Morgunblaðið - 31.07.2017, Síða 26

26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 31. JÚLÍ 2017
www.solning.is
Hillary Clinton hefur lofað því að
hún leggi niður allar varnir í nýrri
bók sinni um forsetakosningarnar,
What Happened, sem væntanleg er í
september. Frá þessu greinir The
Guardian.
Í inngangi bókarinnar segir Clin-
ton: „Af ástæðum sem ég reyni að
útskýra hefur mér oft liðið eins og
ég þurfi að vera varkár á opinberum
stöðum, svolítið eins og ég væri
gangandi á línu án þess að hafa net
fyrir neðan mig. Nú legg ég þessar
varnir niður.“ Clinton hefur í fjöl-
miðlum sagst reyna að veita les-
endum hugmynd um það hvernig
það er að bjóða sig fram sem forseti í
raun og veru, sérstaklega sem kona.
Hún segir að þegar allt komi til alls
þá snúist þetta um seiglu og að
standa aftur upp eftir tap.
Útgefendur bókarinnar, Simon &
Schuster, segja bókina munu fara
yfir það hvernig það hafi verið að
bjóða sig fram gegn Donald Trump,
mistökin sem Clinton finnst hún
hafa gert og hvernig hún tókst á við
ósigur sinn eftir að hafa lagt sig alla
fram til að verða fyrsti kvenkyns
forseti Bandaríkjanna.
Þeir segja hana tala um hvernig
það sé að vera sterk kona í augum
almennings, gagnrýnina á rödd
hennar, aldur og framkomu og tvö-
földu staðlana sem konur í stjórn-
málum þurfi að kljást við.
„Hún útskýrir hvernig kosning-
arnar voru litaðar af fordæmalaus-
um árásum á lýðræði þeirra frá er-
lendum andstæðingum. Með því að
greina sönnunargögnin og tengja
saman punktana sýnir Hillary ná-
kvæmlega hversu hættuleg öflin
voru sem mótuðu útkomuna og
hvers vegna Bandaríkjamenn þurfa
að skilja þau til að vernda gildi sín og
lýðræði sitt í framtíðinni,“ segja út-
gefendurnir. „Þetta er djúpstæð og
persónuleg forvarnarsaga fyrir
Bandaríkin.“
Clinton gerir upp
kosningaslaginn
AFP
Varnarlaus Hillary Clinton segir
opinskátt frá forsetakosningunum.
Sturlungu. Eiginlega frá og með
Hallgrími Péturssyni stendur ís-
lensk ljóðagerð í miklum blóma í um
það bil þrjár aldir. Og það er sá tími
sem mig langaði að fanga með bók-
inni.“
Fegurðin ræður ferðinni
Elstu ljóðin í bók Páls eru frá 17.
öld og þau yngstu frá 8. áratug síð-
ustu aldar. „Ég bý til örlítinn
ramma með því að byrja á sígildum
sálmi Hallgríms Péturssonar „Um
dauðans óvissan tíma“ og enda á
ljóði Hannesar Péturssonar, „Þú
gekkst mér við hlið“, en bæði ljóðin
fjalla um dauðann með einkar glæsi-
legum hætti, hvort á sinn hátt,“ seg-
ir Páll sem annars kveðst hafa reynt
að forðast að hafa einhvers konar
þema í vali ljóðanna. „Ég reyni að
byggja bókina þannig upp að hún
endurspegli vel þessi rúmu 300 ár
sem hún spannar, og hafa jafnvægi
á milli höfundanna. Þannig eru t.d.
fimm eða sex ljóð eftir Jónas
Hallgrímsson en hefðu auðvitað
hæglega getað verið margfalt fleiri.
Ég læt ljóð frá hverri öld fylgjast að
nokkurn veginn, en annars koma
ljóðin í frjálsu flæði, skáldin hvert
innan um annað. Mig langaði að
raða ljóðunum þannig að þau gætu
stundum komið lesendum á óvart.“
Ein ástæðan fyrir því að Páll lét
staðar numið á 8. áratugnum var að
tíminn hjálpar til að vinsa úr bestu
ljóðin. „Sá á kvölina sem á völina,“
segir hann um það verk að velja
bestu ljóðin sem samin hafa verið á
íslensku á yfir 300 ára tímabili. „En
það hjálpar að ég hef fengist við
þetta í áratugi, bæði sem fræðimað-
ur og kennari, og eitt viðmiðið er
hvort ljóðin lifa áfram í hausnum á
manni. Vitaskuld er alltaf smekks-
atriði hvaða ljóð bera af, en ég full-
yrði að það er ekki lélegt ljóð í þess-
ari bók.“
Páll lét huglæga fegurð ljóðanna
ráða ferðinni, frekar en sögulegt
gildi þeirra, þótt oft fari þetta sam-
an. „Aðrir hafa safnað saman ís-
lenskum úrvalsljóðum en hafa þá oft
gengið út frá einhverri heildar-
hugmynd, t.d. með ljóðum um ást-
ina eða dauðann. Mig langaði til að
gefa sjálfum mér frelsi til að ein-
faldlega velja þau ljóð sem mér
þykja góð, og þurfa ekki að réttlæta
það neitt frekar.“
Hver nennir að lesa ljóð?
Nýja bókin virðist hafa heppnast
vel og Íslensk öndvegisljóð bæði
fengið jákvæð viðbrögð og selst vel.
En eitt er að hitta í mark hjá ljóða-
unnendum og annað að ná til al-
mennings. Nennir fólk yfirhöfuð að
lesa ljóð á 21. öld, þegar hægt er að
fá alls kyns afþreyingu beint í æð í
gegnum snjallsímann?
Mikið hefur verið rætt og skrifað
um hvernig athyglisspönn fólks
virðist minnka jafnt og þétt og að
prentað efni eigi undir högg að
sækja á tímum YouTube og Snap-
chat. Ljóð þykja heldur ekki bein-
línis léttmeti.
Páll telur að þetta umhverfið geti
allt eins orðið frjór jarðvegur fyrir
ljóðlist. „Nútíminn er þannig að
ljóðið hefur ýmsa kosti fram yfir
500 síðna skáldsögur. Í ljóðunum
felst meitluð hugsun og ein setning
felur í sér mikla merkingu,“ segir
Páll og bendir á hvernig stutt ljóð
getur verið þægilegri neyslueining
fyrir önnum kafinn nútímamanninn
en heill doðrantur. „Í ljóði er hver
Tími ljóðanna er ekki liðinn
 Kannski munu höfuðskáld okkar tíma reynast vera
derhúfuklæddir rappararnir  Páll Valsson telur að íslensk
ljóðlist lifi góðu lífi í dag og bendir á að okkur hætti til að
sjá afrek skálda fyrri tíma í fegrandi ljósi  Tíminn hefur
vinsað burt þann kveðskap sem ekki var mikið varið í
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Páll Valsson er ekki einn af þeim
sem óttast að dagar íslenskrar ljóð-
listar séu taldir. Ljóðabækurnar
seljast kannski ekki eins og heitar
lummur en á móti kemur að listform
á borð við rappið blómstra sem
aldrei fyrr, með öllum sínum kveð-
skap. „Þetta tjáningarform hefur
orðið til þess að unga fólkið er farið
að ríma aftur. Það hefur kveikt í
krökkunum svo að þau eru orðin
mjög áhugasöm um ljóðrænan texta
og myndmál og farin að fikra sig
áfram við ljóðagerð. Allt frá því at-
ómskáldin hættu að ríma hafa menn
haft áhyggjur af endalokum ljóð-
listar, en ég held að ljóðformið hafi
oft áður í sögunni verið verr statt en
það er í dag.“
Páll er útgáfustjóri hjá Bjarti og
rithöfundur. Hann bjó til prentunar
nýútkomna bók þar sem safnað er
saman mörgum fegurstu perlum ís-
lenskra ljóðskálda. Bókin heitir Ís-
lensk öndvegisljóð: frá Hallgrími
Péturssyni til Ingibjargar Haralds-
dóttur.
Páll hefur lengi gengið með bók
af þessu tagi í maganum og mikið
unnið með ljóðagerð fyrir alda.
Hann skrifaði m.a. merkilegt rit um
Jónas Hallgrímsson og annaðist út-
gáfu verka hans. „Ég hafði lengi
gælt við þá hugmynd að gaman
væri að búa til einhvers konar úr-
valsrit íslenskrar ljóðlistar enda er
það mín kenning að það sé í raun og
veru í ljóðagerðinni sem stærstu
bókmenntaafrek Íslendinga voru
unnin eftir tíma Íslendingasagna og