Feykir - 23.11.2016, Síða 23

2 32 01 6
Það var haustið 1934 að þeir
Guðmundur, sem þá var kom-
inn á sjötugsaldur, og Ingvar
fóru ríðandi í Auðkúlu-rétt
við Svínavatn til að sækja stóð
Vatnsdælinga sem þangað
kæmi og reka það til Undir-
fellsréttar sem haldin var degi
síðar. Aðeins þrjú tryppi komu í
réttina og því átti ferðin að vera
létt til baka morguninn eftir.
Leiðin lá yfir Vatnsdalsfjall
og niður hjá Marðarnúpi og
í góðu veðri tekur ekki nema
um þrjá tíma að ferðast þessa
leið. Þegar leggja átti upp í
heimferð þennan morgun var
komið geypiveður, eins og
segir í frásögninni, af norðri
með slydduhríð sem latti þó
ekki Guðmund til fararinnar
þar sem hann taldi sig þaul-
kunnugan fjallinu. Héldu þeir
af stað við birtingu, sem leið
lá yfir þveran Svínadal í stefnu
á Vatnsdalsfjall. Við grípum
niður í frásögnina þegar á
fjallið var komið.
„... Var undan veðri að
sækja en veðurhæðin gífurleg
og úrkoma og dimmviðri að
sama skapi. Í byggð hafði verið
slydduhríð, á mörkum krapa
og snjós, en strax þegar hækka
tók í fjallið breyttist úrkoman í
snjó og voru báðir mennirnir
þá holdvotir orðnir.
Veður herti því hærra sem
dró í fjallið, snjónum kyngdi
niður og naumast sá handa
sinna skil þótt um hábjartan
daginn væri. Uppi á fjallinu
náði veðurhæðin hámarki, en
landið flatt, hvergi skjóls að
leita og erfitt að ákveða hvert
halda skyldi.
Villir vegar
Þannig leið langur tími og
ekki komust mennirnir suður
af Vatnsdalsfjalli. Varð Guð-
-mundi þá ljóst að hann
myndi villtur vegar og hefði
lent full vestarlega á fjallinu.
Þóttist hann þekkja að hann
myndi vera kominn norður
í svokallaðan Sauðadal, sem
er óbyggður heiðardalur milli
Vatnsdals og Svínadals.
Þegar Guðmundur hafði
áttað sig vildi hann enn halda
á sömu braut og áður, enda þá
skammt suður af fjallsbrúninni
niður í Vatnsdal. Var nú snúið
við og tryppin rekin upp á
háfjallið aftur.
Þegar þangað kom hafði
veðurofsinn náð hámarki svo
vart var stætt, enda dimmviðrið
svo mikið að ekki sá handaskil.
Treystist Guðmundur þá ekki
að halda suður af fjallinu enda
hættur þar miklar ef farið er
út af réttri leið í dimmviðri.
Ákvað Guðmundur þá að snúa
til baka, norður Sauðadal og
ætlar að freista þess að ná niður
að Stóru-Giljá, enda þótt það
væri miklu lengri leið. Kvaðst
hann mundu rata niður með
Sauðadalsánni, en hún heitir
Giljá þegar nær dregur byggð.
Enn er haldið áfram um
stund. Veðrið helzt hið sama
og á skammri stund hefur
kyngt niður svo miklum snjó
að kafaófærð er komin. Tekur
Guðmundur þá til bragðs að
skilja tryppin eftir, því þau
voru latræk orðin í ófærðinni
og veðurofsanum. Halda þeir
tveir einir úr því niður með
ánni, annar einhesta, hinn með
tvo til reiðar.
Um það bil sem áin brýzt
fram úr dalþrönginni fellur
hún í gljúfri nokkru og mynd-
ar gljúfrið þar hálfhring.
Guðmundur var ekki nógu
kunnugur til þess að átta sig
á þessum kenjum árinnar, en
fann að um leið og áin beygði,
að veðurstaðan breyttist. Hélt
Guðmundur þá að þeir væru
villtir orðnir að nýju, fór af
hestbaki og ákvað að kanna
hvernig áin rynni.
Guðmundur veikist
Þegar Guðmundur kom úr
þeim leiðangri ætlaði hann að
stíga á hestbak, en þá brá svo
undarlega við að hann hafði
ekki mátt til þess. Ingvar reyndi
þá að koma honum til hjálpar,
en það var sama hvernig hann
reyndi - allar tilraunir til þess
að koma Guðmundi á bak
reyndust árangurslausar.
Þegar svo var komið og
Guðmundur sýnilega fársjúkur
af heiftarlegri lungnabólgu,
Harmleikurinn
í Sauðadal
SAMANTEKT
Páll Friðriksson
Úr fortíðinni
Þann 22. október árið 1958 birtir
Vísir frásögn af mikilli svaðilför þeirra
Guðmundar Magnússonar bónda í
Sunnuhlíð í Vatnsdal og Ingvars Steingrímssonar, þá tólf
ára, frá Hvammi. Aðeins annar þeirra lifði vosbúðina af.
Skjáskot úr Vísi, miðvikudaginn 22. október 1958.
ákvað hann að láta fyrirberast
þar sem þeir voru komnir. Var
þá dimmt orðið af nótt.
Í gilbrúninni hafði skeflt,
þannig að þar var kominn
alldjúpur skafl og ákvað Guð-
mundur að í þennan skafl
skyldu þeir grafa sig.
Báðir voru þeir félagar
holdvotir orðnir og gátu ekki
annars vænst en nætur í heimi
Snævarins. Guðmundur var
þá helsjúkur orðinn en bar sig
karlmannlega sem hans var
von, enda mun hann ekki hafa
viljað draga kjark úr ungmenni
því sem honum var léð til
fylgdar og ásjár hans heitið.
Ingvar var örþreyttur orðinn
og sofnaði fljótt en vaknaði brátt
aftur vegna kuldans í skaflinum
og yrti þá á Guðmund. Guð-
mundur var vakandi og svaraði
drengnum.
Svo leið fram eftir nóttu
Þannig leið fram eftir nóttu.
Ingvar sofnaði öðru hvoru en
vaknaði þess á milli og talaði
þá við Guðmund. Guðmundur
svaraði lengi vel öllum fyrir-
spurnum Ingvars litla, en
allt í einu fannst drengnum
Guðmundur svara sér út í hött.
Fór Guðmundur þá að tala um
heimili sitt, fannst sem hann
væri kominn þangað heim til
konu og barna og var utan allrar
vitundar um dvöl sína í köldum
snjóskafli í gljúfri Sauðadalsár.
Næsta skipti sem Ingvar
vaknar í skaflinum og yrðir á
Guðmund fær hann ekkert svar.
Hélt hann þá að Guðmundur
væri sofnaður, sinnti hann því
ekki frekar og sofnaði sjálfur.
Þegar Ingvar vaknaði næsta
skipti yrti hann enn á Guð-
mund og fékk þá heldur ekkert
svar. Greip hann þá til Guð-
mundar og fann að hann var
kaldur orðinn.
Ingvari var ljóst að félagi hans
var látinn. Sjálfur var hann
yfirgefinn, grafinn í fönn með
látnum manni einhversstaðar
á heiðum uppi, gegndrepa í
köldum skafli um miðja nótt.
Yfir honum feysaði hríðin.
Mörgum jafnöldrum Ingv-
ars litla mundi hafa brugðið
í brún undir sömu kringum-
stæðum, margir hefðu bugast,
aðrir ærzt.
Ingvar hélt ró sinni.
Og ró hans var svo mikil,
að eftir að hann hafði þuklað
hinn látna mann og vissi
hvað skeð hafði sofnaði hann
værum svefni, holdvotur eins
og hann var. Gat hann ekki
búist á hverri stundu við sömu
örlögum og félagi hans?
Undir morgun brauzt Ingvar
hrollkaldur út úr skaflinum frá
látnum félaga sínum. Úti var
enn myrkur og snjóhraglandi
og hestarnir bundnir á streng.
Hann leysti hest sinn steig á bak
og spretti úr spori þrátt fyrir
þæfingsófærð þar efra. Hann
keyrði hest sinn sem mest hann
mátti og um fótaferðartíma
knúði hann dyra á Stóru-Giljá,
sagði farir sínar ekki sléttar og
kvað félaga sinn látinn.
Drengurinn var háttaður
niður í rúm, læknir fenginn
og að því búnu gerður út
leiðangur til þess að sækja hinn
látna mann upp í Sauðadal
og flytja til byggða. Þetta er
válegasti atburður, sem skeð
hefur í manna minnum í
sambandi við Undirfellsrétt. Í
Vatnsdal mundi enginn slíkt
réttardagsveður.“
Skjáskot úr Vísi, miðvikudaginn 22. október 1958.
Kristbjörg Kemp kom eitt sinn að
föður sínum, Stefáni Kemp, þar sem
hann sat hugsi við eldhúsborðið á
Skagfirðingabrautinni. Á borðinu
lágu nokkrir pappírar, m.a. póst-
kort frá Sjóvá. Kristbjörg skynjaði
að faðir sinn væri ekki alls kostar
ánægður. Hún spurði hvort ekki
væri allt eins og það ætti að vera.
Stebbi ýtti þá kortinu að henni og
spurði:
„Á þetta að vera einhver brandari?“
Kristbjörg leit á kortið en á bakhlið
þess stóð stórum stöfum: ERTU
EINEYGÐUR?
Sjóvá var þá í átaki meðal sinna
viðskiptavina, sem fengu allir
sent svona kort. Stebbi, sem er
jú eineygður, tók þessu hins vegar
sem sneið til sín og hafði ekki
hugmynd um að bílar, sem væru
bara með annað framljósið í lagi,
væru kallaðir „eineygðir“!
Ein lauflétt skagfirsk skemmtisaga