Fréttablaðið - 16.08.2018, Síða 18

Bráðum eru 100 ár síðan athafnamaðurinn Thor Jen­sen setti upp myndarlegt
mjólkurbú á Korpúlfsstöðum. Starf­
semin stóð frá 1929 til 1934 með um
300 kýr í fjósinu. Mjólkin var unnin
á býlinu af stakri fagmennsku og
dreift beint til viðskiptavina í
Reykjavík á glerflöskum, það er
„beint frá býli“ og sá meirihluta
bæjarbúa fyrir mjólk.
Útlendingar og landsbyggð
Sumarið hefur verið skrýtið. Rigningarmet var slegið í Reykjavík og Evrópa er að
stikna. Ástralía hefur aldrei verið
þurrari og víða geisa illviðráðan­
legir skógareldar. Þetta eru loftslags­
breytingar. Mættar í dag, en ekki í
einhverri óskilgreindri, fjarlægri
framtíð.
Fyrr í vikunni birtist svo vísinda­
grein sem hefur skekið marga. Í
henni eru færð rök fyrir því að við
færumst sífellt nær vendipunktum
sem hleypa af stað hamslausum
loftslagsbreytingum og tíminn til
aðgerða er sagður naumur.
Ég hef orðið vör við það að margir
í kringum mig virðast nýbúnir að
átta sig á umfangi vandans og hafa
strax misst móðinn. En það er ekki
fyrr en við ákveðum fyrirfram að
baráttan sé töpuð sem við inn­
siglum örlög okkar. Og mannkynið
er seigt. Sagan hefur sýnt að sam­
hent getum við áorkað ótrúlegustu
hlutum. Þegar ég er svartsýn þá
hugga ég mig við að það er yfirleitt
ómögulegt að sjá fyrir byltingar. Og
ég vona svo innilega að bylting í
loftslagsmálum sé á næsta leiti.
Nokkur einföld skref
Ég er í grunninn á móti því að
ábyrgðinni á því að kljást við lofts­
lagsvandann sé velt yfir á einstakl­
inginn. Ég tel að ríki, sveitarfélög
og atvinnulíf eigi að draga vagninn
og skapa leikreglur og viðskipta­
umhverfi sem stuðla að minni losun
gróðurhúsalofttegunda.
En það er erfið tilhugsun að þurfa
að bíða næstu kosninga til að reyna
að hafa áhrif. Og ekkert er eins lam­
andi og að upplifa sig valdalausa/n.
Því hef ég tekið saman nokkur skref
sem einstaklingar geta tekið til að
leggja sitt af mörkum í baráttunni
við loftslagsbreytingar. Því það er,
engu að síður, fullt sem við getum
gert og allt leggst það í púkkið.
l Draga úr neyslu. Endurvinna,
endurnýta og kaupa notað þegar
kostur er. Það er gott að spyrja
sig fyrir kaup: Þarf ég á þessu að
halda? Mun varan endast eða er
hún svo gott sem einnota? Mat­
arsóun er líka mikill mengunar­
valdur og það er árangursríkt og
auðvelt að minnka hana.
l Nota almenningssamgöngur,
hjóla eða labba. Rannsóknir hafa
líka sýnt að fyrir þeim sem keyra
er ferðin til og frá vinnustað versti
hluti dagsins. En þeir sem labba,
hjóla eða nota almenningssam­
göngur segja að ferðir í og úr
vinnu séu besti hluti dagsins.
Win/win!
l Draga úr eða hætta alveg neyslu
á dýraafurðum. Kjöt­ og mjólkur­
iðnaður mengar gríðarlega. Þar
er líka oft farið hræðilega með
skynugar skepnur, svo þetta skref
dregur líka úr þjáningum heims­
ins. Annað win/win!
l Fljúga eins lítið og hægt er og
kolefnisjafna þær ferðir sem eru
nauðsynlegar. Það er til fullt af
þægilegum síðum á netinu. Ég hef
til dæmis notað atmosfair.de, svo
er www.kolvidur.is íslensk síða.
l Styrkja umhverfis­ og baráttusam­
tök. Ég styrki t.d. bæði innlend
og erlend samtök mánaðarlega.
Svo hefur verið reiknað út að ein
áhrifaríkasta loftslagsaðgerðin sé
að mennta konur í þróunarlönd­
um, því menntaðar konur eignast
færri börn, sem þýðir minni fólks­
fjölgun, sem þýðir minna álag á
umhverfið. Og það er fullt af sam­
tökum sem beita sér fyrir því og
bæta um leið líf kvenna víða um
heim. Win/win!
l Og síðast en ekki síst: Nota hvert
tækifæri sem gefst til að þrýsta á
stjórnvöld, sveitarfélög, atvinnu­
líf og eigin vinnustaði til aðgerða.
Það er hægt að gera á milli kosn­
inga. Meira að segja oft í viku, sé
maður í stuði.
Loftslagsbreytingar:
Baráttan er ekki töpuð og hvað getur þú gert?
Hildur
Knútsdóttir
rithöfundur
Guðjón
Sigurbjartsson
viðskiptafræð­
ingur í framboði
til formanns
Neytenda­
samtakanna
Fæst í Olís um allt land.
GLANSANDI
HREINN BÍLL! Þegar þú vilt þvo bílinn að utan, bóna, pússa rúður, þrífa mælaborðið eða innréttinguna, jafnvel fríska upp á litinn á hjólbörðunum.
Rekstrarland er hluti af OlísRekstrarland | Vatnagörðum 10 | 104 Reykjavík | Söluver 515 1100 | rekstrarland.is
Margir óttuðust afleiðingar þessa
stórbúskapar í nágrenni þéttbýlis
og 1934 stöðvaði Alþingi tilraunina
með Mjólkursölulögum og lögfesti
þar með smábúskap um allt land.
Síðasta áratug hafa mjólkurbú
aftur verið að stækka og þeim
að fækka með tilkomu mjalta­
þjóna. Nokkur bú slaga nú orðið
upp í Korpúlfsstaðabúið að stærð.
Mjólkur sölulögin gerðu því ekki
annað en tefja framþróunina í um
100 ár.
Nú er komin ný ógn frá „ríkum
útlendingum sem eru að kaupa upp
heilu landshlutana“. Margir óttast
nú að búskapur leggist af á stórum
landsvæðum og heimta lög sem
stöðva uppkaupin. Rökin eru vel
þekkt, það er tryggja þarf: fullveldi
þjóðarinnar; auðlindirnar áfram í
eigu þjóðarinnar; næga matvæla­
framleiðslu í landinu; og byggða­
festu.
Norður­Kórea hvað?
Breytinga er þörf
Á næstu árum mun mjólkurbúum
fækka úr um 600 í um 200 með
áframhaldandi mjaltaþjónavæð­
ingu.
Sauðfjárbúum mun fækka úr um
2.000 í undir 1.000. Lambakjötsfram­
leiðslan er um 35% umfram innan­
landsþörf og mismunurinn seldur til
útlanda á verðum sem ekki duga fyrir
framleiðslukostnaði. Neysla lamba­
kjöts á mann fer minnkandi og lausa­
ganga búfjár veldur umhverfisskaða
og slysahættu.
Í sjávarútvegi verða einnig miklar
breytingar á næstu árum kenndar
við fjórðu iðnbyltinguna og störfum
í greininni mun fækka.
Störf í landbúnaði, sjávarútvegi
og tengdum greinum nýttu fyrir
100 árum um 90% af vinnuaflinu
en nú um 10%. Útlit er fyrir áfram­
haldandi fækkun næstu áratugi alla
vega um helming, samhliða tækni­
væðingu.
Hvað tekur þá við?
Nýsköpun á landsbyggðinni
Það sem tekur við eru störf sem
byggja á menntun, hugkvæmni og
kjarki til að gera það sem gera þarf.
Uppfært landbúnaðarkerfi
þarf að styðja virka bændur óháð
búgreinum og magni framleiðslu,
að vissum skilyrðum uppfylltum.
Fyrirmyndin í Evrópu kallast CAP,
Sameiginlega landbúnaðarstefnan.
Nýja stefnan nýtir markaðsöflin
bændum og neytendum í hag og er
umhverfisvæn sem hljóta að vera
meginmarkmið endurskoðunar
búvörusamninga sem unnið er að.
Svo undarlegt sem það nú er þá
er matur eina varan sem tolluð er
inn í landið! Niðurfelling matar­
tollanna mun lækka verð kjöts,
eggja og mjólkurvara um 35% eða
svo. Lækkunin nemur um 100.000
kr. á mann á ári eða 400.000 kr. á
fjögurra manna fjölskyldu. Hátt
matvælaverð er stóralvarlegt fyrir
fátækt barnafólk og tekjulága bóta­
þega. Svo hamlar það vexti ferða­
þjónustunnar um land allt því ferða­
menn eru líka neytendur. Í Evrópu
er almennt opinn markaður með
matvæli og verð mikið lægra en hér.
Lækkun vaxta með alþjóðlegum
gjaldmiðli kæmi landsbyggðinni
líka vel.
Tökum vel á móti framtíðinni
Síðustu 100 ár sýna að þeir sem
standa gegn þróuninni tapa. Opinn
markaður með jarðir stuðlar að
sanngjörnu verði. Gott verð nýtist
seljendum í nýjum verkefnum og
stuðlar að greiðari þróun atvinnu­
lífs og mannlífs. Erlendir kaupendur
færa með sér fleira en fjármagn
og auðga flóruna sem kemur sér
almennt vel.
Verum hugrökk og tökum vel á
móti framtíðinni.
Tilvísanir:
betrilandbunadur.word press.com/
grafarvogsbuar.is/korpulfsstadir/
Svo undarlegt sem það nú
er þá er matur eina varan
sem tolluð er inn í landið!
Niðurfelling matartollanna
mun lækka verð kjöts, eggja
og mjólkurvara um 35% eða
svo.
1 6 . á g ú s t 2 0 1 8 F I M M t U D A g U R18 s k o ð U n ∙ F R É t t A B L A ð I ð
1
6
-0
8
-2
0
1
8

0
4
:3
2
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
0
9
6
-4
4
9
4
2
0
9
6
-4
3
5
8
2
0
9
6
-4
2
1
C
2
0
9
6
-4
0
E
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
4
8
s
_
1
5
_
8
_
2
0
1
8
C
M
Y
K