Víkurfréttir - 09.10.2003, Blaðsíða 12

12 VÍKURFRÉTTIR Á NETINU I www.vf.is I LESTU NÝJUSTU FRÉTTIR DAGLEGA!
Í síðustu viku var aðalfundurÚtvegsmannafélags Suður-nesja haldinn í veitingahús-
inu Matarlyst, en félagið eru 40
ára um þessar mundir. Þor-
steinn Erlingsson útvegsmaður
og framkvæmdastjóri Saltvers
ehf. er formaður Útvegs-
mannafélags Suðurnesja og í
viðtali við Víkurfréttir ræðir
hann um línuívilnun, vanda
sveitarfélaga og sjávarútveg á
Suðurnesjum.
Hvert er þitt álit á línuívilnun sem for-
svarsmanni Útvegsmannafélags Suð-
urnesja?
Ég er algjörlega á móti þessu.
Kvótakerfið hefur verið við lýði í
um 20 ár og það voru allir stjórn-
málaflokkar sem stóðu að þessu
kerfi. Það voru ekki bara útvegs-
menn sem stóðu að því. Þegar
kerfið var sett á var tilgangurinn
að vernda fiskistofnana. Við út-
vegsmenn höfum í gegnum árin
tekið á okkur skerðingu til að
byggja upp fiskistofnana og njóta
þess.
Þegar loksins rætist úr þá eru ein-
hverjir aðrir sem vilja fá úthlut-
unina fyrir ekki neitt. Það er
búið að taka af okkur útgerðar-
mönnum 26% af þorskkvótanum
frá því að kvótakerfið var fyrst
sett á. Smábátar höfðu innan við
2% af kvótanum fyrir daga
kvótakerfisins. Þeir hafa svo
margir selt okkur að hluta kvót-
ann aftur.
Rök útvegsmanna eru semsagt þau að
vegna samdráttar síðustu ára þá eigið
þið að njóta aukningar kvótans núna?
Við erum allir búnir að kaupa
okkur kvóta. Meira og minna
hvert einasta fyrirtæki hefur gert
það á síðustu árum og það hefur
ekki verið ódýrt. Við erum bara
að segja að sömu reglur verði að
gilda um allt land fyrir alla. Það
gengur ekki að smábátum sé út-
hlutað aflaheimildum sem eru
teknar af okkur á sama tíma og
við verðum að kaupa aflaheim-
ildir af öðrum, ef við ætlum að
starfa áfram.
En margir hafa grætt á því?
Að sjálfsögðu. Menn eru náttúru-
lega að fá mikla peninga fyrir
kvótann. En menn skulda mikið
og um leið og þeir selja er verið
að borga skuldir. Það eru fjöl-
mörg fyrirtæki hér sem hafa ver-
ið að kaupa kvóta og einhverjir
aðrir hafa fengið þá peninga.
Margir útvegsmenn voru vel
stæðir fjárhagslega fyrir daga
kvótakerfisins. Það sem maður
er ósáttur við er það hvernig
Vestfirðingarnir haga sér þessa
dagana í sambandi við línuíviln-
unina. Þeir eru sjálfir búnir að
selja kvótann frá sér mörgum
sinnum. Og núna vilja þeir fá
kvóta aftur til að selja, kvóta sem
er tekinn af af okkur hinum.
Hefur það ekki komið fram að þegar
línuívilnun verði tekin upp þá verði sú
aukning ekki tekin af núverandi
kvóta?
Línuívilnun eða línumismunun
eins og ég vil kalla hana þýðir að
við fáum minna úthlutað. Það er
verið að taka veiðiheimildir úr
takmörkuðum veiðistofni og færa
þær sérstaklega til ákveðins hóps.
Við sem höfum unnið eftir al-
mennum reglum kvótakerfisins
höfum sætt okkur við tímabund-
inn niðurskurð til þess að fá svo
aukningu þegar fiskistofnarnir
hafa náð sér aftur.
Ég er mjög ósáttur við að nú
koma einhver sveitarfélög þar
sem vandamál eru á ferðinni í at-
vinnumálum, s.s. Raufarhöfn og
Seyðisfjörður og kenna kvóta-
kerfinu um þetta allt saman. Þeg-
ar það var frjáls veiði hér þá
glímdu þessi sveitarfélög og önn-
ur við enn meiri vandamál en nú
eru á ferðinni. Það eru búin að
vera vandamál í atvinnumálum á
þessum stöðum til margra ára,
kvótakerfinu óviðkomandi. Fólk
vill í dag búa í þéttbýlinu. Ég
bendi á að ábyggilega helmingur
af íbúum Reykjanesbæjar er að-
flutt fólk. Ég sé ekki annað en að
því líði vel, sem betur fer.
Hvernig skilgreinir þú línuívilnun?
Ég held að það sem t.d. Vestfirð-
ingarnir leita eftir sé að línuíviln-
unin festist á bátnum. Þannig að
þegar línuívilnunin hefur verið í
t.d. 3 ár þá segi bátaeigendur á
Vestfjörðum að það sé í lagi að
hætta ívilnuninni, en að þeir vilji
að sú aukning sem þeir hafi
fengið festist á bátnum. Ég held
að þetta sé aðalinntakið og að
með þessu séu þeir að vinna sér
inn kvóta og ná honum út úr
kerfinu án þess að borga fyrir
hann. Og síðan selja þeir kvótann
eins og þeir hafa verið að gera.
Vestfirðingarnir tala mikið um
vandamál í sinni byggð, en ég
spyr hvort það sé ekki fólk hér á
Suðurnesjum? Er fólk bara fyrir
vestan eða annarsstaðar á land-
inu? Eru ekki 400 manns at-
vinnulausir hér á svæðinu? Ég
held að smábátamenn á Vest-
fjörðum séu komnir í mjög slæm
mál og þingmenn Vestfjarða,
sama hvar í flokki þeir standa.
Þeir eru komnir saman í grátkór
og almenningi ofbýður og er
hættur að bera umhyggju fyrir
þeim.
Hvað vilt þú, sem formaður Útvegs-
mannafélags Suðurnesja segja við þá
sem vilja hefja útgerð í dag?
Það er til fullt af góðum vertíðar-
bátum á ótrúlega lágu verði til
sölu og menn geta byrjað, með
samvinnu við fiskverkanda.
Þannig hófu margir sína útgerð í
Í gamla daga þá gastu hvergi
fengið krónu til að hefja útgerð.
Svo geta menn keypt hlutabréf í
útgerðarfélögum. Það er kannski
minnsta áhættan falin í því.
Þeir sem eru að hefja útgerð í dag
verða þá að kaupa sér kvóta?
Þeir verða bara að gera það eins
og aðrir. Horfðu á fyrirtækin hér í
kringum þig, Fiskval, sem hefur
keypt allan sinn kvóta. Nesfisk
sem keypti Eldeyjar-Súluna og
hafði sama skipstjóra, áhöfn og
veiðarfæri og hefur rótfiskað á
skipið og er búið að kaupa sér
5000 þorskígildi. Þetta skip hefur
reynst Nesfiski gullmoli en Út-
gerðarfélagið Eldey sem gerði
skipið áður út gafst upp.
Telurðu möguleika Suðurnesjamanna
mikla með alþjóðaflugvöll í grennd-
inni?
Útflutningur með ferskan fisk á
eftir að aukast. Kínverjarnir eru
að koma mjög skart inn á Evr-
ópumarkaðinn, en þeir geta ekki
keppt við okkur í ferskum fiski
eða saltfiski. Við verðum hins-
vegar að passa okkur á því að
hafa fiskinn ekki svo dýran að
fólk geti ekki keypt hann.
En hvað með þorskeldi? Eiga Suður-
nesjamenn einhverja möguleika þar?
Við erum að reyna að ala fiskinn
upp í sjónum hér við náttúrulegar
aðstæður við landið. Það er þor-
skeldið sem skiptir mestu máli.
Ég held að slíkt eldi þurfi að vera
inn á fjörðum, því ég sé ekki að
þorskeldi verði rekið eins og lax-
eldi.
Hvað með fullvinnslu sjávarafurða hér
á svæðinu?
Það er búið að eyða gífurlega
miklum peningum og tíma í all-
skyns tilraunir sem hafa kannski
ekki alveg tekist nógu vel. Ég
held að fullvinnslan þurfi meira
og minna að fara fram þar sem
neytandinn er.
Hvernig sérð þú sjávarútveg fyrir þér á
Suðurnesjum eftir 20 ár?
Ég held að við höfum eytt of
miklum krafti í baráttuna um það
hver eigi að veiða og eiga kvót-
ann. Við höfum ekki sinnt sölu-
málunum nægilega vel. Það virð-
ist vera aukning í útflutningi á
ferskum fiski og ég held að þetta
svæði eigi eftir að hafa forystu í
útflutningi á ferskum fiski, eins
og við Suðurnesjamenn höfum
haft.
Ég vil að þeir sem starfa við sjáv-
arútveginn fái vinnufrið í 15 til
20 ára svo þeir sjái fram í tímann.
Það að einhverjir þingmenn sem
hefur mistekist eitthvað skuli
byrja á því að ráðast á kvótakerf-
ið og gera það tortryggilegt. Það
eru náttúrulega miklir peningar í
þessu, en það er ekki lausnin að
landsbyggðin herji á þéttbýlis-
svæðin og útgerðirnar. Þegar
Valdimar, Fiskanes og Þorbjörn
voru fjölskyldufyrirtæki var litið
á þessi fyrirtæki með hlýjum
huga. En þegar sameiningin var
orðin að veruleika og Þorbjörn -
Fiskanes orðið til, þá fór maður
að heyra úrtölumenn hallmæla
því. Þetta er fyrirtæki sem er með
340 manns í vinnu. Hvað er að
því að stunda sjó úr Grindavík?
Þegar fyrirtækið er orðið stórt þá
fara verkalýðsforingjar og þing-
menn að tala illa um þetta fyrir-
tæki. Hvaða vitleysa er hér í
gangi? Fyrst væla þingmenn yfir
því að einhverjir séu að græða á
kvótanum og þeir djöflast í því
að skapa nógu mikla óvissu með
tali um fyrningarleið og sóknar-
stýringu og svo framvegis, en
þeir hafa ekki getað útskýrt þess-
ar leiðir. Eins og staðan er hér á
Suðurnesjum eftir síðustu kosn-
ingar þá eru margir einstaklingar
og fyrirtæki óttaslegin um að hér
verði stórvægilegar breytingar.
Og ef þessi minni fyrirtæki selja
kvóta sinn af hræðslu við að tapa
kannski öllu sínu ef kerfinu verð-
ur breytt, þá verða þessir sömu
þingmenn kolvitlausir af því að
stórfyrirtækin kaupa þá kvótann.
Vandi Sandgerðinga
Víkurfréttir fluttu af því fréttir í fyrra
að 90% kvóta Sandgerðinga hefði
horfið úr sveitarfélaginu á síðustu 5
árum. Hvaða möguleika eiga Sand-
gerðingar að þínu mati í sjávarútvegi?
Það er náttúrulega slæmt þegar
kvótinn fer frá einu sveitarfélagi,
nánast á einu bretti. En það gat
einnig gerst að fyrirtæki færu á
hausinn - það hefði allt eins get-
að gerst því það er alls ekkert ör-
uggt í sjávarútvegi. En það er at-
hyglisvert að Miðnes, Njörður,
Jón Erlings, Arney og fleiri hver-
fa úr Sandgerði, en á sama tíma
vex Nesfiskur í Garði og er kom-
ið með yfir 5000 þorskígildi og
fyrirtækið rekur sína útgerð frá
Sandgerði.
Mér finnst að sjávarútvegsfyrir-
tæki eigi að skilja eitthvað eftir
sig í sínu byggðarlagi, þannig
hefur það verið og þannig ætti
það að vera.
„Sjávarútvegsfyrirtæki eiga að skilja
eitthvað eftir sig í sínu byggðarlagi“
ÞORSTEINN ERLINGSSON FORMAÐUR ÚTVEGSMANNAFÉLAGS SUÐURNESJA Í VIÐTALI VIÐ VÍKURFRÉTTIR
- Þannig hefur það verið og þannig ætti það að vera, segir Þorsteinn Erlingsson
Þorsteinn Erlingsson ásamt tengdasyni sínum Guðmundi Jens Guð-
mundssyni við Óla á Stað, en Guðmundur verður útgerðarstjóri bátsins.
Viðtal og mynd: Jóhannes Kr. Kristjánsson
VF 41. tbl. 2003 8.10.2003 11:20 Page 12