Feykir - 18.04.2013, Blaðsíða 25

15/2013 Feykir 25
Ásgeir Jónsson er brottfluttur Skagfirðingur
Þegar fólk kýs með fótunum
Fyrir sléttum þrjátíu árum áttu
nemendur í Grunnskólanum
á Hólum að rita stutta ritgerð
um það hvað við myndum sýna
erlendum ferðamanni sem kæmi
til Skagafjarðar. Ekki man ég hvað
ég sagðist ætla að sýna téðum
ferðamanni. Hins vegar er mér mjög
minnistætt hvað ein bekkjarsystir
mín ætlað að sýna honum; hún vildi
fara með honum í Skagfirðingbúð
sem þá var nýkomin í gagnið og
var þá raunar ekki kallað annað en
„Magasínið“. Þetta var það sem
henni þótti merkilegast í Skagafirði.
Þetta dæmi hefur orðið mér hugstætt
vegna þess að það sýnir svart á hvítu
hvernig að mat fólks á því hvað sé
markvert í sínu samfélagi getur verið
afstætt og breyst með tímanum. Nú
er Skagfirðingabúð góð verslun og
dugar héraðsfólki vel en allar líkur á
því að flestir erlendir ferðamenn hafi
átt þess kost að sjá önnur svipuð
magasín annars staðar. Og ef þessi
ágæta stúlka væri nú spurð hvað væri
merkilegast við Skagafjörð er líklegt
að svörin væru á dálítið annan veg.
Ég var ellefu ára þegar ég flutti í
Skagafjörð sumarið 1981 og ól
minn unglingsaldur í héraðinu. Ég
er ákaflega þakklátur fyrir fóstrið. Að
mínu áliti er Skagafjörður ákaflega
þétt menningarleg heild og merkisberi
þess besta í íslenskri sveitamenningu.
Ég átti þess síðar kost að vinna
byggðatengd verkefni fyrir Húnaþing
vestra og varð einnig áþreifanlega
var við hin miklu samfélagslegu gæði
þar um slóðir. Ég hygg að sömu sögu
megi segja um sveitarfélögin í Austur-
Húnavatnssýslu. Norðurland vestra er
staður þar sem mjög eftirsóknarvert
er að búa.
Samt er það svo að flestir jafnaldrar
mínir á Norðurlandi vestra hafa flutt
burt. Í skýrslu er bar heitið „Byggðir
og búseta“ og ég vann ásamt öðrum
árið 2003 kom fram að 55% af öllum
íbúum, fæddum á árabilinu 1968-72,
voru fluttir á brott árið 2000. Af þeim
sem höfðu lokið háskólanámi var
hlutfallið 70%. Svipaða sögu er að
segja annars staðar á landsbyggðinni.
Staðreyndin er sú að mjög sögulegir
búferlaflutningar áttu sér stað upp
úr 1990 þegar kynslóð mín tók sig
upp allt í kringum landið og flutti á
höfuðborgarsvæðið. Og eftir stendur
gat í íbúatölu á þessu aldursbili á
flestum stöðum úti á landi. Hægt
er að skrifa lærða ritgerð um þær
breytingar á atvinnuháttum sem
orsökuðu þessa flutninga. Sumir
héldu því einfaldlega fram að unga
fólkið væri að sækja í „nútímalega
lífshætti“ með því að flytja suður.
Hvað sem því líður sér sá sem hér ritar
mörg teikn á lofti að straumurinn sé
að snúast við. Lægra gengi krónunnar
hefur bætt rekstrarstöðu flestra
höfuðgreina landsbyggðarinnar og
flest bendir til þess að landbúnaður
og sjávarútvegur, muni vaxa á næstu
ÁSKORENDAPENNINN
UMSJÓN berglindth@feykir.is
árum. Aðrar greinar eru að bætast við,
s.s. ferðaþjónusta og auk ýmiss konar
nýsköpun. Hins vegar liggja mun
víðtækari breytingar í loftinu.
Hægt er að orða það svo að
nauðhyggjan varðandi störf og
staðsetningu sé að hverfa. Nú er svo
komið að margir staðir koma til greina
fyrir hvert starf. Góð höfn og nálægð
við fiskimið kalla ekki lengur sjálfkrafa
fram búsetu því fiskinn er hægt að
sækja frá mörgum stöðum. Og síðan
er hægt að keyra hann til vinnslu yfir
landið þvert og endilangt. Að sama
skapi er Ísland stórt og víða hægt að
stunda landbúnað. Og skapandi fólk
getur valið sér búsetu hvar sem er. Í
framtíðinni munu það verða lífsgæðin
sem munu ráða hvar fólk vill búa og
hvar störfin verða til. Og fólk kýs með
fótunum. Sá sem hér ritar er handviss
um að Norðurland vestra fái mörg
atkvæði í þeim kosningum þegar fram
líða stundir. Magasínin finnast víða en
það er aðeins einn Skagafjörður.
- - - -
Ásgeir skorar á Harald Sigurðsson
frá Grófargili að taka við
áskorendapennanum.

Heilir og sælir lesendur góðir.
Þar sem kosningar til Alþingis eru nú á næsta
leiti langar mig til að rifja upp í þessum þætti
vísur sem tengst hafa slíkum atburðum. Minnir
að það hafi verið 1976 eða 7 sem sú fregn barst
í aðdraganda kosninga að Alþýðuflokkurinn
væri fyrstur allra til að birta framboðslista
hér í Norðurlandskjördæmi vestra. Kölluðu
gárungar framboðið snemmbæruna og var
eftirfarandi vísa ort af því tilefni. Man því
miður ekki hver höfundur er.
Í lágu gengi lítilsverð
lötrar um í rýru standi.
Snauturleg í sníkjuferð
snemmbæran á Norðurlandi.
Þegar sami flokkur hélt prófkjör í Reykjavík
varð þessi vísa til. Höfundur kallaði sig þá S.S.
Allan flokkinn undur skók.
Eggert fékk að hníga.
Feikna jóðsótt fjallið tók
fæddist lítil kvíga.
Það mun hafa verið eftir kosningafund er
Þórhildur Sveinsdóttir frá Hóli orti svo.
Undirtyllur einskins svífast
allir vita það.
Tala fátt, og þar á þrífast
þetta er rannsakað.
Þórhildur telur að fréttir af slíkum fundum
séu ekki alltaf sannleikanum samkvæmar og
yrkir.
Ef þig vélar váleg frétt
vinsaðu úr af snilli.
Sumt er logið, sumt er rétt
sumt er þar á milli.
Á slíkum ögurstundum fara talsmenn
stjórnmálaflokkanna á kreik og reyna að
halda utan um hjörðina og sjá til þess að sem
fæstir villist úr hópnum. Höfundur að næstu
vísum, sem ég held að séu ortar 1918, er Emil
Petersen sem þá átti heima á Akureyri.
Nöpur ískrar aura – sál
andi nískra galar.
Saman pískra pukursmál
pólitískir smalar.
Vinir fláir valdhafans
veislum frá er slaga.
Smalar þá og hundar hans
hnútur fá að naga.
Margar ræður munu verða fluttar á
þeirri vertíð, og kannski ýmsir slá um
sig með stórum orðum. Svo mun hafa
verið er Ísleifur Gíslason kaupmaður á
Sauðárkróki orti svo eftir að hafa hlustað á
framboðsræðu.
Vísnaþáttur 592
Gífuryrðum um sig sló
útsýn firðum glapti.
Svifastirður sýndist þó
í samábyrgðarhafti.
Það mun hafa verið Jón S. Bergmann sem
undraðist tryggð sinna samferðamanna
við ákveðna stjórnmálaflokka er kom að
kosningum. Hann mun hafa ort þessar.
Fólkið sér í seinni tíð
sitja í tryggum griðum.
Kögurbörn, sem leiða lýð
logagyllt í sniðum.
Valdatindi til að ná
tign og launabótum,
stikla heimsku annarra á
alveg þurrum fótum.
Ýmsir sem setið hafa á Alþingi Íslendinga nú
undanfarið fá trúlega að hypja sig þaðan eftir
næstu kosningar. Minnir að það hafi verið
Árni G. Eylands sem óskaði einum slíkum
brottfarar með eftirfarandi vísum.
Leysti um ævi enga þraut
aldrei herti á taumi,
löngum eins og froða flaut
fram á tímans straumi.
Þegar aðrir áttu stríð
eða beittu páli,
loforð hans og brosin blíð
brugðust hverju máli.
Kannski losna líka ráðherrastólar án þess
að þeir sem í þeim sitja nú þurfi miklu að
kvíða um framtíð sína eftir vísu Jóhanns Fr.
Guðmundssonar að dæma.
Engu þarf um það að spá,
-þetta er gömul saga-
ef ráðherrarnir fara frá
fá þeir bein að naga.
Næsta vísa mun vera eftir konu sem ég
því miður veit ekki hver er. Er hún ort í
kosningabaráttu.
Frama draumum sínum sinna
samviskunni jafnvel fórna,
nú vilja allir allt til vinna
ef þeir bara fá að stjórna.
Þá líður að lokum á þessari upprifjun á
kosningatengdum vísum. Tel gott að enda
með því að leita til Bjarna frá Gröf með
stórgóða lokavísu.
Kosningarnar koma senn
kurteisina bæta.
Nú heilsa allir heldri menn
hverjum sem þeir mæta.
Verið þar með
sæl að sinni.
/ Guðmundur
Valtýsson
Eiríksstöðum,
541 Blönduósi
Sími 452 7154
( GUÐMUNDUR VALTÝSSON )