Fréttablaðið - 07.04.2018, Síða 18

Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Kjartan Hreinn Njálssson kjartanh@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is, Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 85.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5800, ritstjorn@frettabladid.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Gunnar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Kannski er
Trump
forsetinn sem
nútíminn á
skilið. Hann
virðist ekki
halda ein­
beitingu
lengur en örfá
augnablik
í senn, og
stýrir landinu
öðrum þræði
með vanhugs­
uðum Twitt­
er­skeyta­
send ing um.
Árið 2004 komst kanadíska læknatímaritið Canadian Medical Association Journal óvænt yfir skjal frá lyfjaframleiðandanum GlaxoSmithKline sem
merkt var „trúnaðarupplýsingar“. Um var að ræða minnis-
blað sem dreift hafði verið innan fyrirtækisins að loknum
klínískum rannsóknum á einu þunglyndislyfja þess.
Lyfið paroxetine heyrir undir flokk serótónín-geðdeyfð-
arlyfja. Notkun slíkra lyfja fór á flug á tíunda áratug síðustu
aldar. Var þeim hampað sem einni stórkostlegustu viðbót
við lyfjaskápinn frá því að sýklalyf voru uppgötvuð.
GlaxoSmithKline gerði sér vonir um enn frekari
útbreiðslu paroxetine er það hóf klínískar rannsóknir á
áhrifum paroxetine á börn og unglinga. En niðurstöðurnar
urðu lyfjarisanum vonbrigði. Af þremur rannsóknum sem
fyrirtækið lét gera sýndi ein fram á að paroxetine hefði
engin áhrif á börn og unglinga umfram lyfleysu, önnur
sýndi fram á meiri virkni lyfleysu en paroxetine og í þeirri
þriðju voru niðurstöðurnar „blandaðar“.
GlaxoSmithKline fengi ekki leyfi frá bandaríska lyfja-
eftirlitinu til að markaðssetja paroxetine fyrir börn. Lækn-
um var þó heimilt að skrifa upp á lyfið og hélt fyrirtækið
því blákalt fram að paroxetine „gæfi góða raun sem með-
ferð við þunglyndi hjá unglingum“. Í minnisblaði innan
fyrirtækisins var starfsfólki sagt að „hemja útbreiðslu“
hinna raunverulegu niðurstaðna rannsóknanna „svo að
þær hefðu ekki neikvæð viðskiptaleg áhrif“.
Lífshættulegar aukaverkanir
Eftir að kanadíska læknatímaritið birti leynilegt minnis-
blað GlaxoSmithKline á heimasíðu sinni höfðaði Eliot
Spitzer, þáverandi sak sókn ari New York rík is í Banda ríkj-
un um, mál gegn GlaxoSmithKline. Sakaði Spitzer fyrir-
tækið um að hafa skipulega leynt lækna upp lýs ing um um
áhrif lyfs ins á börn.
Sættir náðust í málinu. Féllst lyfjafyrirtækið á að greiða
2,5 milljónir dollara í sekt. Einnig skuldbatt lyfjaframleið-
andinn sig til að birta opinberlega allar rannsóknir á lyfjum
sínum sem fyrirtækið fjármagnaði – líka þær rannsóknir
sem sýndu niðurstöður óhagstæðar fyrirtækinu.
Þegar fagfólk tók að skoða gögnin sem GlaxoSmithKline
hafði reynt að leyna varð ljóst að stærsti glæpur fyrir-
tækisins var ekki sá að breiða yfir þá staðreynd að vara
þess virkaði ekki á börn. Sannleikurinn var hryllilegri en
svo. Í ljós kom að aukaverkanir sem lyfið hafði á börn og
unglinga voru gífurlegar, jafnvel lífshættulegar. Börnum og
unglingum sem tóku paroxetine var hætt við sjálfsmorðs-
tengdri hegðun, sjálfsmorðshugsunum og sjálfsmorðs-
tilraunum.
Rannsóknir sýna ítrekað fram á gagnsleysi þunglyndis-
lyfja þegar kemur að börnum og unglingum. Í nýlegri
úttekt breska læknatímaritsins The Lancet voru fjórtán
mismunandi tegundir þunglyndislyfja skoðaðar. Aðeins
ein var talin virka betur en lyfleysa.
Eftirfarandi fyrirsögn sem birtist í vikunni á mbl.is sætir
því furðu: „Börn frá 5 ára á þunglyndislyfjum“. Í viðtali við
útvarpsstöðina K100 sagði Ólafur B. Einarsson, verkefna-
stjóri lyfjamála hjá Embætti landlæknis, mikla aukningu
hafa orðið á notkun þunglyndislyfja meðal barna á
aldrinum 0-14 ára hér á landi. Hann sagði jafnframt slíka
notkun vart þekkjast annars staðar á Norðurlöndunum.
Ólafur hafði áhyggjur af þróuninni og benti á að ekki væri
búið að sýna fram á skaðleysi neyslu barna á þunglyndis-
lyfjum í langtímarannsóknum. „Við veltum því fyrir okkur
hvort þetta sé góð læknisfræði að vera að meðhöndla börn
á aldrinum 5-10 ára með þunglyndislyfjum.“
Börnin eiga skilið svör
Árið 2004 kom í ljós að neysla Prozacs, eins vinsælasta
geðdeyfðarlyfs heims, er orðin svo útbreidd að lyfið finnst
í drykkjarvatni í Bretlandi. Þunglyndislyf eru flaumur
sem æðir stjórnlaus yfir samtímann. En þegar kemur að
börnum getum við ekki yppt öxlum og látið eins og lyfin
streymi úr krana sem ekki er hægt að skrúfa fyrir.
Hvers vegna er verið að skrifa upp á þunglyndislyf
fyrir börn í auknum mæli? Eru önnur úrræði reynd fyrst?
Standa önnur úrræði yfirleitt til boða? Hversu mikið eftirlit
er haft með börnum sem taka lyf við þunglyndi?
Telji landlæknir að um „vafasama læknisfræði“ sé að
ræða hlýtur að þurfa að skoða málið frekar. Börn landsins
eiga skilið svör.
Fimm ára á þunglyndislyfjum
Síðan Donald Trump tók við embætti sem forseti Bandaríkjanna hefur ófáum dálksentimetrum verið varið í að hneykslast á framgöngu hans og embættisverkum. Þótt fjölmiðlar og álitsgjafar hafi ekki miklar mætur á Trump er það ekki endilega svo meðal kjósenda. Trump nýtur
nefnilega sambærilegs stuðnings nú og Barack Obama
naut á sama tíma í sinni forsetatíð.
Sé tekið mið af því er ekki ólíklegt að Trump nái endur-
kjöri í næstu forsetakosningum.
Trump er einstakur forseti. Hann hefur verið viðriðinn
svo mörg hneykslismál að engin leið er að halda um það
nákvæma tölu. Vanalega myndi eitt slíkt duga til að koma
sitjandi forseta í vandræði og mögulega leiða til afsagnar.
En Trump hefur tekist að gera kjósendur svo ónæma fyrir
vafasamri hegðan að vitnisburður klámstjörnu í sjón-
varpi á besta tíma bítur ekki einu sinni á hann.
Hneykslismálin eru eitt og eiginlegar embættisathafnir
annað. Trump hefur ekki haft áhyggjur af kosningalof-
orðum sínum. Lítið bólar á veggnum fræga við landamæri
Mexíkó þrátt fyrir endurtekin stóryrði á tyllidögum.
Mantran hans að „setja Bandaríkin í fyrsta sæti“, virðist
helst birtast í tollastríði við Kína, sem þó virðist fremur
táknrænt en nokkuð annað. Að minnsta kosti hefur
engum ofurtollum enn verið skellt á vörur sem skipta við-
skiptasamband landanna raunverulegu máli.
Derringurinn við Kínverjana er þó um margt til sam-
ræmis við þá tilhneigingu Trumps að skipta heiminum
í vini og óvini. Meðal annarra helstu óvina Trumps
það sem af er embættistíðinni eru Kim Jong-un leið-
togi Norður-Kóreu, sjónvarpsstöðin CNN, dagblaðið
Washington Post og Jeff Bezos, forstjóri Amazon. Óvíst
er hvort telja má Vladímír Pútín Rússlandsforseta meðal
vina forsetans eða óvina, en eftir að hafa fordæmt Rússa
vegna tilræðisins í Salisbury á Englandi tók Trump upp
tólið, einn vestrænna leiðtoga, og óskaði Rússlandsforseta
til hamingju með sigurinn í nýafstöðnum kosningum.
Starfsmannamál Hvíta hússins eru svo efni í sérkapítula
og raunar ekki nokkur leið að átta sig á, hver gegnir hvaða
starfi svo hröð hefur starfsmannaveltan verið. Afstaða
Trumps til einstakra mála virðist líka oftar en ekki stjórn-
ast af geðþótta fremur en ígrunduðum skoðunum.
Þannig hefur Trump undanfarið farið mikinn gagnvart
Amazon sem er að stórum hluta í eigu Jeffs Bezos sem á
Washington Post. Telur hann að Amazon kosti skattgreið-
endur stórfé með því að nýta sér bandaríska póstinn fyrir
bögglasendingar. Trump hefur einnig barist harkalega
gegn samruna AT&T og Warner, en síðastnefnda félagið er
eigandi CNN. Í báðum tilvikum grunar þá sem til þekkja
að andstaðan við þessi stórfyrirtæki grundvallist fremur á
óbeit hans á fjölmiðlunum sem þeim tengjast en nokkru
öðru. Þrátt fyrir þetta er forsetinn almennt vinsæll á Wall
Street, enda hlutabréf þar verið almennt á mikilli siglingu
frá embættistöku Trumps.
Kannski er Trump forsetinn sem nútíminn á skilið.
Hann virðist ekki halda einbeitingu lengur en örfá augna-
blik í senn, og stýrir landinu öðrum þræði með vanhugs-
uðum Twitter-skeytasendingum.
Alþjóðapólitík í 280 stafabilum.
Stýrt af Twitter
Sími: 561 1433
mánudaga-föstudaga 7.30 -17.30
laugardaga 8.00 -16.00
sunnudaga 9.00 -16.00
• Austurströnd 14
• Hringbraut 35
• Fálkagötu 18
PREN
TU
N
.IS
NÝBAKAÐ
BRAUÐ
ALLA DAGA
.......................................
www.bjornsbakari.is
7 . a p r í l 2 0 1 8 l a U G a r D a G U r18 s k o ð U n ∙ F r É T T a B l a ð i ð
SKOÐUN
0
7
-0
4
-2
0
1
8

0
4
:3
3
F
B
1
2
8
s
_
P
1
1
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
9
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
6
0
-6
6
B
4
1
F
6
0
-6
5
7
8
1
F
6
0
-6
4
3
C
1
F
6
0
-6
3
0
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
1
2
8
s
_
6
_
4
_
2
0
1
8
C
M
Y
K