í forvörn­
um. Það er einmitt það sem þetta nýja
greiðsluþátttökukerfi gæti leitt til.“
Flækjustigin of mörg
Að sögn Örnu munu þeir sem fara
til sérfræðinga tvisvar til þrisvar á ári
aldrei ná þakinu fyrir fullgreiðandi
sjúklinga sem er 70 þúsund krónur.
Í dag borgar þessi hópur 90 prósent
af læknisheimsókninni sjálfur. Þá
segir Arna að því miður eigi hópur
fólks eftir að hætta við næstu læknis­
heimsókn þegar það fær fyrsta reikn­
inginn. „Við erum að vinna mikið í að
fyrirbyggja fylgikvilla langvinnra sjúk­
dóma. Stór hluti af því sem við ger­
um er að passa upp á að fólk fái ekki
alvarlega fylgikvilla sem hægt er að
fyrirbyggja með góðri læknisþjónustu
og þéttu eftirliti. Það er miklu verð­
mætara fyrir samfélagið því þegar
fólk veikist alvarlega þá getur það
orðið mjög dýrt, bæði fyrir einstak­
linginn og samfélagið.“
Arna segir almenning enn ekki
vera búinn að átta sig á þessari miklu
hækkun. „Við eigum eftir að sjá hver
ruðningsáhrifin verða. Þegar þú ert
kominn upp í þak í einum mánuði þá
getur þú farið ókeypis til lækna það
sem eftir lifir mánaðarins. Fólk, sem
hittir tvo, þrjá, eða fleiri sérfræðinga
á ári ætti því að raða læknisheim­
sóknunum upp þannig að það hitti
alla sérfræðingana í sama mánuðin­
um. Fólk mun læra þetta með tím­
anum en það er ekkert sjálfgefið að
fá tíma í sama mánuði hjá ákveðnum
sérfræðilæknum á svipuðum tíma.
Þetta er eitt flækjustigið af mörgum í
nýja kerfinu.“
Enginn skilur nýja kerfið
Arna segir að þeir ráðamenn þjóðar­
innar, sem samþykktu nýja greiðslu­
þátttökukerfið, hafi gengið of langt.
„Þetta var auðvitað með ráðum gert,
að þeir sem eru alvarlega veikir greiði
minna á kostnað þeirra sem fara
sjaldnar til læknis og það er gott.“ Rétt­
ast hefði þó verið að setja þak á veiku­
stu sjúklingana og láta skattgreiðend­
ur alla sjá um að borga mismuninn.
„Greiðsluþátttökukerfið, eins og það
er núna, gæti með þessu móti orðið
margfalt dýrara fyrir samfélagið til
lengri tíma litið.“
Þeir sem, til þessa, hafa borgað
mest fyrir heilbrigðisþjónustu eru lík­
lega krabbameinssjúklingar. „Þetta
er ekki stór hópur á heildina litið
en krabbameinssjúklingar eiga það
sameiginlegt að vera skjólstæðingar
Landspítalans. Auðvitað hefðu þeir
átt að fá einhvers konar fríkort, þegar
ákveðinni upphæð er náð, í stað þess
að velta kostnaðinum yfir á aðra sjúk­
linga. Það hefði einnig komið í veg fyrir
allt þetta ógagnsæi og flækjustig í kerf­
inu sem fáir eða enginn virðist skilja til
fulls, en getur kostað stórar upphæðir
ef það leiðir til þess að fólk neiti sér um
læknisaðstoð. Að lokum segir Arna:
„Eins og staðan er í dag hefur verið
dregið úr tryggingarverndinni fyrir
meirihluta sjúklinga, sem er mikið
áhyggjuefni fyrir almenning.“ n
Óttast að fleiri fresti
læknisheimsóknum
Þann 1. maí síðastliðinn gekk í gildi nýtt greiðsluþátttökukerfi fyrir heilbrigðisþjónustu.
Alþýðusamband Íslands (ASÍ) hefur lýst yfir miklum áhyggjum vegna aukins kostnaðar
fólks við að sækja sér heilbrigðisþjónustu. Að mati sambandsins er mikil hækkun líkleg
til að fjölga þeim sem neita sér um heilbrigðisþjónustu enn frekar og mun þetta koma
verst niður á konum og fólki í lægstu tekjuhópum samfélagsins.
Kostnaður vegna geðheilbrigðisþjónustu vekur sérstakar áhyggjur ASÍ.
„Alþingi verður að bregðast við þessari alvarlegu stöðu og tryggja aukna fjármuni inn í
nýja kerfið og þar með jafnt aðgengi að heilbrigðisþjónustu óháð efnahag eins og lög um
sjúkratryggingar kveða á um.“
HEimild: ASÍ
Meiri kostnaður fyrir flesta
Nýja greiðsluþátttökukerfinu er ætlað að tryggja sjúklinga gegn of háum kostnaði vegna
læknisþjónustu, rannsókna og þjálfunar með greiðsluþátttökuþaki. Þakið verður 70.000
þúsund krónur fyrir almenna sjúklinga og 45.500 krónur fyrir lífeyrisþega og börn. Börn
með sama fjölskyldunúmer samkvæmt skilgreiningu Þjóðskrár Íslands teljast sem einn
einstaklingur í greiðsluþátttökukerfinu.
Fyrir þá sjúklinga sem þurfa mikla þjónustu reglulega mun kostnaðurinn í flestum
tilfellum lækka og við gildistöku nýja kerfisins reiknast það sem greitt hefur verið fyrir
heilbrigðisþjónustu undangengna fimm mánuði inn í nýtt greiðsluþátttökuþak. En fyrir
flesta aðra mun kostnaðurinn hækka. Til viðbótar við þennan kostnað kemur síðan með-
al annars kostnaður vegna lyfja, tannlæknaþjónustu, sálfræðiþjónustu og hjálpartækja.
HEimild: ASÍ
Margir neita sér um læknis-
þjónustu vegna kostnaðar
Mun fleiri fresta læknisheimsóknum á Íslandi en á hinum Norðurlöndunum vegna
kostnaðar. Samkvæmt upplýsingum frá Hagstofu Íslands, sem byggja á evrópskri
heilsufarsrannsókn fyrir árið 2015, neituðu um 8 prósent þeirra sem töldu sig þurfa á
læknisþjónustu sér um hana vegna kostnaðar.
Í rannsókninni kemur fram að ekkert samband er milli tekna og þarfarinnar fyrir
heilbrigðisþjónustu, að geðheilbrigðisþjónustu undanskilinni en þörf fyrir hana minnkar
með hækkandi tekjum. Alls taldi um fimmtungur aðspurðra sig þurfa á geðheilbrigðis-
þjónustu að halda en þriðjungur taldi sig ekki hafa ráð á henni.
Þeir tekjulægri hafa mun síður ráð á heilbrigðisþjónustu en þeir tekjuhærri og fleiri konur
neita sér um þjónustuna en karlar vegna kostnaðar.
margir telja að
nýja greiðsluþátt-
tökukerfinu hafi
mistekist að tryggja
sjúklinga gegn of
háum kostnaði Til
viðbótar kemur síðan,
meðal annars, kostnaður
vegna lyfja, tannlækna-
þjónustu, sálfræðiþjón-
ustu og hjálpartækja.
mynd SiGtryGGur Ari
margir kvensjúkdómalæknar segja nýja kerfið bleikan skatt á konur Þess eru
dæmi að konur þurfi að borga allt undir 20 þúsund krónur fyrir heimsókn til kvensjúkdóma-
læknis með skoðun. Það er töluverð hækkun frá því sem áður var.
Arna Guðmundsdóttir Inn-
kirtlalæknir og formaður Læknafé-
lags Reykjavíkur. mynd HEiðA HElGAdóttir
Kristín Clausen
kristin@dv.is