Morgunblaðið - 06.03.2018, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. MARS 2018
Ljósmyndir Rutar og Silju
Skipholti 31 | 105 Reykjavík | Sími 568 0150 | www.rut.is | Ljósmyndir Rutar og Silju
MYND ER MINNING
Fermingarmyndir
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
Enginn starfsmaður kjörstjórnar
Eflingar kannast við atvik þar sem
starfsmanni kjörstjórnar á skrif-
stofu stéttarfélagsins er gefið að sök
að hafa hvatt kjósanda til þess að
kjósa A-lista frekar en B-lista í
stjórnarkjöri félagsins.
Gísli Tryggvason, lögfræðilegur
ráðgjafi B-listans, sendi Magnúsi
Norðdahl, formanni kjörstjórnar,
bréf vegna málsins í gær þar sem
tveir félagsmenn lýstu atvikinu, en
ekki hefur verið tekin ákvörðun um
hvort kæra verði lögð fram. Sagðist
Gísli í gær vonast til þess að kjör-
stjórn hæfi frumkvæðisathugun á
málinu.
Frambjóðenda að kæra
Magnús sagði í samtali við
mbl.is í gær að það væri frambjóð-
enda að kæra ef þeir teldu misbrest
vera á framkvæmd kosninganna.
Í yfirlýsingu hans vegna máls-
ins sagði svo að hann hefði rætt við
starfsfólk kjörstjórnarinnar en eng-
inn hefði kannast við atvikið eða þá
háttsemi sem ýjað hefði verið að.
Spenna er í Eflingu vegna
stjórnarkjörsins, en Þráinn Hall-
grímsson, skrifstofustjóri Eflingar,
sendi í gær frá sér yfirlýsingu vegna
ummæla Sólveigar Önnu Jóns-
dóttur, leiðtoga B-listans, í Silfrinu á
RÚV á sunnudag. Þar líkti hún
tengslum sínum við Sósíalistaflokk
Íslands við tengsl Þráins við Sam-
fylkinguna, en þar hefur hann vermt
sæti á framboðslistum.
Þráinn sagði að ólíku væri sam-
an að jafna m.a. því hann hefði verið
aftarlega á lista Samfylkingarinnar.
Sólveig Anna hefði hins vegar „svar-
að kalli“ Sósíalistaflokksins þegar
auglýst var eftir fólki í Eflingu til að
fella stjórn félagsins. Kjósendur
hefðu lokaorðið um hvort stjórn-
málaafskiptin væru sambærileg.
Engin kæra lögð fram enn
 Enginn starfs-
maður gengst við
meintum áróðri
Morgunblaðið/Eggert
Efling Stjórnarkjör í stéttarfélag-
inu hófst í gær og lýkur í dag.
Algengt er að brotið sé á réttindum
starfsmanna starfsmannaleiga. Að-
ildarfélög ASÍ hafa fengið á sitt borð
fjölda brota atvinnurekenda á er-
lendum starfsmönnum íslenskra
starfsmannaleiga, sem eru jað-
arsettir í samfélaginu og leigja
gjarnan húsnæði af atvinnurek-
endum sínum. Þetta er meðal þess
sem kemur fram í nýrri úttekt ASÍ á
vinnumarkaðinum.
,,Vísbendingar eru um að almennt
vinni erlent launafólk lengri vinnu-
daga en íslenskt launafólk, fái að
meðaltali lægri laun, greiði meira
fyrir leigu og þurfi frekar að þola
réttindabrot á vinnumarkaði,“ segir
þar.
Þá segir að vitað sé um tilraunir
atvinnurekenda til að brjóta á
starfsmönnum sem jafnframt eru
leigjendur þeirra þegar ótíma-
bundnu ráðningarsambandi hefur
verið slitið með uppsögn annars að-
ilans. ,,Í slíkum tilvikum er algengt
að atvinnurekandi (leigusali) van-
virði rétt leigjanda til uppsagn-
arfrests í leigu.“
Áskilur sér rétt til að draga ým-
is vangoldin gjöld frá launum
Í skýrslunni er birt sýnishorn af
ráðningarsamningi milli ónefndrar
starfsmannaleigu og starfsmanns og
bent er á að algengt sé að ýmis gjöld
lendi á herðum starfsmannaleigu-
starfsmanna, ,,t.d. hefur a.m.k. ein
starfsmannaleigan í einhverjum til-
vikum áskilið sér rétt til að rukka
starfsmann um umsýslugjald ef
hann segir upp innan ákveðins tíma,
og draga af launum hans viðhalds-
gjald fyrir endurnýjun á heim-
ilisbúnaði, og ferðagjald fyrir ferð-
um starfsmannsins til og frá vinnu.
[…] hefur sama starfsmannaleiga
látið fylgja á ráðningarsamningi að
ef starfsmaður skuldar leigu, fata-
gjald, flugmiða, viðhaldsgjald, ferða-
gjald, líkamsræktaráskrift, eða önn-
ur gjöld áskili hún sér rétt á að
draga gjöldin frá launum starfs-
mannsins,“ segir í skýrslunni. Slík
háttsemi starfsmannaleiga sé lög-
brot og starfsfólki geti reynst vanda-
samt að átta sig á réttarstöðu sinni
gagnvart slíkum illa skilgreindum
gjöldum.
Víða er komið við í umfjölluninni
um vinnumarkaðinn og bent m.a. á
að með vexti og útbreiðslu ferða-
mannaiðnaðar hafi fjölgað mjög
tímabundið ráðnu starfsfólki. Eft-
irspurn eftir hlutastarfsfólki hefur
og farið vaxandi og rakin eru vanda-
mál sem ungt fólk í hlutastörfum á
vinnumarkaði glímir við.
,,Þó að staðan fari batnandi má
teljast áhyggjuefni að árið 2016 hafi
10% starfandi einstaklinga á aldr-
inum 16-24 ára verið utan stétt-
arfélaga, og að auki hafi 6,8% þess
hóps verið ómeðvituð um aðild sína
að stéttarfélagi eða neitað að svara.
Ungt fólk er því ekki aðeins hóp-
urinn sem er líklegastur til að þurfa
að þola brot á vinnumarkaði, heldur
einnig sá hópur sem er líklegastur til
að skorta möguleikann á stuðningi
frá stéttarfélagi.“ omfr@mbl.is
Margir þurfa
að þola brot á
vinnumarkaði
 Miklar breytingar á vinnumarkaði
skv. nýrri skýrslu hagdeildar ASÍ
Morgunblaðið/Ásdís
Uppsveifla Á 2. ársfjórðungi í fyrra
voru 16.400 fleiri starfandi en á
sama ársfjórðungi árið 2007.
Vinnumarkaðurinn
» Nú er talið að erlent launa-
fólk sé um 13% launafólks hér.
Hlutfall atvinnuleysisbóta af
lágmarkslaunum er í sögulegu
lágmarki.
» Hámarksgreiðslur úr Fæð-
ingarorlofssjóði sem hlutfall af
meðallaunum hafa dregist
saman um helming á síðustu
10 árum.
» Kaupmáttur hámarks-
ábyrgðar Ábyrgðasjóðs launa
er rúmlega 24% lægri en á
árinu 2007.
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
„Reykjavíkurborg auglýsti nýverið
eftir nýjum dagforeldrum, en það
er ekki að skila sér – bara ein-
hverjir örfáir. Ég á því ekki von á
öðru en að sú fækkun sem hefur átt
sér stað undanfarin ár haldi áfram,“
segir Dagný Ólafsdóttir hjá Barna-
vistun, félagi dagforeldra, í samtali
við Morgunblaðið.
Á árunum 2011 til 2017 fækkaði
dagforeldrum í Reykjavík um 34%,
úr 204 í 135. Á sama tímabili fækk-
aði börnum hjá dagforeldrum um
29%, eða úr 781 í 551.
„Mest var fækkunin í fyrra og
hittifyrra, þá hættu á bilinu 20 til
30 á ári. Þótt einhverjir starfsmenn
innan borgarinnar séu farnir að
átta sig á því að borgin verður að
leggja meira í þennan málaflokk
eru það borgaryfirvöld á endanum
sem stjórna peningunum,“ segir
Dagný.
Hætta vegna húsnæðisskorts
Hjá Reykjavíkurborg er nú í
skoðun að bjóða nýjum og eldri
dagforeldrum húsnæðisaðstöðu á
lóðum gæsluvalla í borginni sem lið
í að hvetja dagforeldra til að starfa
saman sem tvíeyki. Dagný segir
brýnt að hugað verði að húsnæðis-
málum fyrir dagforeldra í Reykja-
vík.
„Ég veit um sex dagforeldra sem
ætla að hætta á næstu vikum og
mánuðum vegna húsnæðisleysis. Ef
borgin stendur ekki við þetta þá
hættir þessi hópur og það er grát-
legt að missa fólk vegna þessa,“
segir Dagný og heldur áfram:
„Þannig hef ég t.a.m. rætt við tvær
sem leigja í heimahúsi og þær eru
að missa húsnæði sitt í síðasta lagi
1. maí næstkomandi. Þær eru ekki
komnar með nein úrræði, en það er
ekki hver sem er sem vill leigja
dagforeldrum húsnæði.“
Foreldrar vilja teymi
Þá segir Dagný aðspurð æ al-
gengara að foreldrar vilji að tveir
dagforeldrar starfi saman í eins
konar teymi.
„Þetta er krafa frá foreldrum, en
kannanir undanfarinna ára benda
til þess að fólki finnist meira öryggi
vera í þessu fyrirkomulagi,“ segir
hún.
Morgunblaðið/Golli
Krakkar Dagforeldrum í Reykjavík hefur fækkað mjög undanfarin ár og
illa hefur gengið að bregðast við. Nú er reynt að bæta úr þeim vanda.
Fleiri dagforeldrar
hætta á næstu vikum
 Húsnæðisvandi ein ástæða þess að fólk hættir störfum
Auglýst hefur verið eftir nýjum
dagforeldrum samhliða vinnu
starfshóps um endurskoðun og úr-
bætur á dagforeldrakerfinu þar
sem markmiðið er að auka gæði og
öryggi þjónustunnar. Kemur þetta
fram í bókun meirihluta borg-
arstjórnar sem nýverið var lögð
fram á fundi skóla- og frí-
stundaráðs. „Hækkun á nið-
urgreiðslum vegna barna hjá dag-
foreldrum er sömuleiðis til
skoðunar í starfshópnum,“ segir
þar einnig.
Í bókun Sjálfstæðisflokksins er
fækkun dagforeldra og barna hjá
dagforeldrum hins vegar sögð
„bein afleiðing af fjandsamlegri
stefnu meirihluta borgarstjórnar
gagnvart starfsemi dagforeldra“
og vill flokkurinn tryggja daggæslu
í öllum hverfum borgarinnar.
Reynt að auka gæði og öryggi
FUNDUR Í SKÓLA- OG FRÍSTUNDARÁÐI REYKJAVÍKURBORGAR
Ríkisskattstjóri opnaði fyrir skil á
skattframtölum einstaklinga að-
faranótt fimmtudagsins 1. mars sl.
Framtölin eru mörg hver tilbúin
eða því sem næst og fjöldi framtelj-
enda þarf ekki að gera annað en að
yfirfara framtalsupplýsingarnar og
staðfesta þær síðan. Inn á framtölin
er búið að færa launaupplýsingar,
upplýsingar innstæður, skuldir,
fasteignir, tryggingabætur, bif-
reiðaeign og ýmsar aðrar upplýs-
ingar.
Framtalsskilin hafa farið vel af
stað og hafa nú þegar rétt um 40
þúsund framteljendur lokið skilum
á skattframtölum sínum, sam-
kvæmt upplýsingum Skúla Eggerts
Þórðarsonar ríkisskattstjóra. Þar
af hafa 51,2% framteljenda valið að
skila einföldu skattframtali en þeir
sem það gera þurfa í flestum til-
vikum engu að bæta inn í framtalið.
Miklar annir eru nú á öllum af-
greiðslum RSK þar sem fjöldi fólks
leitar aðstoðar við að ljúka fram-
talsskilum, að sögn Skúla Eggerts.
Þegar flestir koma eru það á annað
þúsund manns sem koma á dag.
Margir hringja einnig í þjónustuver
RSK og fá liðsinni á þann hátt. Er-
lendir einstaklingar sem starfa hér
á landi tímabundið koma margir
hverjir í afgreiðslur RSK til að fá
hjálp til að ljúka framtalsskilum.
Álagning þeirra sem starfa tíma-
bundið hérlendis er flóknari en
annarra, segir Skúli Eggert.
Framtalsfrestur rennur út 13.
mars en hægt er að sækja um fram-
lengingu, lengst til 16. mars.
sisi@mbl.is
Búið að skila 40 þúsund framtölum