Fréttablaðið - 09.11.2017, Blaðsíða 24

Alþingiskosningar 2017 eru afstaðnar. Það sem vakti mesta athygli mína í kosn-
ingabaráttunni var það, að lítið var
rætt um kjör aldraðra og öryrkja. Og
þegar rætt var um þessi málefni var
það yfirleitt með almennum orðum
en ekki minnst á beinar aðgerðir eða
tillögur. Flestir flokkanna vildu halda
lífeyri óbreyttum en að hann ætti í
framtíðinni að hækka í samræmi við
hækkun lágmarkslauna. Með öðrum
orðum: Flokkarnir vildu ekki, að líf-
eyrir aldraðra og öryrja yrði hærri en
lágmarkslaun.
Í dag eru lágmarkslaun 230 þúsund
kr. á mánuði eftir skatt hjá einstakl-
ingum. Lífeyrir er sá sami hjá ein-
staklingum. Sem betur fer eru aðeins
5% verkafólks á lágmarkslaunum;
hinir eru á hærri töxtum. Samt vilja
menn miða lífeyri við lágmarkslaun.
Það er þá verið að miða við pappírs-
laun, sem fáir eru á. Það er undarlegt.
Aldraða úr fátæktargildrunni
Félag eldri borgara í Reykjavík hélt
opinn fund í Háskólabíói í október
til þess að fjalla um kjör aldraðra.
Yfirskrift fundarins var að ná öldr-
uðum úr fátæktargildrunni. Með
öðrum orðum: Félagið vildi koma
öldruðum upp úr lágmarkslífeyri
sem væri sá sami og lágmarkslaun.
Það er enginn ágreiningur um það,
að lífeyrir er of lágur; sá lífeyrir dugar
ekki fyrir nauðsynlegum útgjöldum,
dugar ekki fyrir framfærslukostnaði.
Kjör aldraðra, sem eingöngu hafa
tekjur frá almannatryggingum, duga
ekki. En samt vilja flokkarnir ekki, að
lífeyrir sé hærri en lágmarkslaun. Ég
tel, að þessu verði að breyta.
Eðlilegt er að baráttumenn aldr-
aðra, félög eldri borgara, Landssam-
band eldri borgara, stjórnmálaflokkar
sem berjast fyrir bættum kjörum
aldraðra og aðrir baráttumen fyrir
aldraða knýi fram hærri lífeyri aldr-
aðra en það er síðan verkefni verka-
lýðshreyfingarinnar að berjast fyrir
hækkun lágmarkslauna. Eldri borg-
arar geta ekki borið ábyrgð á lág-
markslaununum.
Dugar ekki fyrir framfærslu
Miðað við stefnu stjórnmálaflokk-
anna í málefnum aldraðra fyrir kosn-
ingar er ég svartsýnn á, að Alþingi
geri stóra hluti í þágu aldraðra. Í
rauninni bind ég einkum vonir við
tvo flokka í því efni, þ.e. Flokk fólks-
ins og Pírata. Flokkur fólksins boðaði
300 þúsund kr. skattleysismörk. Það
jafngildir 300 þúsund kr. lífeyri eftir
skatta hjá einstaklingi á mánuði.
Píratar vilja einnig hækka per-
sónuafsláttinn en auk þess vilja þeir
afnema skerðingu lífeyris aldraðra
hjá almannatryggingum vegna allra
tekna (tekna af atvinnu, fjármagni og
greiðslum úr lífeyrissjóði).
Það kann að vera að erfitt verði að
framkvæma þessa róttæku stefnu
þessara flokka í einum áfanga en þá
má gera það í áföngum. Það er hins
vegar ekkert vitað hvort eða hvað
VG og Samfylking vilja gera til þess
að bæta kjör aldraðra og öryrkja.
Það eina, sem er handfast í því efni
er, að lífeyrir eigi að fylgja lágmarks-
launum og duga fyrir framfærslu-
kostnaði. En það er ekki nóg. Það er
hvergi nærri nóg.
Fram til þessa hafa stjórnmála-
flokkarnir ekki gætt þess nógu vel,
að lífeyrir aldraðra og öryrkja frá
almannatryggingum dugi fyrir fram-
færslukostnaði. Stjórnmálaflokkarn-
ir hafa verið skeytingarlausir í þessu
efni. Væntanlega verður breyting á
í því efni. Það er þó ekki sjálfgefið.
Flokkarnir þurfa mikið aðhald.
Hættum
smáskammtalækningum!
Ég hef sagt, að tími væri kominn til
þess að veita öldruðum og öryrkjum
myndarlegar kjarabætur; ekki smá-
skammtalækningar, heldur svo
myndarlega hækkun lífeyris, að
aldraðir og öryrkjar gætu lifað með
reisn. Þessir aðilar eiga ekki að þurfa
stöðugt að kvíða morgundeginum.
Í velferðarþjóðfélaginu Íslandi á að
vera unnt að gera vel við eldri borg-
ara, sem byggt hafa upp þetta þjóð-
félag. Og það á einnig að gera vel við
öryrkja. Úrbætur í málefnum þessa
fólks eiga að vera fyrsta verkefni nýs
Alþingis.
Lítill áhugi
á kjarabótum aldraðra!
Skólastefnan „skóli án aðgrein-ingar“ hefur verið hin opinbera stefna á Íslandi um nokkurt
skeið. Henni hefur verið fylgt eftir
af miklum þunga innan stjórnkerfis
margra sveitarfélaga og við mennt-
un kennara.
„Án aðgreiningar“
Í nafni stefnunnar „skóli án aðgrein-
ingar“ hafa mörg úrvals sérúrræði
verið aflögð og myndast hefur þögg-
un um ágæti þeirra. Meira að segja
eru orðin sérkennari og sérkennsla
orðin tabú í ýmsum opinberum
gögnum. Stefnan er að allir kenn-
arar kunni til verka við að kenna
öllum nemendum. Gott og vel.
Margt þarfnast úrbóta í almennu
kennaranámi. En er sérhæfing og
sérþekking í málefnum barna með
fjölbreyttar sérþarfir orðin óþörf og
jafnvel af hinu illa?
Ólíkar þarfir og kennsluaðferðir
Aðferðir, námsefni og markmið í
kennslu barna með skerta náms-
getu eru að mörgu leyti ólík því sem
gerist í almennri kennslu. Vanda
þarf til verka svo að nemandinn
hafi viðfangsefni við hæfi sem veita
fjölbreytt tækifæri til náms. Bók,
blað og blýantur eru ekki endilega
þau námsgögn sem best henta.
Almennir kennarar hafa hingað til
ekki fengið kennslu á þessu sviði og
kjarasamningar veita ekki svigrúm
til aukins undirbúnings sem með
þarf.
Til eru börn sem þurfa markvissa
hjálp við að stilla skap sitt og fylgja
reglum. Ef breyta á óæskilegri hegð-
un þarf að setja skýr mörk og vera
reiðubúinn að fylgja þeim eftir. Slík
vinna þarf að fara fram í aðstæðum
sem henta.
… verða undir í goggunarröðinni
Hið gamla orðatiltæki „líkur sækir
líkan heim“ felur í sér mikinn sann-
leik. Öll sækjumst við eftir samveru
og vináttu við fólk sem við finnum
til samkenndar með. Sumir nem-
endur eru vinsælir, sumir eiga einn
góðan vin og aðrir eru hafðir útund-
an. Þrátt fyrir góðan vilja kennara
eru margir þættir félagstengsla sem
ekki er unnt að stýra. Þú getur gert
tvö börn að sessunautum en þú
gerir þau ekki að vinum. Félagslega
óþroskaðir nemendur ná iðulega
ekki að fóta sig í hópnum, heldur
eru einungis umbornir. Þessi börn
vaxa úr grasi án þess að eignast vini.
Þau skilja ekki leikreglur jafnaldra
sem eru á öðru þroskastigi.
Í smærri hópum er oft auðveldara
að aðstoða nemendur við að mynda
tengsl, efla félagsþroska þeirra og
sjálfsvirðingu. Takist vel til á nem-
andinn auðveldara með að spjara
sig í stærri hópi og að vera sáttur
við sjálfan sig eins og hann er. Þess
vegna er mikill missir að mörgum
góðum sérdeildum sem lagðar hafa
verið niður undanfarin ár.
„Skóli fjölbreytileikans“ – að
vera fremstur meðal jafningja
Þeirri skoðun hefur verið fleygt
fram að nemendur í sérskólum og í
öðrum sérúrræðum læri bara að apa
eftir kæki og slæma hegðun hver af
öðrum. Þetta eru örgustu fordómar.
Nemendur með skerta námshæfni
finna oft til mikillar samkenndar
hver með öðrum og með þeim tekst
djúp og innileg vinátta.
Margir nemendur sem hafa verið
í sérúrræðum eiga sinn vinahóp til
að deila með gleði og sorgum, bjóða
í merkisafmæli og upplifa saman
merka áfanga. Samfélag þroska-
heftra er minnihlutahópur sem
sætir fordómum og vanþekkingu.
Þar er að finna fólk með reisn og
sjálfsvirðingu sem er sátt við eigin
stöðu. Þetta er fólk sem alist hefur
upp við virðingu og var gert kleift að
þroskast og eflast á eigin forsendum
í stað þess að þurfa sífellt að mistak-
ast á mælikvarða hinna ófötluðu.
Við náum aldrei að sinna öllum
nemendum eftir þeirra þörfum,
nema bjóða upp á fjölbreytt úrræði
þar sem fagmennska og sérhæfing er
til staðar. Við þurfum að brjótast út
úr ákveðinni þöggun sem fylgt hefur
skólastefnunni „skóli án aðgreining-
ar“ og setja markið hærra.
Höfundur var deildarstjóri í Öskju-
hlíðarskóla og hefur unnið sem sér-
kennari og deildarstjóri sérkennslu
í almennum skólum, leikskóla og á
framhaldsstigi.
Skóli með og án aðgreiningar
Fyrir 90 árum voru jarðarbúar 2 milljarðar, og voru Evrópu-búar þá 500 milljónir eða
25% jarðarbúa. Í dag eru þessar
tölur 7,5 milljarðar jarðarbúa, en
Evrópubúum hefur ekki fjölgað,
og eru þeir enn 500 milljónir. Er
hlutfallið þannig komið niður í
7%. Um næstu aldamót er reiknað
með, að jarðarbúar verði komnir
í 11 milljarða, en ekki er búizt við
fjölgun Evrópubúa. Verður hlutfall
Evrópubúa því um næstu aldamót
aðeins um 4,5%.
Á sama tíma er Evrópa miðstöð
menningar, framfara og – umfram
allt – velferðar heimsins. Er ljóst, að
margur maðurinn í Suður-Ameríku,
Afríku eða Asíu muni renna hýru
auga til Evrópu og þeirrar velferðar,
sem hér ríkir. Er þessi staða auð-
vitað nú þegar komin upp í formi
flóttamanna frá Asíu og Afríku. En,
enn eru þetta bara einstaklingar,
sem eru að flýja stríðshörmungar,
atvinnuleysi, fátækt og vonleysi,
ekki öflug lið eða fylkingar trúar-
hópa eða þjóða.
Mannkynssagan einkennist af
baráttu um auðæfi, land og kosti
þess, völd og trúarbrögð. Þrátt fyrir
viðleitni til samskipta og samstarfs á
grundvelli skilnings og samhjálpar,
er hætt við, að mannkynssagan
muni endurtaka sig. Eitt er sjálfs-
bjargarhvöt manna og endalaus leit
að betra lífi, annað er valda- og yfir-
ráðaleit valdagráðugra manna og
ofstækisfullra trúarbragðaleiðtoga.
Það væri mikill og hörmulegur
barnaskapur, í raun forheimska,
ef við Evrópubúar héldum, að við
gætum setið að velsæld okkar og
allsnægtum, í ró og friði, meðan
aðrir hlutar mannkyns svelta og
þjást, og, að hinir líðandi muni
einfaldlega nema staðar við línu á
landakortinu.
Það er illt til þess að vita, að
ýmsir – jafnvel leiðandi menn –
í Evrópu skuli ekki sjá og skilja
þessar staðreyndir og þá ógn fyrir
Evrópu og börn okkar og afkom-
endur, sem þessi augljósa en
óstöðvanlega þróun er.
Þessir menn virðast halda,
að Evrópa sé bezt komin í upp-
skiptingu og ágreiningi, og er það
hryggilegt, að jafnvel íslenzkir
forystumenn skuli vegna þjóð-
erniskenndar sinnar og þröngsýni
aðhyllast og beinlínis styðja þessi
sjónarmið og tilraunir til niðurrifs
og uppskiptingar Evrópu.
Því miður eru Brexit-menn víða,
líka hér, og finnast þeir fljótt í for-
ystuliði Sjálfstæðismanna. Ótrú-
legir blindingjar það.
Það er ekki nema ein leið til
að tryggja hagsmuni og öryggi
Evrópu. Í fyrsta lagi, skilningur á
þessari stöðu og þeirri hættu, sem
fram undan er. Í öðru lagi, full-
komin samstaða og bezta möguleg
samvinna allra þjóða og afla innan
Evrópu. Vettvangur fyrir þetta lífs-
nauðsynlega samstarf er vitaskuld
Evrópusambandið, ESB, sem, Guði
sé lof, er komið vel á veg með að
friða, sameina og styrkja Evrópu
viðskiptalega og efnahagslega,
og nú sér þörfina á hernaðarlegri
styrkingu og sjálfstæði. Í þriðja
lagi, þarf Evrópa að fara af stað
með öfluga áætlun og aðgerðaplan
til að styrkja og byggja upp fátækar
þjóðir heims, einkum í Afríku og
Asíu, og hjálpa þeim þannig til
sjálfsbjargar.
Menn hafa í sambandi við öryggi
Evrópu talið, að NATO myndi
tryggja hagsmuni hennar og sjálf-
stæði, en, því miður hafa Evrópu-
búar treyst um of á hernaðarmátt
Bandríkjanna og þar með vanrækt
sjálfstæðar varnir sínar og hern-
aðarmátt Evrópu sjálfar.
Sagan sýnir, að Bandaríkin hafa
engan raunverulegan bardaga-
mátt, þegar á hólminn er komið:
Illa vopnaður bændaher rak þá
út úr Víetnam, nánast eins og
hala klippta hunda, með öll sín
gjöreyðingarvopn, eftir að þeir
höfðu nánast eytt yfirborði jarðar
í Norður-Víetnam. Ekki gekk vel í
Kóreu, og ráða þeir vart við stöðu
mála þar. Ekki er árangurinn
miklu skárri í Afganistan, Írak eða
Austurlöndum nær.
Þetta er allt ein hörmungar-
saga, og bætist nú við, að erfitt
verður yfirhöfuð að treysta mikið
á Bandaríkjamenn í framtíðinni,
eftir að þjóðin kaus sér Donald
Trump sem forseta, en hann er
óútreiknanlegur sýndarmennsku-
pési og hrokagikkur, og einskis
trausts verður, eins og dæmin
sanna.
Evrópa er miðstöð
menningar, framfara
og velferðar heimsins;
það fylgir því hætta
Ole Anton
Bieltvedt
alþjóðlegur
kaupsýslumaður
Kristín
Arnardóttir
deildarstjóri
sérkennslu
Við náum aldrei að sinna
öllum nemendum eftir
þeirra þörfum, nema bjóða
upp á fjölbreytt úrræði þar
sem fagmennska og sérhæf-
ing er til staðar. Við þurfum
að brjótast út úr ákveðinni
þöggun sem fylgt hefur
skólastefnunni „skóli án að-
greiningar“ og setja markið
hærra.
Í velferðarþjóðfélaginu Ís-
landi á að vera unnt að gera
vel við eldri borgara, sem
byggt hafa upp þetta þjóð-
félag.
Björgvin
Guðmundsson
viðskipta­
fræðingur
Jo
hn
P
ed
en
©
2
01
5
KVÖLDSTUND MEÐ
PAT METHENY
ANTIO SANCHEZ · LINDA MAY HAN OH · GWILYM SIMCOCK
17. NÓVEMBER í ELDBORG
MIÐASALA
TIX.IS, HARPA.IS OG
Í SÍMA 528 5050
9 . n ó v e m b e r 2 0 1 7 F I m m T U D A G U r24 s k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð I ð
0
9
-1
1
-2
0
1
7

0
4
:3
2
F
B
0
7
2
s
_
P
0
4
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
4
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
2
E
-7
D
0
4
1
E
2
E
-7
B
C
8
1
E
2
E
-7
A
8
C
1
E
2
E
-7
9
5
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
7
2
s
_
8
_
1
1
_
2
0
1
7
C
M
Y
K