Morgunblaðið - 22.02.2017, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. FEBRÚAR 2017
Gleði Hundurinn Dagur er bæði bjartur og fagur, rétt eins og snjóhvítur gærdagurinn sem hann fór út í til að viðra sig. Hann kunni sér ekki læti og strekkti vel á ólinni í göngu í Elliðaárdal.
Eggert
Fjölmiðlar eru ekki
og hafa aldrei verið
uppteknir af því sem
vel er gert. Þetta á
jafnt við um íslenska
fjölmiðla sem fjölmiðla
í öðrum löndum. Það
eru helst afrek á sviði
íþrótta sem vekja
áhuga. Á stundum
njóta framúrskarandi
listamenn kastljóssins.
Af og til, en þó aðeins í
stutta stund, beinist athygli fjölmiðl-
unga að fjölbreytileika mannlífsins
og kynlegum kvistum sem krydda
tilveruna.
Það er eðli fjölmiðla að beina sjón-
um sínum að því sem miður fer – að
hinu afbrigðilega fremur en hinu
hefðbundna. Það er ekki frétt að
hundur bíti mann, en það er frétt að
maður bíti hund. Þetta er gömul
þumalputtaregla sem allir læra þeg-
ar þeir stíga sín fyrstu skref í blaða-
og fréttamennsku.
Almenningur ætlast til að fókus
fjölmiðla sé á hið óvenjulega, á spill-
ingu og glæpi, á stríð, óveður og
slys. Hinn venjubundni gangur
hversdagsins er ekki frétt og verður
aldrei frétt. Við höfum meiri áhuga á
ríka og fræga fólkinu (jafnvel fólkinu
sem er aðeins frægt fyrir að vera
frægt), en skemmtilegu og upp-
byggilegu starfi í fé-
lagsmiðstöðvum um
allt land. Og dauðinn er
meira spennandi en líf-
ið sjálft.
Brengluð mynd
Það er ekki vegna
sinnuleysis fjölmiðla
sem almenningur fær
litlar fréttir af því sem
vel er gert í heilbrigð-
iskerfinu. Fátt þykir
sjálfsagðara en að
læknar og hjúkrunar-
fræðingar bjargi lífi á
hverjum degi. En þegar eitthvað fer
úrskeiðis, mistök eiga sér stað, eru
fjölmiðlar mættir á staðinn. Brota-
lamir í heilbrigðiskerfinu vekja
áhuga fjölmiðla og þeir væru að
bregðast skyldu sinni ef þeir
greindu ekki frá þeim skilmerkilega.
Hættan er hins vegar sú að almenn-
ingur fái brenglaða mynd af raun-
veruleikanum, þegar aðeins hið nei-
kvæða er dregið fram en hið
jákvæða – góð öflug heilbrigðisþjón-
usta – er aukaatriði og fellur í
skuggann.
Myndin sem dregin er upp í fjöl-
miðlum verður oft dekkri og verri en
veruleikinn. Mannleg forvitni og eðli
fjölmiðla gerir það að verkum.
Manngæska þykir yfirleitt ekki sér-
lega gott efni í frétt en ofbeldi vekur
athygli. Þurrar tölur um gang efna-
hagsmála eru leiðinlegar. Efnis-
innihald skýrslu er aukaatriði en
dagsetningar aðalatriði. Ágrein-
ingur er fréttnæmari en samstaða
og samvinna.
Skoðanir vekja meiri athygli og fá
meira pláss á síðum dagblaða og
lengri tíma í ljósavaka en stað-
reyndir. Auðvitað eru skoðanir oft
fréttnæmar, ekki síst ef áhrifafólk
setur þær fram. En skoðanir eru eitt
og staðreyndir annað. Í fjölmiðlun
samtímans þurrkast mörkin oft út,
staðreyndir víkja fyrir skoðunum
sem matreiddar eru líkt og um algild
sannindi sé að ræða.
Í trausti þess að fjölmiðlungar
veiti staðreyndum litla athygli en
skoðunum þeim mun meiri eru
stjórnmálamenn yfirlýsingaglaðir og
áhyggjulitlir. Þurrar og leiðinlegar
tölulegar staðreyndir eru sjaldan
dregnar fram í dagsljósið. Haldi
stjórnmálamaður því fram að skuld-
ir ríkissjóðs séu ekki mikið áhyggju-
efni er ólíklegt að bent verði á að
skuldir og skuldbindingar ríkissjóðs
séu um 1.970 milljarðar króna eða
um 85% af landsframleiðslu. Jafn-
gildi þess að hver fjögurra manna
fjölskylda skuldi tæpar 24 milljónir
króna.
Ekki spennandi
Það á því ekki að koma á óvart að
jákvæðar hagtölur þyki ekki spenn-
andi eða fangi ekki hug fjölmiðl-
unga. Endurskoðuð þjóðhagsspá
Hagstofunnar, þar sem fram kemur
að vöxtur efnahagslífsins er meiri en
áður var talið, verður líkt og neðan-
málsgrein, í flóði frétta sem reynt er
að matreiða fyrir almenning.
Á mælikvarða landsframleiðslu
var hagvöxtur á liðnu ári 5,9% en áð-
ur hafði Hagstofan talið að vöxtur-
inn hefði verið 4,8%. Fjárfesting var
meiri en reiknað var með. Gríðarleg
umsvif í þjóðbúskap Íslendinga, með
miklum vexti einkaneyslu, fjárfest-
inga og utanríkisverslunar, þykja lé-
legt fréttaefni. Alveg með sama
hætti og það eru lítil tíðindi að verð-
bólga hafi í þrjú ár verið undir mark-
miði Seðlabankans.
Launavísitalan heldur áfram að
hækka og kaupmáttur launa hækk-
aði um 7,1% á síðasta ári. Frétt?
Tæplega nema þá helst í gúrkutíð.
Lítið atvinnuleysi er ekki frásagnar-
vert. Að fjöldi starfandi hafi verið
8.500 fleiri á fjórða ársfjórðungi síð-
asta árs en á sama tíma 2015, telst
ekki til tíðinda.
Fyrstu árin eftir hrun fjármála-
kerfisins voru fjölmiðlar sæmilega
duglegir við að greina frá „flótta“ frá
landinu. Íslendingar leituðu sér að
vinnu í öðrum löndum og margir er-
lendir ríkisborgarar sem voru hér
búsettir ákváðu að yfirgefa landið.
Þróunin hefur snúist við og fjöl-
miðlar verða áhugalitlir.
Fjöldi aðfluttra erlendra ríkis-
borgara umfram brottflutta var
4.090 á liðnu ári. Árið 2012 var mun-
urinn 680. Uppsafnaður fjöldi að-
fluttra umfram brottflutta er 11.170
á árunum 2012 til 2016. Hagstofan
bendir á að þátttaka útlendinga í ís-
lenskum vinnumarkaði sé lykilatriði
í að mæta vaxandi eftirspurn eftir
vinnuafli, en þessi ár fjölgaði starf-
andi um 23.300.
Afgangur af ríkissjóði er sjálf-
sagður og fjölmiðlar láta þess getið –
svona í framhjáhlaupi – að lánshæfi
ríkisins hafi batnað. Matsfyrirtækið
Fitch Ratings telur horfur fyrir
lánshæfiseinkunnir ríkissjóðs já-
kvæðar og Standard & Poor’s hækk-
aði nýlega lánshæfiseinkunnina fyrir
langtímaskuldbindingar í A- úr
BBB+.
Birtan yfir Íslandi þykir ekki
lengur frásagnarverð – ekki frekar
en það sem er gengið er út frá sem
sjálfsögðum hlut eða er hversdags-
legt. Kannski er það jákvæðasta
fréttin en hún er ekki sögð.
Eftir Óla Björn
Kárason » Launavísitalan
heldur áfram að
hækka og kaupmáttur
launa hækkaði um
7,1% á síðasta ári.
Frétt? Tæplega nema
þá helst í gúrkutíð.
Óli Björn
Kárason
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Bjart yfir Íslandi