Morgunblaðið - 07.05.2018, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 7. MAÍ 2018
VÍKURVAGNAR EHF.
Víkurvagnar ehf. | Hyrjarhöfða 8 | 110 Reykjavík
Sími 577 1090 | vikurvagnar.is | sala@vikurvagnar.is
Setjum undir á staðnum
Dráttarbeisli
undir flestar tegundir bíla
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Loftslagsbreytingar eru nátt-
úruvá og þá meiri eftir því sem
lengra fram líður enda eru þessar
breytingar
flóknar, munu
standa lengi yf-
ir og varða alla
heimsbyggð-
ina,“ segir Ari
Trausti Guð-
mundsson, al-
þingismaður og
náttúruvís-
indamaður. Í
síðustu viku
var kynnt
skýrsla íslenskra vísindamanna
um loftslagsbreytingar og afleið-
ingar þeirra á náttúru og sam-
félag á Íslandi. Meginniðurstaða
skýrslunnar er að nú á 21. öld geti
hitastig á Íslandi hækkað um allt
að fjórar gráður og geta því fylgt
margvíslegar afleiðingar. Er
skýrslunni ætlað að vera gagn
stjórnvalda við fræðslu, eflingu
vöktunar og aðlögun að þessum
breytingum.
Sú hækkun hitastigs sem
gert er ráð fyrir samkvæmt
skýrslunni hefur, segir Ari
Trausti, verið ljós í allmörg ár og
er byggð meðal annars á lík-
anreikningum sem ná til allra
heimshorna. En sviðsmyndirnar
eru fleiri, líka sú sem gerir ráð
fyrir 1,5 til 2 stiga meðalhita-
hækkun í heiminum.
„Hér á landi hafa fáir mótað
raunverulegar aðgerðaáætlanir
vegna loftslagsbreytingar, frekar
endurskoðað viðmið, til dæmis
vegna bygginga við sjó sem stöð-
ugt hækkar í. Því er mikilvægt að
ríkisstjórn og þing hafi forystu
um þverpólitískt- og faglegt sam-
starf allra sem ákvarða viðbrögð
við náttúruvá,“ segir Ari Trausti.
Hann segir orsakir þessa meðal
annars að búið sé að skerða bindi-
getu gróðurs á heimsvísu og á Ís-
landi, með rányrkju eða röngum
aðferðum við að afla matar, ýmist
vegna vanþekkingar, sem var oft
eðlileg út frá stöðu vísinda og
tækni, eða vegna skeytingar-
leysis, jafnvel af græðgi einni
saman.
Afneitanir á
raunveruleikanum
„Samtímis eykst magn kol-
efnis í lofti hraðar en þekkist
langt aftur í tímann. Þar með get-
ur binding í græna ríkinu á landi
og í sjó ekki hamlað nægilega
gegn hlýnun. Þetta er meðal ann-
ars of hörð notkun auðlinda, með-
al annars jarðefnaeldsneytis. Um
leið hefur ekki verið að slakað á
hagvexti, gróðasókn og lífs-
gæðakröfum í löndum sem það
gætu. Rangar pólitískar ákvarð-
anir eða afneitanir á raunveru-
leikanum koma líka við sögu. Um-
hverfisbreytingar vegna
hlýnunar hlífa engum vistkerfum.
Sumt er fyrirsjáanlegt, en ekki
nema í fáum tilvikum í hve mikl-
um mæli. Til dæmis blasa við
breytt búmynstur fiskistofna og
veruleg tilfærsla á land-
dýrastofnum og gróðurbeltum.
Fæðukeðjur eru flóknar og ekki
þarf miklar breytingar á fáeinum
hlekkjum til þess að þær riðlist
eða rofni. Atvinnuhættir breytast
svo sannarlega af þessum sökum.
Í einn stað geta gróðurfarsbreyt-
ingar ýtt undir umbætur til dæm-
is í korn- og trjárækt á Íslandi, en
í annan getum við misst af búbót-
um úr fiskistofnun sem færa sig
eða hverfa. Aðrir atvinnuvegir
finna að sjálfsögðu fyrir þessum
breytingum á lífríkinu, líka ferða-
þjónustan. Allt er á mikilli hreyf-
ingu vegna þessa,“ segir Ari
Trausti og heldur áfram:
„Gjörbreytt hagkerfi verður
að byggja á grænum gildum,
sjálfbærni og endurnýtingu hrá-
efna fyrst og fremst en stjórnast
ekki af peningahagkvæmni, hag-
vaxtarsókn og sívaxandi auð-
lindanotkun. Í sumum ríkjum er
lítil nálgun enn sem komið er við
Parísarsamkomulagið í loftslags-
málum. Þar skera sig úr hin hratt
rísandi iðnríki með súperhagvöxt,
nokkur stór olíuríki og sum þró-
unarríki þar sem skelfileg fyrri
nýlendustefna og innri mótsetn-
ingar hafa gert vel meinandi
heimamönnum erfitt fyrir við að
virkja öfl til efnahagsumbóta.“
Hofsjökull er horfinn
Í umræðum á Alþingi í síð-
ustu viku vakti Ari Trausti at-
hygli á miklu undanhaldi íslensku
jöklanna, sem á tæpum ald-
arfjórðungi hafa gefið eftir 250
rúmkílómetra, sem er rúmlega
einn Hofsjökull. Getur þetta haft
áhrif á orkubúskapinn, enda eru
jöklarnir forðabúr ánna sem aftur
knýja aflstöðvarnar. Öllu þessu
ber að sýna vakandi athygli enda
eru jöklar einn besti mælir lofts-
lagsbreytinga.
„Vatnsvirkjanir geta verið til
í minni skala en nú eftir að jöklar
hafa nánast horfið. Jarðhitinn
heldur sínu. Hitt er svo annað að
náttúra og samfélag hafa klár
þolmörk þegar kemur að orku-
framleiðslu, líka með nýjum að-
ferðum. Ólík þolmörk eiga að
hvetja til sjálfbærni og hófs á sem
flestum sviðum mannlífs. Frammi
fyrir náttúrunni er það gott vega-
nesti ásamt sem mestri þekkingu.
Við verðum að vinna úr því sem
náttúran býður okkur, hvort sem
það er súrt eða sætt,“ segir Ari
Trausti.
Þörf á víðtæku samstarfi vegna loftslagsbreytinga sem eru náttúruvá
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Náttúra Jöklar landsins eru góð spegilmynd loftslagsbreytinga. Sól-
heimajökull í Mýrdal hefur hopað um hundruð metra á síðustu árum.
Sjálfbærni og hóf
 Ari Trausti Guðmundsson er
fæddur 1948, jarðvísinda-
maður að mennt. Alþingis-
maður fyrir VG frá 2016.
 Hefur starfað við margvís-
legar rannsóknir og ráðgjöf,
kennari um langt árabil, höf-
undur fræðrita og skáldverka
og hefur gert mikinn fjölda
útvarps og sjónvarpsþátta.
Formaður Þingvallanefndar frá
í mars síðastliðnum.
Hver er hann?
Ari Trausti
Guðmundsson
Erna Ýr Öldudóttir
ernayr@mbl.is
Fulltrúar meirihlutans í forsætis-
nefnd borgarstjórnar, sem m.a.
skipuleggur störf borgarstjórnar,
leyfðu ekki á fundi sl. föstudag, 4.
maí, að tillögur
borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokks,
Kjartans Magn-
ússonar, yrðu á
dagskrá fundar
borgarstjórnar á
morgun, 8. maí.
Annarsvegar
var tillaga um
niðurfellingu lóð-
argjalda vegna
byggingar hjálp-
armiðstöðvar Hjálpræðishersins en
hinsvegar tillaga um erindi til Per-
sónuverndar, vegna aðgerða borgar-
innar til að auka kjörsókn vegna
borgarstjórnarkosninga.
Í fundargerð nefndarinnar bókar
Kjartan, sem áheyrnarfulltrúi Sjálf-
stæðisflokks: ,,Meirihluti borgar-
stjórnar neitar að setja framlagðar
tillögur Sjálfstæðisflokksins á dag-
skrá næsta borgarstjórnarfundar, 8.
maí, sem og umræðu um málefni
Hlíða, Holta og Háaleitishverfis.
Þegar fulltrúum meirihlutans varð
ljóst hvaða málefni Sjálfstæðisflokk-
urinn ætlaði að setja á dagskrá fund-
arins brugðust þeir ókvæða við og
ákváðu síðan að einungis eitt mál
yrði á dagskrá fundarins.“ Hann
mótmælti einnig í bókuninni harð-
lega vinnubrögðum meirihlutans
sem ólýðræðislegum sem gegn verk-
lagi, sem hingað til hefði verið án
undantekninga, að minnihluti borg-
arstjórnar hefði jafnan rétt og
meirihlutinn til að setja mál á dag-
skrá næsta borgarstjórnarfundar.
Forsætisnefnd bókaði að 8. maí
hefði verið boðað til aukafundar
borgarstjórnar til að ræða ársreikn-
ing Reykjavíkurborgar. Löng hefð
væri fyrir því að taka ekki önnur mál
á dagskrá á þeim fundum. Reglu-
legur fundur borgarstjórnar yrði
haldinn 15. maí nk. og væri borgar-
fulltrúum Sjálfstæðisflokksins þá
frjálst að setja öll mál á dagskrá.
Tillagan „endurvinnsla“
Morgunblaðið hafði samband við
Líf Magneudóttur, forseta borgar-
stjórnar, sem fer fyrir nefndinni.
Líf ítrekaði efni bókunar nefndar-
innar og kvað Kjartan hafa lagt
fram eins tillögu um niðurfellingu
lóðargjalda vegna hjálparmið-
stöðvar Hjálpræðishersins á fundi
borgarstjórnar áður sem var felld.
Tillagan nú væri „endurvinnsla“ á
þeirri tillögu. Ekki væri endurtekið
hægt að taka á dagskrá sömu mál og
þegar hafa fengið umfjöllun. Tillög-
una um erindi til Persónuverndar
vegna aðgerða borgarinnar til að
auka kjörsókn vegna borgarstjórn-
arkosninga kvað Líf hafa verið of
almennt og óljóst orðaða til mark-
vissrar umræðu. Að lokum vildi Líf
bæta við að mál meirihlutans hefðu
heldur ekki fengið að fara á dagskrá.
Kjartan hafnaði þessum skýr-
ingum í samtali við Morgunblaðið,
og segir fyrri umræðu verða um árs-
reikninginn þriðjudaginn 8. maí í
borgarstjórn. Í fyrri umræðu fái að-
eins oddvitar að tala og því sé eðli-
legt að setja fleiri mál á dagskrá.
Hann hafnar því jafnframt að til-
laga hans sé endurvinnsla á eldri til-
lögu, efnislega sé tillagan ný. Varð-
andi hina tillöguna segir hann að
algengt sé að almennt orðaðar til-
lögur séu á dagskrá.
Ólýðræðisleg vinnubrögð
„Borgarfulltrúi á ekki að þurfa að
eiga það undir öðrum borgarfull-
trúum hvort mál komist á dagskrá
eða ekki, sama þó þeir myndi meiri-
hluta og fundur forsætisnefndar er
ekki til að ræða mál efnislega. Ég tel
að um brot á reglum og góðum
stjórnsýsluháttum sé að ræða og er
nú að íhuga að kæra þessa meðferð
til samgöngu- og sveitarstjórnar-
ráðuneytisins.“
Þegar leitað er eftir umræddri
hefð í fundargerðum borg-
arstjórnar, um hvort einungis árs-
reikningur borgarinnar væri á dag-
skrá við fyrri umræðu um hann í
borgarstjórn, kemur í ljós að á árinu
2017 voru fjögur önnur mál á dag-
skrá og á árinu 2016 sjö önnur mál.
Árið 2006 var aukafundur og fimm
önnur mál á dagskrá. Þrátt fyrir að
ákveðið hafi verið að einungis árs-
reikningurinn yrði til umræðu á
fundi borgarstjórnar á morgun, skv.
fundargerð forsætisnefndar frá
föstudeginum 4. maí sl., bókun
nefndarinnar og ítrekun forseta
borgarstjórnar á henni, eru tvö mál
auk ársreikningsins á dagskrá fund-
arins á morgun, sem nú hefur verið
birt.
Telur vinnu-
brögð meirihlut-
ans ólýðræðisleg
 Tillögur Sjálfstæðisflokks fengu
ekki að fara á dagskrá borgarstjórnar
Kjartan
Magnússon
Hafþór Júlíus Björnsson varð í gær
sterkasti maður heims. Þetta er í
fyrsta skipti sem Hafþór vinnur tit-
ilinn en í sjöunda skipti sem hann
kemst á verðlaunapall í krafta-
keppninni. Hún fór fram í Manilla á
Filippseyjum. Í öðru sæti varð
Kielszkowski frá Póllandi og Shaw
frá Bandaríkjunum varð í þriðja.
Hafþór Júlíus er sterkasti maður heims
AFP