Morgunblaðið - 19.02.2018, Blaðsíða 26

VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Í september síðastliðnum fékk Alex-
ander Dan Vilhjálmsson þær fréttir
að breski bókaútgefandinn Gollancz
vildi gefa fyrstu bók hans út, ævin-
týrasöguna Hrímland (e. Shadows of
the Short Days) ásamt sjálfstæðri
framhaldsbók. Ekki lítið afrek það,
og hvað þá þegar haft er í huga að
þegar Alexander fór með Hrímland
á milli útgefenda á Íslandi fúlsuðu
þeir allir við verkinu svo hann varð
að gefa bókina út sjálfur.
Hjá Gollancz verður Alexander
ekki í amalegum félagsskap en þetta
rótgróna forlag, sem í dag er dóttur-
félag Orion Publishing Group og
franska útgefandans Hachette, hef-
ur m.a. gefið út verk höfunda á borð
við George Orwell, Kingsley Amis,
Anthony Price og George R.R.
Martin.
Hrímland kom út árið 2014 og
sendi Alexander þýðingu á fyrstu
köflum bókarinnar til Gollancz í árs-
byrjun 2016. „Ég hafði gælt við þá
hugmynd að þýða Hrímland á ensku
og notaði það sem leið til að sparka í
rassinn á sjálfum mér að Gollancz
var með opinn innsendingartíma í
janúar 2016. Ég sendi þeim sýnis-
horn og heyrði svo ekkert frá þeim
næstu mánuði og steingleymdi
þessu síðan enda hafði ég gefið mér
að fyrst ekkert heyrðist frá þeim
hefðu þau ekki áhuga.“
Átti eftir að klára þýðinguna
Óvæntur tölvupóstur barst síðan
um miðjan ágúst í fyrra frá einum af
ritstjórum útgáfufélagsins og segir
Alexander að það hafi tekið sig smá-
stund að átta sig á erindinu. „Ég
fékk síðan vægt taugaáfall þegar ég
sá að hann bað um að sjá afganginn
af bókinni, því ég hafði ekki sinnt því
að þýða hana frekar. Eftir að ég
sendi fyrstu kaflana bugaðist ég
hreinlega, enda hafði ég eytt fjórum
árum í að skrifa Hrímland og koma
bókinni á framfæri. En nú var ég
þess fullviss að mér hefði tekist að
klúðra stóra tækifærinu enda ekki
von á góðu þegar útgefandi biður um
handrit og grípur í tómt.“
Alexander taldi vænlegast að vera
heiðarlegur: „Ég sagði ritstjóranum
hvernig á öllu stóð, og að ég hefði
þurft að halda áfram með líf mitt og
skrifa eitthvað nýtt í stað þess að
djöflast áfram með þessa bók sem ég
hélt að enginn vildi. Ég bað um mis-
kunn og tækifæri til að þýða aðeins
meira til að skila inn.“
Skemmst er frá því að segja að
ritstjórinn sýndi Alexander mikinn
skilning. „Hann skildi afstöðu mína
mjög vel og gaf mér frest fram í
byrjun september til að þýða meira.
Hann vildi samt ekki að ég keyrði
mig út við að klára handritið enda
var ekki enn ljóst hvort ég fengi inni
hjá þeim,“ segir Alexander sem not-
aði allan þann frítíma sem hann
hafði í seinni helmingi ágústmán-
aðar til að þýða. „Ég byrjaði að þýða
um leið og ég kom heim úr vinnu, og
fór á fætur kl. hálfsex á morgnana til
að þýða áður en vinnudagurinn
hófst. Ritstjórinn bað mig líka um
stutta samantekt á öðrum verk-
efnum mínum og í hálfgerðu flippi
læt ég hann vita af að ég væri með
framhald af Hrímlandi í bígerð.“
Fann eftirsóttan umboðsmann
Í september hafði Gollancz tekið
ákvörðun: fyrirtækið vildi ekki bara
gefa út Hrímland heldur framhalds-
söguna líka. Alexander fór sér samt í
engu óðslega og lét á reyna að hafa
samband við umboðsmann til að
semja um samningstilboðið. Lítill
tími var til stefnu og sendi Alexand-
er fyrirspurn á aðeins einn stað; til
Jennifer Jackson hjá Donald Maass
Literary Agency. „Hún hefur undir
sínum væng topphöfunda sem ég
ber mikla virðingu fyrir og ég taldi
að það myndi verða besta niður-
staðan fyrir mig að komast að hjá
henni. Ég sendi Jennifer skeyti á
miðvikudegi og hún notar helgina til
að lesa handritið yfir. Viku frá því að
ég hef samband býður hún mér að
koma í kúnnahópinn. Var fargi af
mér létt enda tók hún að sér að
semja við Gollancz, og fékk það m.a.
í gegn að ég myndi halda útgáfurétt-
inum á Íslandi. Að fá umboðsmann
er yfirleitt fyrsta skrefið sem er stig-
ið erlendis og oft það erfiðasta, og
eru það umboðsmennirnir sem
senda handritin á forlögin og sjá um
samningana. Ég er mjög þakklátur
fyrir að geta unnið áfram með Jenni-
fer að næstu útgáfum.“
Bók Alexanders var sú eina sem
var valin úr nærri tvö þúsund hand-
ritum sem bárust Gollancz í þessu
holli. „Oft eru engin handrit valin
þegar útgáfan er með opinn inn-
sendingartíma, en ástæðan fyrir því
að það tók svona langan tíma að fá
svar er að farið er mjög rækilega yf-
ir hvert handrit og höfundunum sent
bréf með ítarlegri útskýringu á því
hvers vegna verkinu var hafnað.
Þegar handrit er valið til útgáfu er
það kynnt í öllum deildum innan
fyrirtækisins, og þurfa allir að vera
sammála um að gefa græna ljósið.“
Fyrirframgreiðslan frá Gollancz
dreifist á næstu tvö árin og eru út-
borganir háðar ákveðnum skilyrðum
um framvindu skrifanna. Alexander
segir upphæðina ekki duga til að lifa
af en svo heppilega vildi til að í fyrra
hreppti hann þriggja mánaða lista-
mannalaun til að vinna að annarri
bók sinni, Vættum, á íslensku, og
sex mánaða laun á þessu ári fyrir
Vætti og Hrímlands-tvíleikinn.
Hann getur því látið enda ná saman.
„Annars væri ég í tómu tjóni enda
krefjast væntanleg skrif mikillar
vinnu.“
Shadows of the Short Days á að
koma út á ensku í febrúar 2019, og
framhaldsbókin ári síðar. Ritstjórar
Gollancz vinna núna að því að fara
vandlega yfir handritið og segist Al-
exander eiga von á stóru skjali á
næstunni með fyrstu athugasemd-
um og leiðréttingum.
Íslenskur galdraheimur
En um hvað fjallar svo bókin, og
hvers vegna var henni ekki betur
tekið hjá íslenskum útgefendum?
Hrímland er furðusaga fyrir full-
orðinn lesendahóp (e. adult fantasy)
sem gerist í heimi þar sem goð-
sagna- og kynjaverur eru til í raun
og veru, og þjóðsögur renna saman
við Ísland nútímans. „Lesendur
ættu að þekkja ýmsar tilvísanir, eins
og t.d. í aðalsöguhetjurnar Sæmund
og Garúnu. Sæmundur er galdra-
maður, lærði við Svartaskóla sem er
háskólastofnun á Hrímlandi, en er
líka dópisti og þykir vera með
hættulegar hugmyndir um galdur.
Garún fylgir ekki jafn náið nöfnu
sinni úr þjóðsögunum, en hún er
myndlistarkona, dóttir huldukonu
og manneskju og jaðarsett í sam-
félaginu. Hún er líka byltingarsinni,
notar seiðmagnaða spreymálningu
til að mála graffítí-verk sem hafa
áhrif á umhverfi sitt, og hún hefur
einsett sér að gera hvað sem þarf til
að hrinda af stað byltingu í Reykja-
Íslensk fantasía
seld út í heim
 Útgáfufélagið Gollancz í Bretlandi bauð Alexander að
gefa bæði út fyrstu bók hans og óskrifaða framhaldssögu
26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 19. FEBRÚAR 2018
Baðaðu þig í gæðunum
Vandaðar vörur, gott verð og fjölbreytt úrval
Smiðjuvegi 76 • Kópavogi • Sími 414 1000 • Baldursnesi 6 • Akureyri • Sími 414 1050 • www.tengi.is • tengi@tengi.is
Opið virka daga frá kl. 8-18 og laugardaga kl. 10-15
»Á laugardag opnaði Hulda Vilhjálmsdóttir
myndlistarkona sýningu í Listamenn gallerí við
Skúlagötu, á nýjum málverkum og skúlptúrum.
Hulda er einn fjögurra listamanna sem voru í lið-
inni viku tilnefndir til Íslensku myndlistarverð-
launanna og margir komu við á laugardag, sam-
fögnuðu listakonunni og virtu ný og hressileg
verkin fyrir sér. Í flestum tekst Hulda á við konur
og kvendorm með einum eða öðrum hætti, á sinn
tjáningarríka og litaglaða hátt. Einnig eru nokur
abstraktverk á sýningunni en Hulda segir þau líka
vera kvenleg, með mjúk form og hreyfingar.
Hulda Vilhjálmsdóttir opnaði sýningu
Gleði Listakonan og Ármann Reynisson vinjettuskáld brostu breitt.
Morgunblaðið/Eggert