Víkurfréttir - 05.10.2017, Blaðsíða 12

12 fimmtudagur 5. október 2017VÍKURFRÉTTIR
■ Djúpborun á Reykjanesi gæti leitt til nýrra
tíma í jarðhitanýtingu á heimsvísu en tilrauna-
verkefnið gekk mjög vel þar sem borað var
niður á 4.600 metra dýpi en þar var hitinn mun
meiri en í öðrum holum. „Þetta er alveg gríðar-
lega spennandi og íslenskur jarðhitaiðnaður er
mjög þekktur um allan heim hvað jarðhita
varðar, enn frekar eftir þessa borun á Reykja-
nesi,“ segir Ásgeir Margeirsson, forstjóri
HS Orku en fyrirtækið starfrækir orkuverið
Reykjanesvirkjun á Reykjanesi og orkuver í
Svartsengi í Grindavík. Víkurfréttir ræddu við
Ásgeir um ónóga raforkuframleiðslu á landinu
í síðasta tölublaði en nú spyrjum við hann
út í starfsemina á Reykjanesi og hugsanlega
virkjun á Vestfjörðum en nokkur kurr og um-
ræða hefur verið í tengslum við hana.
„Það hefur gengið svona svolítið upp og niður
á Reykjanesi. Þar höfum við lent í því að fram-
leiðsla hefur minnkað en hún hefur aukist á ný.
Við erum ennþá að læra á auðlindina en ég er
þess sannfærður um að Reykjanesvirkjun muni
ná fullu afli innan fárra ára og að hún verði
stækkuð, þannig að það verði ekki meira tekið
upp úr auðlindinni, heldur að það verði betri og
meiri nýting á því sem upp kemur. Þar geti bæst
inn svona 30 megavött í svokallaðri lágþrýstivél,
sem ráðgert er að setja upp á Reykjanesi, að nýta
þá vökva, sem kominn er upp til yfirborðs og er
ekki nýttur í fyrstu tveimur vélunum sem eru til
staðar í dag, með örlítið breyttri tækni.“
Getið þið náð í endalausa orku á Reykjanesi.
Þetta er ekki endalaust en þetta er endurnýtan-
legt. Ef við myndum hætta að reka virkjunina
á Reykjanesi myndi svæðið jafna sig til fyrra
horfs. Það er nauðsynlegur þáttur í rekstri jarð-
hitavirkjana á háhitasvæðum að draga niður
í vatnsborði svæðisins til þess að auka gufu-
myndun. Ef við hins vegar hættum að reka þetta,
lokum holunum þá hækkar vatnsborðið aftur,
það tekur svolítinn tíma, hækkar hratt fyrst og er
svo lengi að ná upprunalegu jafnvægi, en það er
enginn skaði skeður, alls ekki. Það má stundum
líkja þessu við, ef við hugsum okkur stöðuvatn
með bleikjustofni í, hversu mikið má veiða á
hverju ári án þess að skaða stofninn þannig að
hann nái að viðhalda sér og hvað gerist svo ef þú
hættir að veiða? Þetta jafnar sig aftur. Þetta eru
svona hliðstæður. Það þarf að finna jafnvægið.
Þegar maður byrjar þá veit maður það ekki,
maður hefur hugmyndir um það byggðar á rann-
sóknum og prófunum.
Nýir möguleikar í i djúpborun
Síðan höfum við stigið stærra skref inn í kannski
nýja tíma í jarðhitanýtingu sem er djúpborunar-
verkefni, þar sem við förum niður fyrir núver-
andi vinnslusvæði, má kannski segja svolítið af
forvitni til að gá hvað er þar fyrir neðan. Það er
svolítið dýr forvitni, þetta kostar mjög mikið.
Þetta verkefni tókst stórkostlega, s.s. að bora
holuna. Síðan á eftir að koma í ljós hvað hún
getur gefið, en svona til samanburðar þá er hita-
stigið á auðlindinni í Svartsengi 240 stig, það er
300 stig á Reykjanesi, en við höfum mælt vel yfir
400 stiga hita í djúpu holunni á Reykjanesi, sem
teygir sig niður á yfir 4.600 metra dýpi á meðan
aðrar holur ná niður á 2.500 til 3.000 metra. Þetta
gæti leitt til nýrra tíma í jarðhitanýtingu á heims-
vísu, svo stórt er málið, en það á eftir að koma
í ljós hvort það tekst. Þetta er rannsóknar- og
þróunarverkefni. Alveg gríðarlega spennandi og
íslenskur jarðhitaiðnaður er mjög þekktur um
allan heim hvað jarðhita varðar, enn frekar eftir
þessa borun á Reykjanesi, sem stóð frá ágúst í
fyrra fram í janúar á þessu ári.
En svo höldum við áfram til þess að mæta þörf-
inni og eiga til raforku. Þá er gjarnan hollt að
hugsa hvar sé skynsamlegt að framleiða meira
rafmagn í þessu landi. Það getur verið heppi-
legra að framleiða rafmagn á ákveðnum stöðum
til að ná meira jafnvægi í flutningskerfinu og þá
er augljóst að það væri afar gagnlegt fyrir landið
að framleiða meiri raforku á Vestfjörðum. Í því
skyni erum við, í gegnum félag sem við eigum
hlut í, Vesturverk á Ísafirði, að skoða virkjun
Hvalár í Ófeigsfirði, sem er mjög umdeilt mál að
sumra mati. Það þarf að styrkja flutningskerfið á
Vestfjörðum. Það er óásættanlegt raforkuöryggi
og ástand á Vestfjörðum. Það hamlar í dag at-
vinnuuppbyggingu á öllum Vestfjörðum alveg
gríðarlega. Ein leiðin væri bara að styrkja flutn-
ingskerfið til Vestfjarða og fá rafmagnið einhvers
staðar annars staðar frá. Það kostar milljarða eða
milljarða tugi að gera það. Ég sé ekki fyrir mér
að einhver ríki eða einhver fari bara að borga
það sem styrk til að laga ástandið. Það hefur
ekki gerst og ég sé það ekki gerast. Þess vegna er
lang skynsamlegasta leiðin að horfa á ásættan-
lega og skynsamlega nýtingu auðlinda innan
Vestfjarða, sem eru til staðar, framleiða rafmagn
þar. Flutningur þess rafmagns mun borga þessi
flutningsmannvirki, þ.e.a.s. til að flytja rafmagn
eftir kerfinu þarf að borga, það kostar augljós-
lega að flytja rafmagn, og þær tekjur sem skapast
af flutningi rafmagnsins borga þessi mannvirki
á ásættanlegum tíma. Þess vegna væri mjög
eðlilegt fyrsta skref að virkja Hvalá í Ófeigs-
firði, leggja háspennustreng, ekki loftlínu, yfir
Ófeigsfjarðarheiði, þá vestur í Ísafjarðardjúp
og þaðan tengja síðan suður á Barðaströnd eða
til Kollafjarðar, þá er komin tenging við línuna
til Vestfjarðar, Mjólkárlínu. Síðan vinna að því
að tengja úr Djúpinu út til Ísafjarðar, til þess
að Vestfirðingar nái langþráðri hringtengingu
flutningskerfisins, sem er brýn vöntun á. Eina
leiðin til að þetta sé efnahaglega sjálfbært er að
virkja innan svæðisins til þess að skapa tekjur til
þess að borga þessi mannvirki.
Sætta sig ekki við leikreglur
Er erfið umræða um þetta mál?
Mér þykir þessi umræða ekki erfið en mér finnst
hún vera svolítið komin út í skurð ef ég má bara
tala hreina íslensku. Öll mannanna verk hafa
áhrif á umhverfið, alveg sama hvað við gerum.
Við þurfum að vanda til verka og við þurfum að
fylgja því sem við köllum leikreglur lýðræðisins.
Við þurfum að fylgja lögum og reglum um það
hvernig svona verkefni eru gerð. Mér þykir svo-
lítið eins og sumir sætti sig ekki við leikregl-
urnar og séu ósáttir ef verkefnin komist þar í
gegn. Vatnsaflsvirkjun eins og Hvalárvirkjun
hefur áhrif á umhverfið. Vatni er safnað í lón,
sem eru í dag stöðuvötn,
og já, þau munu stækka. En
það verða ekki búin til ný
vötn. Vatnsrennsli í fossum
mun minnka, já, það er
rétt, en það er afturkræft.
Það er hægt að stýra rennsli
þannig að fossar séu sýni-
legir, til dæmis yfir ferða-
mannatímann. Það eru almennt ekki ferðamenn
í vetrarbyljum á Ófeigsfjarðarheiði, en þeir eru á
sumrin. Það er reyndar ekkert mjög auðvelt að
komast þangað, en virkjunarframkvæmdir þýða
vegabætur. Það verður miklu betri vegur yfir í
Ófeigsfjörð og það verður vegur yfir Ísafjarðar-
djúp, sem að Strandarmenn bíða flestir spenntir
eftir, það eiginlega vantar þá vegtengingu. En
þetta hefur áhrif, en mannvirkin sjálf verða öll
neðan jarðar. Pípan sem flytur vatnið niður í
stöðvarhúsið er jarðgöng. Stöðvarhúsið er inni í
fjallinu og svo jarðgöng frá stöðvarhúsinu og út
í ós árinnar aftur. Þannig að það eina sem sést
á því er, eigum við að segja, dyr á fjallinu, þar
sem hægt er að komast inn í stöðvarhús. Vötnin
munu stækka, já, en þetta verða falleg fjallavötn.
Ég sé fyrir mér í framtíðinni að það muni stór-
aukast ferðamannastraumur um þetta svæði. Það
er þekkt á Íslandi á mörgum stöðum að vinnu-
búðir virkjanaframkvæmda enda sem hótel, á
mörgum stöðum á landinu, og ég sé fyrir mér
þjónustu við ferðamenn upp á Ófeigsfjarðar-
heiði, þar sem menn geta þá keyrt þangað upp
eftir, skoðað náttúruna, gengið á Drangajökul
eða yfir til Hornstranda eða hvert sem þeir vilja
og aftur til baka, fengið gistingu, mat, þjónustu.
Ég sé þess vegna fyrir mér bátasiglingar á þessum
vötnum. Þetta skapar gríðarleg tækifæri.
Við reynum að draga lærdóm af því sem gerst
hefur hérna á Reykjanesskaganum, í auðlinda-
garðinum, þar sem það var algjörlega ófyrirséð
hvað myndi gerast. HS Orka rekur hér tvær
virkjanir. Hjá okkur starfa rúmlega 60 manns.
Það starfa þúsund manns í fyrirtækjunum í Auð-
lindagarðinum.
Sérðu fyrir þér auðlindagarð á Vestfjörðum?
Já, öðruvísi en á Reykjanesi. En skynsamlega,
heilstæða nýtingu á auðlindunum sem skapar
tækifæri. Ferðaþjónustuvinkillinn, í tengslum
við orkuvinnslu, er þekktur víða á landinu og
hvergi meira en akkúrat í Svartsengi. Þar er Nort-
hern Light Inn hótelið hérna við hliðina á okkur
(höfuðstöðvum HS Orku í Svartsengi) og Bláa
Lónið, beint afsprengi orkuvinnslunnar. Svæðin
verða aðgengilegri. Tökum Hengilsvæðið, þar
sem Hellisheiðavirkjun og Nesjavallavirkjun eru.
Þar er stóraukið aðgengi og umferð ferðamanna
um svæðið eftir að virkjanirnar komu, af því að
aðstaðan er miklu betri. Þetta sé ég fyrir mér geta
gerst í Krýsuvík, í Eldvörpum, og vel að merkja
í Eldvörpum, af því ég nefni þau, því þau eru
eitt af þeim verkefnum sem eru í nýtingarflokki
rammaáætlunar.
Það var að koma fram gagnrýni frá samgöngu-
ráðherra um áhyggjur af nýtingu þessara svæða.
Já, hann nefndi reyndar stefnuborun og tilfelli
málsins er það að það mun enginn, hvorki við
né aðrir, snerta gígaröðina í Eldvörpum. Nýting
auðlindarinnar undir Eldvörpum yrði nýtt með
stefnuborun. Það mun enginn snerta gígaröðina.
Við viljum það ekki, við vinnum þetta í þéttu
samstarfi við Grindavíkurbæ. Það ætlar eng-
inn að snerta hana. Þessari stefniborun og tæki
verður beitt og til þess að nýta hana. Það er alveg
ljóst. Það verður ekkert orkuver reist við gígana.
Þannig þú sérð möguleika á þessum stöðum.
Já, já, ég sé það. Ef við nýtum ekki þessi tækifæri
og förum skynsamlega í gegnum umræðuna
þá verður orkuskortur í landinu og verð mun
hækka. Það þýðir ekkert að segja bara: „Það má
ekki gera þetta og það má ekki gera þetta,“ án
þess að segja hvað á að gera. Við notum öll raf-
magn, við notum öll gagnaver, við notum öll ál,
við notum öll kísil, hvort sem okkur líkar betur
eða verr. Við þurfum þetta. Svo má líka deila um
hvort sé betra að framleiða ál eða kísil á Íslandi
eða einhvers staðar annars þar sem jarðefnaelds-
neyti er jafnvel breytt til þess að framleiða þessar
vörur, eða framleiða þær hér eða annars staðar
þar sem það er gert með hreinni orku. Það komu
áhugaverðar tölur, sem ég sá nýlega, um það að
mengun frá Kína berst á tiltölulega fáum klukku-
tímum yfir til Íslands með háloftavindum. Við
búum í heimsþorpinu, við verðum að hugsa
þannig ef við ætlum að ná einhverjum skynsam-
legum árangri. Við megum ekki setja blöðkur á
augun og horfa of þröngt. En við eigum að passa
okkur vel, hvað við gerum og hvað við ákveðum
að gera ekki. Allt sem við gerum hefur einhver
áhrif, við þurfum að vega þau og meta. Er vatnið
í fossunum á Vestfjörðum mikilvægara en fólkið
sem býr á Vestfjörðum? Ég spyr. Sem getur ekki
skapað atvinnutækifæri. Er kjarrið í Teigsskógi
mikilvægara en fólkið sem er að reyna að búa á
Vestfjörðum og fær ekki almennilega vegi? Við
verðum að taka þessa umræðu af einhverju viti.
Þá hefur því verið blandað í umræðuna að
Hvalárvirkjun sé virkjun fyrir stóriðju. Það er al-
gjörlega af og frá. Til þess er virkjunin einfaldlega
ekki nógu stór. Í þessari spá um raforkuaukningu
á næstu árum þá þyrfti landið eina svona Hvalár-
virkjun á svona þriggja ára fresti til þess að mæta
þörfinni. Ef Hvalárvirkjun verður að veruleika,
sem ég trúi að verði, þá mun drjúgur hluti raf-
magnsins fara strax til notkunar á Vestfjörðum
og eftir tiltölulega skamman tíma, kannski tíu ár,
kannski lengra, tuttugu ár, þá mun allt rafmagnið
frá henni vera notað á Vestfjörðum. Ég hef aldrei
skilið umræðuna um að það sé vont að flytja
raforku út af einum landshluta. Ég hef nefnilega
aldrei heyrt neinn andmæla því að það sé flutt
inn til einhvers annars landshluta. Ég skil ekki
þessa umræðu.
Finnst þér umræðan hafa verið svolítið einsleit í
þessu hjá umhverfissinnum?
Það hefur verið sagt í umræðunni um Hvalár-
virkjun að það hafi verið gerðar svo og svo
miklar breytingar á verkinu eftir aðkomu okkar,
að verkin séu orðin miklu stærri og slíkt. Nei,
hún hefur ekki stækkað eftir aðkomu okkar, en
já, við höfum breytt henni til þess að minnka
umhverfisáhrifin. Ég virði sjónarmiðin um nátt-
úruvernd og ég er náttúruverndarmaður sjálfur.
Við kappkostum að vanda okkur alla leið.
Djúpborun á Reykjanesi
gæti leitt til nýrra tíma
„Erum ennþá að læra á auðlindina á Reykjanesi. Ekki endalaus orka en endurnýtanleg. Gagnlegt fyrir landið að
framleiða meiri raforku á Vestfjörðum,“ segir Ásgeir Margeirsson, forstjóri HS Orku
„Það mun enginn snerta gígaröðina í Eldvörpum.
Auðlindin þar verður nýtt með stefnuborun“
„Ég sé fyrir mér í framtíðinni að það muni stóraukast ferðamannastraum-
ur um þetta svæði. Það er þekkt á Íslandi á mörgum stöðum að vinnubúðir
virkjanaframkvæmda enda sem hótel, á mörgum stöðum á landinu,“
í jarðhitanýtingu á heimsvísu