Morgunblaðið - 22.05.2017, Síða 26

26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 22. MAÍ 2017
mánudaginn 22. maí, kl. 18
Listmunauppboð
í Gallerí Fold
Rau›arárstígur 14 · sími 551 0400 · www.myndlist.is
Hægt er að skoða uppboðsskrána á myndlist.is
Uppboð í 20 ár
Forsýning á verkunum í Gallerí Fold
mánudag kl. 10–17
G
un
ne
lla Lína
Rut
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Viktor Sveinsson segir að það væri
of djúpt tekið í árinni að segja að
samtíminn sé búinn að gleyma lista-
manninum Kristni Péturssyni. „En
nafn hans er lítt þekkt í dag, þó allt-
af hafi verið til
listunnendur og
sérvitringar sem
hafa haft áhuga á
honum, og marg-
ir sem leggja sig
fram við að safna
verkum eftir
hann.“
Viktor vinnur
að útgáfu þriggja
handrita sem
Kristinn skrifaði,
þar sem hann lýsir lífshlaupi sínu og
sýn á listina, tilveruna og sam-
félagið. Kristinn lést árið 1981, kom-
inn á níræðisaldur, og hafði þá verið
í sjálfskipaðri útlegð frá íslenska
listasamfélaginu í um það bil þrjá
áratugi. Var Kristinn ekki eins og
fólk er flest, átti erfiða barnæsku,
eldaði grátt silfur við marga sam-
tímamenn sína en var líka á margan
hátt einstakur listamaður.
Níðst á veiku barni
Kristinn fæddist á Vestfjörðum.
„Hann missir foreldra sína mjög
ungur, og skrifar um það að hann
muni varla eftir þeim. Var Kristni
komið fyrir á bæ í Dýrafirði og hef-
ur sjálfsagt verið eins konar nið-
ursetningur. Honum var búin öm-
urleg vist og pískað út þrátt fyrir að
glíma við mikil veikindi. Heim-
ilismenn á bænum spöruðu við hann
lyf og læknismeðferðir, og er nánast
búið að drepa Kristin í hálfgerðum
þrældómi,“ segir Viktor.
Þrátt fyrir þessa skelfilegu byrj-
un í lífinu tekst Kristni að mennta
sig og er hann sendur til Reykjavík-
ur í kennaranám. Kemst hann síðan
út til Evrópu í listnám. „Þeir virðast
fatta það, kennararnir og hrepp-
stjórarnir að Kristinn lærir allt sem
hann les, og því fær hann stuðning
til að fara í bæinn. Kristinn skrifar
ekki um það hvernig hann fjár-
magnaði Evrópudvölina, og kannski
örlar þar á einhverju vanþakklæti
hjá honum. Eru til sögur um það að
fóstri Kristins, sem fór svona illa
með hann í barnæsku, hafi stutt
hann með því að vinna verka-
mannavinnu á Ísafirði og senda alla
peningana út, en í skrifum sínum
víkur Kristinn aldrei góðu orði að
fóstra sínum, og reiðin og beiskjan
er greinileg þegar hann lýsir upp-
vaxtarárunum.“
Listnámið stundaði Kristinn í
Noregi og er síðan á flakki um álf-
una á millistríðsárunum. Segir Vikt-
or að ekki sé ólíklegt að á ferðum
sínum hafi Kristinn hreinlega búið á
götunni. „Það var mjög óvanalegt að
menn með sama sem ekkert bak-
land gætu farið í nám erlendis og
verið þar árum saman, og af skrif-
um hans er ómögulegt að skilja á
hverju Kristinn lifði. Seinna skrifaði
Björn Th. Björnsson um námsár
Kristins, og hvað hann var fátækur
á þeim tíma. Kristinn varð æfur yfir
þessu, og leiddi fram vitni í grein
sem hann lét birta í Morgunblaðinu,
til að reyna að hrekja ásakanir
Björns.“
Sennilega hefur Kristinn náð að
vinna eitthvað fyrir sér með listinni
á meðan hann skoðaði álfuna og
þræddi þar listasöfnin. „Hann varð
fljótlega mjög flinkur í að gera
brjóstmyndir og fær nokkrar pant-
anir til að gera myndir af ýmsum
fyrirmennum,“ segir Viktor.
Hamingjusamur í útlegð
Kristinn snýr aftur til Íslands
skömmu eftir að kreppan mikla
skellur á og árið 1941 flytur hann til
Hveragerðis í hús sem hann sjálfur
hannaði, þar sem bæði var vinnu-
stofa, sýningarrými og íbúð. „Þar
heldur hann sína hinstu listaverka-
sýningu 1954 en lokar sig svo af frá
íslenska listaheiminum. Kristinn
heldur áfram að sinna sinni list, en
var ekki lengur hluti af samfélagi
listamanna,“ segir Viktor og bætir
Sérvitringurinn í Seyðtúni
 Í nóvember kemur út fyrsta bókin af þremur byggð á handritum Kristins Péturssonar listamanns
 Lífshlaup hans var á margan hátt óvenjulegt og erfitt en mótlætið virtist aldrei ná að buga Kristin
Viktor
Sveinsson
Hugmyndir Eitt af fjölmörgum málverkum Kristins Péturssonar. Þegar hann lést varð mikið menningarslys því skúlptúrverkum hans var fargað.
Raunsönn form
Í byrjun myndlistarnáms míns, taldi ég það mikinn kost við höggmynd-
ina, að hún væri raunverulegur hlutur, ekki sjónhverfing af hlut eins og
á sér stað í mynd á sléttum myndfleti. Samt var það nú svo, að eftir að
hafa fengizt við höggmyndir allnokkuð og kynnzt eðli þeirra og tak-
mörkunum, fór mig að fýsa að kynnast málverkinu og teikningunni
ámóta vel. Flutti ég mig þá yfir í málaradeild Listaháskólans í Osló og
tók til að teikna og mála með jafn-mikilli ákefð og ég áður hafði offrað
höggmyndinni.
Líkaði mér vel, hvað formið var frjálsara og möguleikarnir fleiri til
ólíkustu tjáninga. Eftir að skólanum sleppti, komu einnig í ljós prakt-
ískir hlutir við teikningarnar og málverkin, sem komu sér vel fyrir mig,
eins og málum mínum var þá háttað. Það var mun auðveldara að varð-
veita og flytja með sér þónokkurt magn af teikningum og málverkum í
rúllu en fyrirferðarmiklar og þungar höggmyndir. Varðveizla og flutn-
ingur þeirra höggmynda, er ég þá þegar hafði gert, var orðinn mér mik-
ill kross og útgjaldaaukning.
En eftir að hafa eignazt eigin vinnustofu og glímt við málverkið ára-
tugum saman, fór áhugi á ýmsu raunsönnu eðli höggmyndarinnar aftur
að ásækja mig í æ ríkari mæli. Mér er farið að þykja hið þunna form
málverkanna á veggjunum eitthvað gægsnislegt. Það vantar rúmfyll-
ingu og raunveruleik höggmyndanna, meira að segja þótt það séu ekki
annað en lágmyndir, relíf á veggina, hvað þá heldur frítt standandi eða
hangandi höggmyndir.
Með hæfilega miklu magni af höggmyndum, sem eru gerðar fyrir sitt
umhverfi í húsinu, verður húsið sjálft eða vistarverur þess að nokkurs
konar innhverfri höggmynd „konkord“.
Brot úr Töfratáknum Kristins Péturssonar