Morgunblaðið - 06.03.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. MARS 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Áhugamennum stjórn-mál horfðu
með eftirvæntingu
til 4. mars. Ekki
síst þeir sem láta
ESB-mál til sín
taka. Þóf hafði
staðið yfir um myndun stjórnar
í Þýskalandi í næstum hálft ár.
Forysta þýskra krata endaði
með því að mæla með því, sem
nauðungarkosti, að aftur yrði
farið í stjórn undir forsæti Mer-
kel. Sú vending varð dropinn
sem sprengdi mælinn þar sem
leiðtogahæfileikar Schulz for-
manns voru skráðir. Hann fauk
fyrir borð.
Samkvæmt reglum þýskra
krata varð að bera nýjan stjórn-
arsáttmála undir alla flokks-
bundna krata hinn 4. mars.
Flokksbundnir kratar eru um
470.000 og kemur nokkuð á
óvart að þeir skuli svo fáir í svo
fjölmennu landi. Af 470.000
kusu 363.000 eða tæplega 78%
og af þeim samþykktu 66%
stjórnarsáttmálann. Þegar
stjórnarsáttmáli sömu flokka
var borinn undir atkvæði árið
2013 var hann samþykktur af
76% þeirra sem greiddu at-
kvæði. En nú gat Merkel kansl-
ari dregið andann léttar, þótt
vafalaust sé að staða hennar
hefur veikst mjög síðustu miss-
erin.
Hinn atburðurinn, sem dró
athygli að 4. mars, var enn
stærri í sniðum. Það voru kosn-
ingar á Ítalíu. Þar var tíðinda að
vænta og þau urðu mun meiri
en margur spáði. Miðju- og
vinstrabandalagið sem farið
hefur með forsætið í ríkisstjórn
á Ítalíu síðastliðið kjörtímabil
hrökklaðist úr ríkisstjórn við
illan leik. Það hafði haft 322
þingmenn í neðri deild ítalska
þingsins (630 þingmenn). Nú
fékk Mið- og vinstrabandalagið
aðeins 22,99% fylgi í kosning-
unum og þar af flokkur demó-
krata aðeins 18,13%.
Þeir flokkar sem skipuðu
stjórnarandstöðuna fengu nú
samtals 68% atkvæðanna. Það
er ekki algeng sveifla í evrópsk-
um kosningum. Þar af fékk Mið-
og hægrabandalagið 36-37% at-
kvæða (þar eru 4 flokkar og
stærstir þeirra er (Norður-)
Bandalagið sem fékk um
17,64% og Afl Ítalíu, flokkur
Silvio Berlusconi, sem fékk
14,4%. Bandalagið vann veru-
lega á frá seinustu kosningum
en flokkur Berlusconi dalaði. Þó
kom útkoma hins síðarnefnda
verulega á óvart því hans fylgi
hafði hríðfallið í könnunum frá
síðustu kosningum, En fyrir svo
sem einu ári tók „sá gamli“ að
sækja verulega í sig veðrið á ný.
Berlusconi virðist vera sá
sem umheimurinn (fréttamenn)
kannast best við í ítölskum
stjórnmálum og hafa einnig
mestan ímugust á, ekki síst hin-
ir „hlutlausu“ í hópnum. Skrítið
var að heyra frétta-
menn frá „virtum“
stöðvum í ýmsum
löndum lýsa Ber-
lusconi á kosn-
inganótt sem ein-
dregnum andstæð-
ingi ESB. Hann
hefur vissulega ekki verið
glórulaus aðdáandi sambands-
ins og viðraði hugmyndir um að
taka upp líru á ný samsíða evr-
unni. ESB sá um að bola honum
úr embætti fyrir gamlan komm-
issar frá því, rétt eins og það
gerði í Grikklandi. En í kosn-
ingabaráttunni nú birtist Ber-
lusconi sem sáttfúsasti leiðtogi
hægri-samsteypunnar. Hann
orðaði það þannig að forseti
Evrópuþingsins, Ítalinn Anton-
io Tajani, gæti orðið góður
næsti forsætisráðherra Ítalíu.
Hin nýja ímynd Berlusconi í
kosningunum varð til þess að
(Norður-) Bandalagið náði for-
ystu innan mið-hægriblokk-
arinnar. Krataflokkur Matteo
Renzi, fyrrverandi forsætisráð-
herra, er auðsveipur stuðnings-
maður ESB. Og flokkur hans
beið afhroð eins og aðrir flokkar
þeirra í Evrópu.
Fimm stjörnu bandalagið, nú
langstærsti einstaki flokkur
Ítalíu, hefur þótt ákafur efa-
semdaflokkur um evru og ESB.
Málatilbúnaður flokksins í
kosningunum snerist að því
leyti um tvennt. Í fyrsta lagi
ætti að hverfa frá evru og taka
upp líru á nýjan leik. Og í öðru
lagi að fylgja fordæmi Breta og
halda þjóðaratkvæði um veruna
í ESB. Núverandi reglur ESB
eru þannig að yrði hið fyrra
ákveðið væri atkvæðagreiðsla
um veru í ESB óþörf, því þjóð-
um sem hafa tekið upp evru er
skylt að halda henni og nýjum
aðildarþjóðum er skylt að taka
upp evru.
Stærsta flokk mið- og hægri-
flokkanna, Bandalagið, leiðir
Matteo Salvini, sem verður 45
ára á laugardaginn kemur.
Hann virðist miklu harðskeytt-
ari málafylgjumaður gegn ESB
en t.d. Berlusconi. En hvað sem
öllu þessu líður binda ýmsir
fróðleiksmenn um ítölsk stjórn-
mál vonir við merki um það, að
þrátt fyrir þennan mikla sigur
þá muni jafnvel harðskeyttir
leiðtogar „þroskast“ hratt þeg-
ar þeir eru sestir í sessur valds-
ins.
Það tók Vinstri græna eina
kosninganótt að ná fullum
þroska. Enginn flokkur minnir
jafnmikið á tómat og þeir.
Grænir og svo rauðir þegar þeir
þroskast. En 2009 voru þeir
grænir fram á kjördagsmorgun,
roðnuðu mjög á kjördag en ör-
fáum klukkutímum eftir að
kjörstöðum var lokað urðu þeir
ofþroskaðir, sprungu margir og
hefðu verið óætir sem tómatar.
Vonandi draga sigurvegarar
ítölsku kosninganna ekki dám
af þessu.
Nú er 4. mars allur
en eftirleikurinn
getur orðið spennu-
þrungnari en biðin
eftir honum}
Boðar 4. mars nýja tíð?
B
únaðarþing var sett í gær við há-
tíðlega athöfn. Í setningarræðu
sinni lýsti formaður samtakanna
yfir þungum áhyggjum yfir tolla-
samningi íslenskra stjórnvalda
og ESB um landbúnaðarvörur, sem tekur
gildi 1. maí nk. Samningurinn er mjög óhag-
stæður bændum, hann var gerður án samráðs
við hagsmunaaðila. Samningurinn var gerður
af þáverandi landbúnaðarráðherra, Sigurði
Inga Jóhannssyni, og svo virðist sem ráð-
herrann hafi gert hann upp á eigin spýtur. Þá-
verandi forsætisráðherra frétti t.d. af und-
irritun samningsins í útvarpi.
Samningsgerðinni var stýrt af landbún-
aðarráðuneytinu en ekki utanríkisráðuneyt-
inu, sem hefur alla þá þekkingu og reynslu
sem þarf í svo mikilvæga samningsgerð.
Samningurinn kom bændum í opna skjöldu og nú blasir
veruleikinn við þegar innflutningur á kjöti og ostum frá
ESB hefst af fullum krafti.
Ef litið er á samninginn sést hversu óhagstæður hann
er Íslandi. Samningurinn endurspeglar ekki gífurlegan
stærðarmun markaðanna. Evrópa telur rúmar 500 millj-
óna manna markað en Ísland 340 þúsund. Ekki er tekið
tillit til gengisbreytinga og samkeppnisfærni íslensk
landbúnaðar í ESB þegar kemur að kjötvörum. Það er
mjög ólíklegt að allur kvóti okkar fyrir lambakjöt verði
nýttur vegna lélegs verðs fyrir vöruna. Verulega hallar á
okkur í ostum en ESB fær að flytja til Íslands 610 tonn
en við til ESB 50 tonn. Það lýsir ágætlega
vinnubrögðunum við samninginn að hann var
kláraður á einum sólarhring, eins og kom
fram í sjóvarpsviðtali við þáverandi landbún-
aðarráðherra. Engin úttekt fór fram á afleið-
ingum samningsins fyrir íslenskan land-
búnað. Þolinmæði bænda gagnvart
Framsóknarflokki og Sjálfstæðisflokki í
þessu máli er einkennileg. Framsóknarflokk-
urinn hefur gefið sig út fyrir að vera sér-
staklega hliðhollur bændum. Í þessu stóra
máli eru það hrein öfugmæli.
Eigum við ekki bara að fagna ef verð á
landbúnaðarvörum lækkar við niðurfellingu
tolla? Því er til að svara að öll ríki vernda sinn
landbúnað. Það er ekki séríslenskt fyrirbæri.
Landbúnaður er mikilvæg atvinnugrein á Ís-
landi, framleiðir hágæðavöru og veitir fjölda
fólks atvinnu um allt land. Bændur vilja samkeppni en
hún á að vera á jafnræðisgrunni. Tollasamningurinn á að
færa íslenskum bændum sömu möguleika í Evrópu og
ESB fær hér á landi. Það gerir samningurinn ekki. Það
er grundvallarregla í samningagerð að aðilar samnings
fari báðir sáttir frá borði. Því er ekki fyrir að fara í þess-
um samningi. Ríkisstjórnin á að segja tollasamningnum
við ESB upp og semja upp á nýtt. Það mætti rökstyðja
með því að Bretar eru að ganga úr ESB og okkar stærsta
og besta markaðssvæði því horfið úr samningnum.
Birgir
Þórarinsson
Pistill
Búnaðarþing í skugga tollasamnings
Höfundur er þingmaður Miðflokksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Mjög andstæðar skoðanireru á frumvarpi Þor-steins Víglundssonar ogfimm annarra þing-
manna um breytingar á lögunum um
mannanöfn í þeim umsögnum sem
sendar hafa verið til Alþingis.
Mannanafnanefnd leggst gegn
því að frumvarpið verði samþykkt í
nýrri umsögn og gerir margar og ít-
arlegar athugasemdir við efni þess.
Segja nefndarmenn að fyrirliggjandi
frumvarp sé ekki til bóta og beinlínis
skaðlegt íslenskri tungu.
Eiríkur Rögnvaldsson, prófessor
í íslenskri málfræði í Háskóla Ís-
lands, er á annarri skoðum. Hann
segir fyrirliggjandi frumvarp veru-
lega réttarbót og það afnemi þá mis-
munun sem felist í gildandi lögum og
sé í raun mannréttindabrot.
„Hún hefur fengið lítinn
stuðning, aðeins skammir“
Í frumvarpinu eru eins og fram
hefur komið hér í Morgunblaðinu,
lagðar til verulegar breytingar, að
einstaklingar fái rétt til að bera nafn
eða nöfn sem þeir kjósa og manna-
nafnanefnd verði lögð niður. Mikill
styrr hefur staðið um manna-
nafnalögin og úrskurði mannanafna-
nefndar í gegnum árin.
„Mannanafnanefnd hefur árum
saman orðið fyrir aðkasti fyrir það
eitt að fara að lögum. Hún hefur feng-
ið lítinn stuðning, aðeins skammir
fjölmiðla og annarra þeirra sem lítið
vita um hvað málið snýst,“ segir í
nýrri umsögn sem Guðrún Kvaran,
prófessor emeritus í íslensku og for-
maður Íslenskrar málnefndar, sendir
allsherjar- og menntamálanefnd frá
Singapúr.
Guðrún átti lengi sæti í manna-
nafnanefnd og er málinu vel kunnug.
„Ég var formaður fyrstu manna-
nafnanefndar þegar lögin voru mun
strangari en þau urðu síðar,“ segir í
umsögn hennar. „Nefndin reyndi af
fremsta megni að fylgja lögunum þar
til þáverandi dómsmálaráðherra boð-
aði mig á sinn fund, þar sem einnig
voru staddir ráðuneytistjórinn og
skrifstofustjóri ráðuneytisins, og var
erindið að tilkynna mér að Manna-
nafnanefnd yrði að gera undanþágu
fyrir ákveðinn bankastjóra. Eftir
nokkur orðaskipti neitaði ég þessari
kröfu og gekk út en nefndin sagði af
sér samdægurs. Fáeinum árum síðar
var ég aftur beðin um að setjast í
nefndina sem ég féllst á ef ég þyrfti
ekki að vera formaður. Aftur kom
upp svipað atvik en nú var það
menntamálaráðherra sem vildi að
nefndin gerði undanþágu fyrir skjól-
stæðing hans. Aftur hafnaði nefndin
ósk ráðherra og sagði af sér. Eftir
þetta hafa ráðherrar ekki reynt að
hafa áhrif á störf nefndarinnar að ég
best veit,“ segir Guðrún. Hún leggur
til að frumvarpið verði lagt til hliðar
og Alþingi feli nefnd sérfræðinga að
fara yfir núgildandi lög og laga þau
skynsamlega að breyttum tímum en
þó m.t.t. til varðveislu íslenskrar
tungu.
Geti gripið inn í nafngiftir
Heiða Björg Pálmadóttir, starf-
andi forstjóri Barnaverndarstofu,
lýsir stuðningi við það markmið frum-
varpsins að auka frjálsræði á þessu
sviði en varar þó við afleiðingum
taumlausra nafngifta fyrir börnin í
umsögn sinni. Mikilvægt sé að hægt
sé að grípa inn í nafngiftir barna í
þeim tilvikum þar sem nafnið getur
orðið barninu til ama.
Hún segir að nafn einstaklings,
hvort sem um er að ræða eiginafn eða
kenninafn, sé nátengt sjálfsmynd og
sjálfsvitund viðkomandi. „Þess vegna
skiptir miklu máli að börnum séu
ekki gefin nöfn sem ætla má að hafi
slæm áhrif á sjálfsmynd þeirra og
sjálfsvitund um aldur og ævi.“
Leggur hún til að löggjafinn feli
einhverjum opinberum aðila það hlut-
verk að tryggja að börnin njóti vernd-
ar og geti stigið inn í áður en nafn
barns er farið að valda því skaða.
Ráðherrar vildu undan-
þágu frá nafnalögum
Morgunblaðið/Eggert
Nöfn Guðrún Kvaran bendir á að nafnaval Íslendinga sýni að fólk er al-
mennt fastheldið á nöfn. Um 80% nafngifta byggjast á rúmlega 200 nöfnum.
Mannréttindaskrifstofa Íslands
styður frumvarpið um breyt-
ingu á mannanafnalögum,
enda „ætti fólk almennt að fá
að kalla sig því nafni sem það
helst kýs. Rýmkun á núgild-
andi reglum er til dæmis til
þess fallin að auðvelda trans-
fólki lífið, sem ætti þá að geta
notað það nafn sem þau hafa
valið sér“, segir í umsögn
hennar.
Ármann Jakobsson, prófess-
or í íslensku, segir á hinn bóg-
inn að ekki verði séð ,,að sú
krafa til foreldra að þeir velji
barni sínu íslenskt nafn sé
meira íþyngjandi en ýmsar
aðrar kröfur sem samfélagið
gerir til foreldra um að
mennta börnin, næra og sinna
heilsufari þeirra.
Margrét Guðmundsdóttir
málfræðingur gagnrýnir frum-
varpið og bendir meðal annars
á að ekki sé sett að skilyrði í
frumvarpinu að eiginnafn sé
ritað með latneska stafrófinu.
Til greina kæmi t.a.m. kín-
verskt myndletur, rúnir eða
tákn með myndum.
Kínverskt
letur, tákn
og rúnir
SKIPTAR SKOÐANIR