Morgunblaðið - 19.04.2018, Qupperneq 20

20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 2018
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Helstu nýjungar í rannsóknum og
greiningum á dýrasjúkdómum af
völdum sníkjudýra, baktería og veira
verða meginviðfangsefnið þegar 70
ára starfsafmæli
Tilraunastöðvar
Háskóla Íslands í
meinafræði á
Keldum verður
fagnað á vísinda-
degi á morgun.
Erlendur gesta-
fyrirlesari verður
Martin Krarup
Nielsen, sérfræð-
ingur í sníkjudýr-
um í hestum frá
University of Kentucky – Gluck
Equine Research Center.
Stóri dreyraormurinn skæður
Um 150 sníkjudýr herja á hesta og
er stóri dreyraormurinn skæðastur
þeirra, hann er líka í sérstöku uppá-
haldi hjá Martin. „Þetta er uppá-
haldssníkjudýrið mitt,“ segir Martin
á ágætri íslensku en um tvítugt vann
hann á sveitabæ hér á landi við um-
hirðu hesta. Martin er danskur og
lærði dýralækningar áður en hann
fór í doktorsnám þar sem hann rann-
sakaði stóra dreyraorminn og þróaði
nýjar greiningaraðferðir.
„Hefbundna aðferðin við að greina
orma í hrossi er að taka skítasýni og
senda til rannsóknar þar sem eggin í
skítnum eru talin undir smásjá. Egg
stóra dreyraormsins líta alveg eins út
og egg um fimmtíu annarra sníkju-
dýrategunda í hesti svo ég hef verið
að vinna að því að þróa nýja aðferð við
að greina þau í sundur. Ein þeirra er
app í snjallsíma sem greinir og telur
eggin í skítnum á nokkrum mínútum.
Sú aðferð er auðveldari og áreiðan-
legri en talning í gegnum smásjá því
mannshöndin kemur ekki nálægt
talningunni. Við höfum unnið að
þessu appi undanfarin fjögur ár og
stefnum á útgáfu 2018 fyrir hesta.
Það er verið að vinna að samskonar
appi fyrir aðrar dýrategundir en
vegna þess að skítur dýra er mismun-
andi er ekki hægt að nota sama appið
fyrir alla.“
Sýklalyfjaónæmi ógnar
Martin segir að fyrir um 50 árum
hafi allir hestar borið stóra dreyra-
orminn í þörmunum en hann hafi ekki
haft nein áhrif á flesta þeirra. Eftir að
ormalyfin komu til sögunnar varð
ormurinn sjaldgæfari en nú virðist
sem sníkjudýr af sama ættbálki og
stóri dreyraormurinn séu farin að
þróa með sér sýklalyfjaónæmi og
skjóta aftur upp kollinum.
Martin mun meðal annars tala um
sýklalyfjaónæmi í hestum í fyrirlestri
sínum á Keldum. „Sýklalyfjaónæmið
er m.a. tilkomið vegna lítillar þróunar
í ormalyfjum en við höfum ekki séð
ný ormalyf í þrjátíu ár. Þess vegna
þarf að gefa lyfin sjaldnar en hefur
verið og setja strangari reglur um að-
gengi að sýklalyfjum handa dýrum
eins og hefur verið gert víða á síðustu
árum til að tryggja virkni lyfjanna.
Hér í Bandaríkjunum er óheft að-
gengi að sýklalyfjum og sumir gefa
hestum sínum ormalyf í hverjum
mánuði, því er stóri dreyraormurinn
að koma aftur.“
Við háskólann í Kentucky hefur
verið tilraunastóð hesta frá árinu
1979 sem hefur ekki verið gefið orma-
lyf, kynslóð fram af kynslóð. Martin
segir alla hestana vera með mikið af
stóra dreyraorminum en hann virðist
ekki hafa áhrif á þá og þeim líði öllum
vel.
Sömu sníkjudýrin alls staðar
Spurður hvort sníkjudýr í hestum
séu mismunandi eftir tegundum og
löndum segir Martin það ekki vera.
„Það finnast sömu sníkjudýr í hross-
um hvar sem er í heiminum sem er
áhugavert því aðstæður og veður eru
svo ólík. Það er lítið um frávik en auð-
vitað er ólíkt hvað finnst í hestunum
eftir því hvernig þeir eru meðhöndl-
aðir.“
Nýtt app greinir egg stóra
dreyraormsins í hrossaskít
 Martin Nielsen, sérfræðingur í sníkjudýrum í hestum, óttast sýklalyfjaónæmi
Hýsill Hestur með Tilraunastöðina á Keldum í baksýn. Á morgun, 20. apríl,
er vísindadagur þar sem m.a. verður fjallað um sníkjudýr í hrossum.
Martin Krarup
Nielsen
Vísindadagur á Keldum verður
haldinn í bókasafni Tilraunastöðv-
arinnar á morgun kl. 8.30-16.00.
Aðgangur er öllum heimill og að
kostnaðarlausu. Þar verður
fræðsluefni um helstu nýjungar
um rannsóknir og greiningar á
dýrasjúkdómum. Eftir setningu
flytur mennta- og menningar-
málaráðherra ávarp kl. 8.35. Kl.
8.50 er Martin Nielsen með erind-
ið Equine helminth parasites: epi-
demiology, diagnostics, anthelm-
intic resistance, and disease.
Matthías Eydal fjallar um rann-
sóknir á sníkjudýrum hrossa á Ís-
landi kl. 10.10 til 10.40. Þá tekur
Karl Skírnisson við og fjallar um
hunda- og kattasníkjudýr á Ís-
landi. Guðný Rut Pálsdóttir flytur
svo erindi um tríkinur.
Eftir hádegishlé fjallar Eggert
Gunnarsson um nokkra alvarlega
bakteríusjúkdóma í búfé á Íslandi.
Kl. 12.45 flytur Vala Friðriksdóttir
erindið Salmonella og campylo-
bacter í dýrum og mönnum. Á eft-
ir henni fjallar Þórunn Rafnar Þor-
steinsdóttir um sýklalyfjaónæmar
bakteríur í dýrum á Íslandi.
Kl. 14.05 er Árni Kristmunds-
son með erindið Áhrif sjúkdóma á
nytjastofna ferskvatns og sjávar á
Íslandi. Kl. 14.35 er Vilhjálmur
Svansson með erindi um veirur í
dýrum á Íslandi. Martin Nielsen
lokar Vísindadeginum með síðara
erindi sínu Equine parasitology
research: What’s new?
Vísindadag-
ur Keldna
20. apríl
NÍU FYRIRLESARAR
Opnaðu á lægra
eldsneytisverð!
Sæktu um Orkulykil á orkan.is
af hverjum lítra
í fyrsta sinn sem þú dælir
af hverjum lítra
á afmælisdaginn þinn
Allt að 11 kr. af hverjum lítra
með afsláttarþrepum Orkunnar