Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.04.2018, Qupperneq 10

Má skila gjöfum?
Má gefa þær áfram?
Hver kannast ekki við að hafa fengið gjöf semmanni líkar ekki. Það getur verið vandræðalegt– en þegar fólk hefur gefið öðrum þá er þiggj-
andinn nýr eigandi og er í raun í sjálfsvald sett hvað hann
gerir við glaðninginn. Dæmi um þetta er þegar fólk fær
tvö eintök af sömu bókinni, skilar öðru eintakinu (eða báð-
um). Sumu er ekki hægt að skila en það er stundum hægt
að gefa áfram, þó slíkt sé aldrei fyrsti kostur. Auðvitað
tökum við tillit til gefandans og reynum eins og hægt
er að móðga engan, a.m.k. ekki viljandi.
Hvað skal gera?
Albert Eiríksson
albert.eiriksson@gmail.com
10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8.4. 2018
VETTVANGUR
Fjármálaáætlun ríkisstjórn-arinnar fyrir árin 2019-2023var kynnt í vikunni. Hún end-
urspeglar sterka stöðu. Staða rík-
issjóðs hefur ekki verið traustari um
árabil, landsframleiðsla hefur aldrei
verið meiri og markmið um lækkun
skulda eru á undan áætlun.
Allt þetta skapar sterkan grund-
völl undir kröftuga sókn. Og sóknin
birtist skýrt og greinilega í fjár-
málaáætluninni. Hún felur í sér skyn-
samlega ráðstöfun á svigrúminu sem
sterk staða gefur okkur til að efla inn-
viði Íslands, bæði efnislega og fé-
lagslega.
Sókn á flestum sviðum
Fjárfestingar í innviðum verða stór-
auknar strax á næsta ári og halda svo
áfram að aukast þar til þær ná há-
marki árið 2021. Alls munu innviða-
fjárfestingar nema 338 milljörðum á
næstu fimm árum. (Og rétt tæplega
400 milljörðum ef yfirstandandi ár er
meðtalið.)
Þar af munu 124 milljarðar eða
rúmur þriðjungur fara í samgöngur
og fjarskipti, enda öllum ljóst að
brýnt er að hraða framkvæmdum í
vegamálum og öðrum samgöngu-
innviðum, þar sem risavaxið verkefni
bíður okkar. Framlög til samgöngu-
framkvæmda munu á næsta ári
hækka sjöunda árið í röð. Sé horft á
næstu þrjú ár nema þau 75 millj-
örðum, eða 25 milljörðum á ári. Ljóst
er að þörfin er enn meiri og sam-
gönguráðherra hefur réttilega opnað
á þann möguleika að ganga lengra og
þá með einhvers konar gjaldaleið.
Framlög til heilbrigðismála hækka
um 19% á tímabilinu á föstu verðlagi.
Mestu skiptir auðvitað að þjónustan
eflist og þar getur fleira skipt máli en
bara framlögin.
Útgjöld til málefna aldraðra og ör-
yrkja, sem voru um 80 milljarðar árið
2012 á verðlagi yfirstandandi árs,
verða árið 2023 orðin 160 milljarðar á
sama verðlagi. Þetta er tvöföldun að
raunvirði á áratug.
Umhverfismál fá einnig drjúgan
skerf og framlög til þeirra hækka um
ríflega þriðjung yfir tímabilið sam-
anborið við árið 2017. Þar munar mik-
ið um stórfellda uppbyggingu á ferða-
mannastöðum og stuðning við aukna
landvörslu, auk áherslu á loftslags-
mál. Löggæsla verður styrkt og
áhersla meðal annars lögð á rannsókn
og meðferð kynferðisbrotamála, efl-
ingu landamæravörslu og aukna lög-
gæslu, m.a. vegna fjölgunar ferða-
manna.
Framlög á hvern nemanda á fram-
halds- og háskólastigi hækka. Fæð-
ingarorlof verður lengt og hámarks-
fjárhæðir hækkaðar.
Greiðsluþátttaka sjúklinga verður
minnkuð. Framlög til þróunar-
aðstoðar verða aukin. Stuðningur við
rannsóknar- og þróunarstarf fyr-
irtækja verður aukinn til að bæta
starfsumhverfi framsækinna þekk-
ingarfyrirtækja; það skiptir sköpum
fyrir okkur sem samfélag.
Rétt er að leggja áherslu á að allt
ofangreint kemur til viðbótar við
aukningu á framlögum til samgöngu-
framkvæmda, helstu velferð-
armálaflokka og menntamála, sem
þessi ríkisstjórn stóð fyrir í fjárlögum
yfirstandandi árs. Fjárlög 2018 sam-
anborið við 2017 fólu þannig í sér
8,7% raunaukningu til heilbrigð-
ismála á milli ára, 6,3% aukningu til
félags-, húsnæðis- og tryggingamála
og 4,8% aukningu til mennta- og
menningarmála.
Skattalækkanir: vatnaskil
Það er gleðilegt að samhliða sókn á
fjölmörgum sviðum verða skattar
lækkaðir svo um munar. Neðra þrep
tekjuskatts einstaklinga lækkar um
eitt prósentustig, sem þýðir í raun 1%
launahækkun á öll laun sem tilheyra
neðra skattþrepi. Tryggingagjald
verður lækkað strax á næsta ári.
Ýmsar fleiri skattkerfisbreytingar
eru boðaðar en heildarniðurstaðan er
myndarleg skattalækkun.
Raunar felur þetta í sér vatnaskil.
Samkvæmt spá um skatttekjur ríkis-
sjóðs gera þessar breytingar nefni-
lega að verkum að skatttekjur sem
hlutfall af vergri landsframleiðslu
munu lækka á næsta ári. Undanfarin
átta ár hafa þær alltaf nema einu
sinni hækkað, þrátt fyrir lækkun ým-
issa skatta og gjalda, sem sýnir að
þær lækkanir hafa undanfarin ár ekki
náð að halda í við kerfislega inn-
byggðar hækkanir vegna meiri vel-
megunar og hærri launa. Skatttekjur
hafa því hækkað sem hlutfall af lands-
framleiðslu þrjú ár í röð, en með þess-
ari fjármálaáætlun er snúið af þeirri
braut, sem er gleðiefni.
Forsenda árangurs
Eins og hér hefur verið rakið munu
ótal verkefni og málaflokkar njóta
góðs af því á næstu árum hve okkur
hefur tekist að skapa sterkan grund-
völl fyrir kröftuga uppbyggingu. En
öll sú viðleitni stendur og fellur með
því að okkur takist að viðhalda góðri
stöðu efnahagsmála, auka verðmæta-
sköpun og koma í veg fyrir að óvenju-
lega mikil kaupmáttaraukning lands-
manna á undanförnum misserum
verði verðbólgu að bráð. Þegar öllu er
á botninn hvolft eru það brýnustu
verkefnin.
Sýnt á spilin: sterkara samfélag
’Stuðningur við rann-sóknar- og þróunar-starf fyrirtækja verðuraukinn til að bæta starfs-
umhverfi framsækinna
þekkingarfyrirtækja.
Úr ólíkum
áttum
Þórdís Kolbrún
Gylfadóttir
thordiskolbrun@anr.is
Það má velta því fyrir sér hvort hin full-
komna gjöf sé til, þó svo að oft takist
sem betur fer vel til. Öll lendum við
einhvern tímann í vandræðum
þegar kemur að því að finna
„réttu“ gjafirnar. Ef maður er
í vandræðum eru gjafir sem
eyðast fyrirtaks kostur. Þær
henta vel fólki „sem á allt“ og í
raun öllum. Gjafabréf, mat-
artengdar gjafir, fót- og handsnyrting, kerti, leikhús-
eða tónleikamiðar henta mjög vel við öll tækifæri.
Hvað á maður þá að drífa upp?
Það er vel þekkt að brúðhjón birti gjafalista, eða láti vita af gjafa-
lista í ákveðnum verslunum, óski eftir peningum eða öðru. Slíkt
fyrirkomulag hjálpar mörgum en sumum finnst eins og fólk sé að
fara fram á að fá gjafir. Við gleðjumst með fólki sem stendur okkur
nærri á merkum tímamótum með gjöfum, blómum eða öðru, jafn-
vel þó við komumst ekki í veisluna.
Gjafalistar
Stundum er engu líkara en skotleyfi séu gefin á jólagjafir fyrirtækja til
starfsfólks. Slíkt er ekki til fyrirmyndar. Það getur verið snúið að finna
gjafir sem öllum líkar og næstum því ógjörningur ef um fjölmennan
vinnustað er að ræða. Árlegar kvartanir yfir fyrtækjajólagjöfum geta
endað með því að fyrirtækið hætti að senda gjafir til starfsfólks.
Jólagjafir fyrirtækja
Það getur verið frekar óheppi-
legt í stórum afmælum, ferm-
ingar- eða giftingarveislum að
gjafirnar séu teknar upp á með-
an veislan stendur yfir, gjöfum
lyft upp og tilkynnt hátt og
snjallt frá hverjum þær eru.
Samanburðurinn getur verið
óþægilegur fyrir
suma og stundum
til lítillar gleði.
Það er góður sið-
ur að taka gjafir
upp, að lokinni
veislu eða viðburði,
þegar gestir eru farnir
til síns heima. Hér áður
fyrr var til siðs að senda
þakkarbréf og þakka fyrir
hverja gjöf fyrir sig. Sá siður
fyrirfinnst ennþá, þó sjaldgæfur
sé orðinn. Nú til dags notast
flestir við samfélagsmiðla til að
þakka fyrir sig.
Margir taka með sér blóm
eða einhverja litla gjöf þegar
þeim er boðið í kvöldverð hjá
vinum. Ef blóm eru
gefin, væri betra
að senda þau á
undan sér, sér-
staklega ef um
mjög formlegan
kvöldverð er að
ræða, þannig að
gestgjafinn hafi tæki-
færi til að koma þeim fyrir í
vasa áður en gestirnir koma.
Öll erum við dálítið forvitin
Það er gefandi að samgleðjast og falleg hefð
að gefa gjafir: jólagjafir, fermingargjafir, af-
mælisgjafir, tækifærisgjafir og brúðkaups-
gjafir. Listaverk, styttur, myndir í ramma
eða annað slíkt sem haft er fyrir augum
fólks ætti að forðast eins og hægt er – nema
gjöfin sé valin með aðstoð þess sem hana á
að fá, maka eða nánustu ættingja.
Vandi að velja
Síðumúla 22 | Sími 517 0404 | serefni.is
Opið: 8-18 virka daga 10-14 á laugardögum
Svansvottuð
betra fyrir umhverfið, betra fyrir þig
Almött veggjamálning
Dýpri litir - dásamleg áferð
ColourFutures2018
Cobalt Night