Morgunblaðið - 02.02.2018, Qupperneq 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 2018
Bláfjöll Í vetrarríkinu bíða mannvirki til skíðaiðkunar þess þögul að koma mannfólksins gæði Bláfjöllin iðandi lífi. Nægur er snjórinn þótt grýtt sé á köflum.
RAX
Það er hlutskipti
stjórnmálamanna að
ganga fyrir hvers
manns dyr, kynna sig
og ræða um landsins
gagn og nauðsynjar við
þá er þeir mæta. Þá er
það alvanalegt að
frambjóðandi telji upp
og tíundi afrek sín til
réttlætingar þess að sá
er hann mætir kjósi
sig næst þá er kosið
verður.
Viðmælandinn segir gjarna þegar
fyrstu ræðu er lokið: „Þú hefur ekk-
ert gert fyrir mig nýlega“.
Þá verður fátt um svör hjá fram-
bjóðanda, en eftir stundar umhugs-
un telur hann upp alla þá vega-
spotta, brýr, skólabyggingar,
íþróttamannvirki að ekki sé talað
um flugvöllinn sem var ritaður á
minnismiðann fyrir síðustu kosn-
ingar. Flugvöllurinn er kominn til
að vera, enda þótt skorti allan áhuga
á að fljúga á flugvöllinn. Vegur með
bundnu slitlagi austur með Suður-
landi kallaðist Austurvegur en varð
að Vesturvegi því fólk vildi fremur
kaupa þjónustu í Vestri en Austri.
Hví er spurt?
Það er svo er frambjóðendur hitta
kjósendur að kjósendur spyrja
spurninga.
Algengustu spurningar eru;
 Hvað ætlar þú að gera fyrir
gamla fólkið?
eða
 Hvað ætlar þú að gera fyrir
unga fólkið?
Enginn stjórnmála-
maður gerir nokkuð að
gagni fyrir framlög úr
eigin vasa. Stjórn-
málamenn eru fyrst og
fremst í því að færa fé
á milli vasa kjósenda.
Sá sem svarar þessum
spurningum á aðeins
eitt rétt svar; það er að
sækja fé til hins hóps-
ins. Sá er lofar að gera
allt fagurt fyrir gamalt
fólk þarf að sækja fé til
annarra aldurshópa.
Sá stjórnmálaflokkur,
sem lofar nýjum framlögum sem
nema hundruðum milljarða, en ætl-
ar ekki almenningi að greiða, lýgur
blákalt framan í kjósendur sína. Há-
tekjuskattar geta aldrei skilað um-
talsverðum tekjum, nema hátekjur
byrji þar sem framhaldsskólakenn-
arar fá greitt fyrir yfirvinnu.
Úrlausnarefni
Úrlausnarefnum í íslensku sam-
félagi mun seint ljúka. Að frátalinni
innviðauppbyggingu í samgöngu-
kerfum, þá eru úrlausnir í grunn-
þörfum mannsins stöðugt viðfangs-
efni. Málefni almannatrygginga eru
eilífðarmál. Stundum virðist mér að
engum sé ætlað að bera ábyrgð á
eigin lífi. Öllum vandamálum er
varpað á þá sem taka að sér að
starfa að málum í almannaþágu.
Þeim er þetta ritar hafa verið mál-
efni almannatrygginga hugleikin.
Hann hefur leyft sér að hafna þeirri
fullyrðingu að öll fátækt sé verk og
afleiðing verka stjórnmálamanna.
Má ekki ætla að einhverjir séu sinn-
ar gæfu smiðir? Fátækt er auðvitað
úrlausnarefni í samfélagi þar sem
landsframleiðsla er mikil og at-
vinnuleysi hverfandi.
Almannatryggingar og velferð
Við fæðingu eru verulegar líkur á
því, að nýr borgari verði gamall.
Einnig er vitað hverjar verða þarfir
hins nýfædda á hverju aldursskeiði.
Því á að gefa hverjum nýjum borg-
ara sparisjóðsbók við fæðingu til
þess að stuðla að ævilöngum sparn-
aði og fyrirhyggju. Þegar hinn nýi
borgari nálgast fullorðinsaldur er
eðlilegt að huga að lífeyrissparnaði
og húsnæðissparnaði. Hvorugt er á
ábyrgð stjórnmálamanna. Það er
skylda stjórnmálamanna að sjá til
þess með löggjöf og hvötum að til
séu leiðir sem gagnast borgurum
landsins á árangursríkan og skil-
virkan veg. Með því er átt við að líf-
eyrissparnaður og húsnæðissparn-
aður haldi raunverðgildi sínu í
óstöðugu verðlagi. Það er ábyrgð
stjórnmálamanna.
Lífeyrissjóðir hafa eina skyldu og
hún er að tryggja sjóðfélögum líf-
eyri þegar lífeyrisaldri er náð. Það
er ekki „siðferðisleg“ skylda lífeyr-
issjóða að standa undir hagvexti á
komandi árum. Það er ekki skylda
lífeyrissjóða að taka þátt í nýsköpun
í atvinnulífi eða að tryggja fulla at-
vinnu. Veikgeðja stjórnmálamenn
vilja nota eigur lífeyrissjóða til að
þjóna duttlungum sínum og lýð-
skrumi í þessum tilgangi til að
tryggja sér kjörfylgi með þess kon-
ar heimabökuðum „sannleik“.
Lífeyrisferli
Lífeyrisferli má hluta niður í
nokkra þætti. Sá er þetta ritar hefur
leyft sér að gera slíkt á svofelldan
veg:
 Almannatryggingar
 Lífeyrissjóðir
 Séreignalífeyrissjóður
 Frjáls sparnaður
 Félagsþjónusta sveitarfélaga
 Ellistoð vegna dvalar- og
hjúkrunarheimila
 Húsnæðismál
Það sem ekki hefur verið nefnt
hér að framan er málefni almanna-
trygginga, félagsþjónusta sveitarfé-
laga og ellistoð vegna dvalar- og
hjúkrunarheimila aldraðra.
Í samfélaginu þarf að fást viður-
kenning á því að frjáls sparnaður sé
hluti af neti lífeyrisferlis. Nú um
stundir er litið á frjálsan sparnað
sem skattstofn eða frjáls gæði, svip-
að og rennandi vatn í almenningi.
Það skilur á milli þegar eftir-
launaaldri er náð hvort lífeyrisþegi
býr í eigin húsnæði eða leigu-
húsnæði.
Það er svo að sumir borgarar eiga
ekki möguleika á að afla sér tekna,
eða hafa ekki átt slíka möguleika.
Margir öryrkjar eiga ekki mögu-
leika á að afla sér tekna á vinnu-
markaði. Svo hefur einnig verið á
liðnum árum að konur hafa ekki far-
ið á vinnumarkað eða seint á lífsleið-
inni. Það kann að eiga sér ýmsar or-
sakir. Almannatryggingar eiga að
hlaupa undir bagga með þessum
hópum.
Sá hópur vinnandi fólks er til,
sem hefur verið á vinnumarkaði án
þess að greiða í lífeyrissjóð. Sá hóp-
ur hefur oftar en ekki komist hjá að
greiða opinber gjöld. Á þessi hópur
sama rétt og öryrkjar eða þeir sem
ekki hafa af einhverjum orsökum
komist út á vinnumarkað? Hefur sá
sem hefur komið sér undan
greiðslum í lífeyrissjóð sýnt af sér
ábyrga hegðun? Ber samfélagið
ábyrgð á þessum hópi? Eða löggjaf-
inn og stjórnmálamenn? Önnur
spurning er hví velmegandi vilja
tryggja sér far með þeim, sem illa
eru settir og þarf að gera vel við í al-
mannatryggingum. Hinir betur
megandi vilja einnig fá tekjutrygg-
ingu hinna lakar settu. Til þess voru
refirnir ekki skornir.
Hetjur að umbera asna
Samfélag er uppfullt af hetjum ef
það getur umborið asna. Það sam-
félag, sem dáir og umber lýðskrum-
ara, er ekki fullt af hetjum. Sam-
félag, sem umber asna, á alls ekki að
gera asna og lýðskrumara að leið-
togum sínum.
Lýðskrumarar í hlutverkum leið-
toga sem lofa öllum öllu fögru, lofa
engum neinu nema verðbólgu. Sam-
félag, sem bregst sínum smæstu
meðbræðrum, er ekki siðmenntað
samfélag.
Samfélag, sem bregst vegna þess
að hinir velmegandi vilja einnig fá
aukabita í sinn skerf, er á jaðri sið-
menningar.
Í samfélagi siðmenningar er
reynt að skilgreina ábyrgð hvers
þegns en þegnar eiga ekki og mega
ekki varpa allri ábyrgð af sér. Ein-
staklingurinn ber nokkra ábyrgð á
sjálfum sér.
Eftir Vilhjálm
Bjarnason » Samfélag, sem
umber asna, á alls
ekki að gera asna og
lýðskrumara að leið-
togum sínum.
Vilhjálmur
Bjarnason
Höfundur var alþingismaður.
Ábyrgð stjórnmálamannsins og borgarans