Morgunblaðið - 24.06.2017, Qupperneq 25

25
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. JÚNÍ 2017
Hljómskálagarðurinn Grænum svæðum fækkar ört og flatirnar geta því virkað sem ævintýraheimur fyrir yngstu borgarana, sem þurfa ekki enn að fara langt til þess að fara í skógarferð.
Ómar
Á Suður-
nesjum búa um
24 þúsund
manns. Auk
þeirra búa á
Ásbrú, þar
sem áður voru
vistarverur
hersins, marg-
ir ein-
staklingar með
lögheimili í
öðrum landshlutum og
ferðamönnum á svæðinu
fjölgar jafnt og þétt. Íbú-
um á Suðurnesjum fjölg-
aði um 6,6% milli ára og
allt þetta fólk þarf á op-
inberri þjónustu að halda,
s.s. heilbrigðisþjónustu,
menntun og góðum sam-
göngum. En fjárveiting-
arnar frá ríkinu til þess-
ara mála taka ekki mið af
fjölgun íbúa á svæðinu og
eru enn af skammarlega
skornum skammti.
Betri heilsugæsla
Embætti landlæknis
lagði á dögunum mat á
starfsemi heilsugæsl-
unnar á Suðurnesjum.
Þar eru settar fram
ábendingar um hvað má
betur fara. Heilbrigð-
isstofnunin er ein mik-
ilvægasta stofnun Suður-
nesjamanna og þar er
unnið gott starf við erf-
iðar aðstæður. Það er
brýnt að taka málefni
stofnunarinnar föstum
tökum og taka ábend-
ingar landlæknis alvar-
lega.
Ein alvarlegasta ábend-
ingin varðar vaktaskipu-
lag heilsugæslulæknanna,
um að vaktabyrði þeirra
sé of þung og því myndist
mikill frítökuréttur sem
veldur því að töluvert rót
sé á læknum og hugsan-
lega verði til hagsmuna-
árekstrar vegna verktöku
læknanna á öðrum land-
svæðum. Þetta verður að
laga, ekki bara á Suður-
nesjum heldur einnig á
öðrum stöðum þar sem
þetta skipulag
er viðhaft. Ég
er viss um að
framkvæmda-
stjórn Heil-
brigðisstofn-
unar Suður-
nesja vill fara
eftir ábend-
ingunum en
hún gerir lítið
ein og sér.
Stofnunin
verður að fá
auknar fjár-
veitingar í
fjárlögum næsta árs til að
standa undir kröfunni um
eðlilega og sjálfsagða
heilbrigðisþjónustu.
Þingmenn Suður-
kjördæmis mega ekki láta
heilbrigðisþjónustu við
Suðurnesjamenn afskipta-
lausa. Við ættum að geta
lagst saman á árarnar og
staðið með Suðurnesja-
mönnum enda ríkis-
stjórnin aðeins með eins
manns meirihluta og
stjórnarþingmenn kjör-
dæmisins eru fimm tals-
ins.
Fleiri með
krabbamein
Nýlega var í fréttum að
skoðuð hefði verið dreif-
ing krabbameina á land-
inu öllu og Suðurnesin
tekin til sérstakrar skoð-
unar. Þar kom fram að
dreifingin sé svipuð á
Suðurnesjum og á lands-
vísu en þó var tvennt sem
skar sig úr með afgerandi
hætti. Tíðni nýgengis
lungnakrabbameins hjá
báðum kynjum í Reykja-
nesbæ er um 40 prósent-
um hærri en landsmeðal-
talið síðustu 10 ár. Þá
sýndi sig að á þessum
sama tíma var nýgengi
leghálskrabbameins tvö-
falt hærra í Reykjanesbæ
en á landinu öllu. Þetta
þarf að rannsaka betur og
finna skýringar á svo
unnt sé að bregðast við.
Við Suðurnesjamenn
hljótum að krefjast þess.
Þó að bent hafi verið á að
fleiri reykingamenn séu á
Suðurnesjum en annars
staðar og að færri Suður-
nesjakonur fari í krabba-
meinsskoðun, þarf að
svara spurningum um
þennan mikla mun svo
sem þessum: Reykja 40%
fleiri Suðurnesjabúar en
íbúar annarra landsvæða
eða reykja þeir sem
reykja enn meira en hin-
ir? Hvernig er hægt að
sannreyna að fleiri reyk-
ingamenn skýri allan
þennan mun? Fara helm-
ingi færri Suðurnesjakon-
ur í reglulega krabba-
beinsskoðun en konur á
öðrum landsvæðum? Ef
svo er hvernig stendur á
því og er það þá eina
skýringin á því að tvisvar
sinnum fleiri Suðurnesja-
konur greinast með leg-
hálskrabbamein en konur
af öðrum landsvæðum?
Er mengun eða umhverf-
isþættir ástæða þess að
fleiri Suðurnesjamenn
greinast með krabbamein
en á öðrum landsvæðum?
Þá staðreynd að fleiri
fái krabbamein sem búa á
Suðurnesjum en á öðrum
landsvæðum má ekki af-
greiða með léttúð eða
segja að Suðurnesjamenn
geti sjálfum sér um kennt
og ættu að reykja minna
og hunskast í krabba-
meinsskoðun. Þetta verð-
ur að rannsaka og opin-
berir aðilar verða að
bregðast við af ábyrgð og
með virðingu fyrir Suður-
nesjamönnum.
Eftir
Oddnýju G.
Harðardóttur
» Á Suðurnesjum
eru um 24 þús-
und íbúar. Fjár-
veitingarnar til
heilbrigðisþjón-
ustu taka ekki mið
af þeim fjölda og
eru af skamm-
arlega skornum
skammti.Oddný G.
Harðardóttir
Höfundur er þingmaður
Samfylkingarinnar.
oddnyh@althingi.is
Heilsa
Suðurnesjamanna
Á miðvikudag ók
ég vestur Hring-
braut og brátt opn-
aðist sjóndeildar-
hringurinn til
suðurs. Það eru for-
réttindi okkar
Reykvíkinga að geta
notið þvílíks útsýnis
á ferðum okkar um
borgina! Og svo
verður lengi enn.
Nú er komið á daginn að nýr
flugvöllur verður ekki byggður í
Hvassahrauni. Þar er vatns-
verndarsvæði Suðurnesja-
manna – heilög jörð eins og
Gvendarbrunnar. Það skilja all-
ir. Og þó. Borgarstjóri lætur sér
fátt um finnast: „Við höfum ósk-
að eftir því að það yrði sett
miklu markvissari vinna við
undirbúning að Hvassa-
hraunsflugvelli,“ eru skilaboð
hans til Suðurnesjamanna.
Þegar vestar dró beindist at-
hyglin að Norræna húsinu og
Gamla Garði. Hann var fyrsta
byggingin sem reis á lóð Há-
skóla Íslands á árunum 1933-34.
Sigurður Guðmundsson arkitekt
teiknaði húsið. Nú á að reisa
stúdentaíbúðir austan við Gamla
Garð – mikið bákn. Í áliti Minja-
stofnunar segir að með fyrir-
hugaðri uppbyggingu muni
framhlið Gamla Garðs hverfa að
mestu á bak við nýbygging-
arnar. Við það raskist mikilvæg
og einstæð skipulagsheild í
borgarmynd Reykjavíkur. Í við-
tali við Morgunblaðið segir Pét-
ur H. Ármannsson, sviðsstjóri
umhverfis- og skipulagssviðs
Minjastofnunar, m.a. um há-
skólasvæðið: „Það eru mjög fá
dæmi um það í skipulagssögu
Reykjavíkur að svona stórt
stofnanasvæði hafi frá upphafi
verið mótað með ákveðna list-
ræna heildarsýn í huga og alla
tíð síðan hafi menn virt þá
grunnþætti. Þannig hafa menn
ekki raskað skeifunni fyrir
framan Háskóla Íslands né sér-
kennum svæðisins í kring.“
Athugasemdir Minjastofn-
unar eru athyglisverðar og lýsa
framsýni borgarstjóranna
Knuds Zimsen og Jóns Þorláks-
sonar.
Mikilsvert er að borgarhlutar
sem eru einkenn-
andi fyrir ákveðin
þroskaskeið fái að
halda sér. Það á
við um stofn-
anahverfi háskól-
ans og gamlar
götumyndir sem
enn halda sér eins
og við Grettisgötu
og Njálsgötu.
Fyrir okkur
gamla Reykvík-
inga er í senn
skemmtilegt og
fróðlegt að hlusta á rabb Lísu
Pálsdóttur við Guðjón Frið-
riksson þar sem þau ganga um
Þingholtið. Þar eru hús sem
geyma mikla sögu. Maður man
eftir sumum persónunum, um
sumar hefur maður heyrt og um
sumar veit maður alls ekki neitt!
Saga og samhengi
eru orð sem borgarstjóri
ætti að hugleiða
Ómar Ragnarsson vill friða
Stórholtið, hverfið þar sem hann
ólst upp. Þaðan á hann sínar
bernskuminningar. Borgarstjóri
ætti að gefa gaum að þessari
uppástungu Ómars og þeim
skilaboðum sem í henni felast
áður en hann gerir sér það að
leik að breyta borgarskipulag-
inu.
Í skeifunni fyrir neðan há-
skólann er listaverkið af „Sæ-
mundi á selnum“. Sú var tíðin að
borgaryfirvöld gerðu borgina
fallega með listaverkum og
lögðu upp úr því að gömul hús
fengju að njóta sín, sem mörg
hver má raunar telja listaverk
sjálf, eins og Gamla Garð. En nú
er öldin önnur. „Útilistaverk
liggja undir skemmdum“ var
flennifyrirsögn í Morgunblaðinu
í síðustu viku. Hvorki meira né
minna en 148 listaverk eru á við-
haldslista hjá Listasafni Reykja-
víkur. Rúmlega tuttugu verk
þurfa bráðaviðgerð, en ástandið
er þó ekki talið það slæmt að al-
menningi stafi hætta af!
Ég hef fengið góð viðbrögð
við greinum mínum um skipu-
lagsmál Reykjavíkur: „Mjög
þörf áminning – skelfilegt
hvernig Dagur einsetur sér að
eyðileggja grænu svæðin =
lungu Reykjavíkurborgar“ segir
þar. Og þann hinn sama dag og
ég fékk þennan tölvupóst kom í
fréttum að bandarískur prófess-
or segði svifryksmengun meiri í
Reykjavík en í amerískri stór-
borg. Í tengslum við þessa frétt
kom í ljós að engar viðhlítandi
mælingar eru á loftgæðum í
borginni. Og þess vegna fer
borgarstjóri sínu fram og skiptir
hann engu þótt mikið magn af
koltvísýringi streymi út um út-
blástursrör bíla sem eru tepptir
í umferðinni. Af heilbrigðis-
ástæðum ætti það að vera for-
gangsverkefni að greiða fyrir
umferð um Miklubraut með mis-
lægum gatnamótum við
Kringlumýrarbraut og stokki
undir Miklubrautina við Löngu-
hlíð. Miklabrautin fari síðan
undir Háaleitisbraut og yfir
Grensásveg. Kostnaður við
þessar framkvæmdir er viðráð-
anlegur.
Umhverfisráðherra
ætti að taka loftgæði í
Reykjavík til athugunar
Ég get ekki stillt mig um að
ljúka þessum pistli með tilvitnun
í bréf sem ég fékk: „Ekki hefur
farið hátt í umræðunni hvað ver-
ið er að fara illa með gróðurinn
umhverfis Útvarpshúsið, svo
sem trjágöng með háum og
beinvöxnum öspum. Mér verður
stundum hugsað til ákafra
náttúruverndarsinna sem tengj-
ast RÚV, t.d. Ómars Ragnars-
sonar, sem eitt sinn klökknaði af
sorg yfir nástráum sem fóru
undir vatn uppi á hálendi. Nú er
þagað sem fastast.“
Á vegum ríkisútvarpsins
verður nýr fréttaskýringaþáttur
tekinn upp á haustdögum. Það
er verðugt viðfangsefni að fyrsti
þátturinn fjalli um útvarpshúss-
reitinn, framkvæmdirnar þar og
þá háttsemi að gefa út fram-
kvæmdaleyfi meðan málin eru í
kæruferli.
Eftir Halldór
Blöndal »Mikilsvert er að
borgarhlutar
sem eru einkennandi
fyrir ákveðin þroska-
skeið fái að halda
sér.
Halldór Blöndal
Höfundur er fyrrverandi ráð-
herra og forseti alþingis
halldorblondal@simnet.is
Af orðum og
tiltektum borgarstjóra