Verslunartíðindi - 01.09.1934, Blaðsíða 9

VERSLUNARTÍÐINDí
65
sætta sig við staðreyndina um hið eðlis-
bundna jafnvægi á inn- og útflutningi
eins lands. Ástæðan fyrir þessum mis-
skilningi manna er oft og tíðum erlend-
ar lántökur, og þá sjerstaklega þegar þær
fara að koma fram í greiðslujöfnuðinum
sem ,,óhagstæðar“ stærðir. Er lántökur
eiga sjer stað, eru þær í rauninni fyrir
lántakandann óeðlileg kaupgeta, eins-
konar fyrirframúttekt. Þær verða að
greiðast af framleiðslu ókomins tíma, og
til þess þarf að jafnaði hagstæðan versl-
unar- eða þjónustujöfnuð — eins og þær
hafa venjulega óhagstæðan verslunar-
jöfnuð í för með sjer, er þær eru teknar
(t. d. Island 1930). Sje nú komið að því,
að land, sem tekið hefir mikið af erlendu
fje að láni, eigi að fara að greiða það, þá
kemur oft fyrir, að slíkt er ekki hægt,
nema með söfnun nýrra skulda erlendis.
Greiðslujöfnuðurinn er þá ekki í jafn-
vægi, það er halli á viðskiftunum við út-
lönd — og nú er innflutningnum kent um
og fullyrt, að hann eigi sök á jafnvægis-
röskuninni. Hjer er það, að meinlokan
liggur. Þess er ekki gætt, að það er eitt-
hvað, ,sem ræður því, hve mikið er flutt
inn, hve mikið er keypt af vörum frá út-
löndum, og eins og áður er getið, þá er
það einmitt kaupgetan í landinu. Inn-
flutningurinn og kaupgetan geta eftir
þessu verið hlutfallslega rjettar stærðir,
þótt ekki takist að gera öllum tilfallandi
kröfum útlendinga á þjóðarbúskapinn
full skil í bili, nema með söfnun nýrra
skulda. En hverju er þetta ósami’æmi í
viðskiftunum þá að kenna? Áður var
bent á, að innflutningurinn væri þessu
ekki valdandi, því að hann stjóniast af
kaupgetu þegnanna. Með öðrum orðum,
kaupgeta landsins virðist eiga sök á vand.
ræðunum — hún virðist vera of mikil.
Þetta kann' að hljóma einkennilega, en er
þó rjett, þegar það er skilið á þann hátt,
að of miklu af tekjum landsmanna sje
leyft að beinast að vörukaupum. í þessu
sambandi er nú nauðssynlegt að koma
aftur að lántökunum, að þeirri óeðlilegu
kaupgetu, sem flutt var inn í landið og
greiðast átti á þann hátt, að heildartekj-
urn þegnanna (eða rjettara lántakans)
yrði ekki öllum varið til neyslu. 1 stuttu
máli, það, sem gerist í ofangreindu dæmi,
er röskun kemst á viðskiftajöfnuðinn, er,
að ekki er gert ráð fyrir þeim ,,óhag-
stæðu“ greiðslum, sem öll lán koma til
að hafa í för með sjer. Lántakinn vanræk-
ir að gera ráð fyrir afborgunum eða end-
urgreiðslum lánanna — hann takmarkar
ekki tekjur sínar til vörukaupa, heldur
lætur þær allar ganga til neyslu eða aukn-
ingar á framleiðslutækjum sínum.
Sje ríkið sjálft lántakandinn, þá tak-
mai'kar það á auðveldastan og rjettast-
an hátt kaupgetu almennings, er það legg
ur skatta á þegnana, tekur tolla af vörum
þeim, er þeir neyta, o. s. fi'v. Með því
takmarkar það innflutninginn — hindrar,
að of mikið af tekjum þegnanna beinist
að vörukaupum — og sjer jafnframt fyr.
ir því, að jafnvægi geti verið á greiðslu-
jöfnuðinum, ef það notar það fje, sem
kaupgetuskerðingin nemur, til að gi’eiða
með ei'lendar skuldbindingar sínar. Hjer
til athugunar má einnig benda á, að
tekjuhallafjárlög eru ekki ósjaldan vott-
ur þess, að löggjafinn eigi sjálfur sök á
því, að greiðslujöfnuðui’inn er ekki í jafn-
vægi, að hann hafi vanrækt að takmarka
svo kaupgetuna og þar með innflutning-
inn, að giæiðsla á lánunum sje trygð.
Þessum málurn er nákvæmlega eins far-
ið, þótt gei't sé ráð fyrir, að einhver ein-
staklingur þjóðarheildax'innar sé lántak-
andinn, sem gert er að greiða skuld til út-
landa. Sé um hygginn og áreiðanlegan
kaupsýslumann að x'seða, mun hann ætíð
gera ráð fyrir afborgunum og vöxtum af