Morgunblaðið - 04.07.2018, Síða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. JÚLÍ 2018
Rafstilling ehf
Dugguvogi 23, 104 Reykjavík, sími 581 4991, rafstilling@rafstilling.is
Opið mán.-fim. 8-12 og 13-18, fös. 8-14
Hröð og góð þjónusta um allt land
Áratuga
reynsla
Startar bíllinn ekki?
Við hjá Rafstillingu leysum málið
Þunglega hefur gengið að malbika
stofnæðar á og í kringum höfuðborg-
arsvæðið það sem af er sumri vegna
vætutíðar. Framkvæmdastjóri ann-
ars af stærstu malbikunarfyrir-
tækjum á höfuðborgarsvæðinu segir
þetta verstu byrjun á sumri sem
hann hafi séð.
Dæmi um stóra framkvæmd sem
hefur beðið er Ártúnsbrekkan en
hún var fræst fyrir nokkrum vikum
og beðið er eftir nokkrum góðviðr-
isdögum í röð til að hægt sé að mal-
bika þá fjölförnu leið.
„Við bíðum eftir tveimur til þrem-
ur sólarhringum með glampandi sól
og þurrki. Svona verk þarf svoleiðis
veður,“ segir Sigþór Sigurðsson,
framkvæmdastjóri Hlaðbæjar Col-
as. Hann bætir því við að starfsmenn
fyrirtækisins vinni á vöktum allan
sólarhringinn og hafi unnið við alls
konar búta í sumar til að nýta alla
þurra klukkutíma. Stóru verkefnin
sitji hins vegar á hakanum og ekkert
útlit fyrir að þau verði malbikuð á
næstunni. johann@mbl.is
Erfitt að malbika í vætunni
Morgunblaðið/Hari
Malbikað Verktakar að störfum við malbikun í Vonarstræti í Reykjavík.
 Verktakar bíða
eftir sólinni
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
Meginástæða nær óslitins votviðris
og kulda á suðvesturhorninu í sum-
arbyrjun er stór og djúp lægð yfir
Suður-Grænlandi og Labradorhafi
sem hefur þær afleiðingar að skot-
vindar (e. jetstream) bera til Íslands
kalt og rakt loft. Þetta segir Einar
Sveinbjörnsson veðurfræðingur.
Lægðin hefur legið óvenju sunnar-
lega nær óslitið frá því í maí en við-
varandi hæð hefur á meðan legið yfir
Bretlandi og suðurhluta Skandinav-
íu. „Kuldapollurinn tengist einhverj-
um afbrigðum sem verið hafa í allri
hringrásinni á norðurhveli jarðar.
Hann er venjulega norðar og vestar,
en ekki svona sunnarlega, og þar að
auki er hann dýpri og meiri en áður,“
segir Einar, en deilt er um skýringar
á þessum frávikum.
„Það er ekki auðvelt að útskýra til-
urð hans, það hafa verið alls konar
kenningar í gangi um að þetta sé
vegna breytinga á skotvindum og
bylgjugangi á norðurhveli út af hlýn-
un jarðar og minnkandi hafís. Aðal-
kenningin gengur út á það að kerfið
sé að veikjast, en nú sjáum við að það
er aukinn styrkur og pollurinn færist
til suðurs,“ segir hann. „Þetta á aftur
þátt í því að meginvindurinn, hálofta-
vindurinn, sem er knúinn áfram af
hitamun, færist til norðurs,“ segir
hann.
Skotvindar bera
með sér raka loftið
Sjávarhitafrávik í Labradorhafi og
Atlantshafi hafa einnig áhrif hér á
landi, en sjór á þessu svæði 14. júní
sl. var á bilinu 1,7 til 2,1 gráðum kald-
ari en að meðaltali á þessum árstíma.
„Kannski á kaldi sjórinn þátt í að
magna upp og auka styrk suðvestan-
áttarinnar hérna yfir þótt hún sé
kannski að uppruna af einhverjum
öðrum orsökum,“ segir Einar, en kalt
yfirborðið getur virkað sem „ísskáp-
ur“ að hans sögn. „Þá þéttist rakinn
frekar í lægri lögum og jafnvel þótt
það myndist ekki þoka, þá myndast
lág þokuský sem suddar og ýrir úr.
Þetta hefur verið algengt hér suð-
vestanlands það sem af er sumri og
jafnvel þótt það rigni ekki mikið er
alltaf smávegis sólarleysi og bleyta,“
segir hann.
Skotvindar, öðru nafni hálofta-
vindar, liggja að jafnaði frá vestri til
austurs á norðurhveli vegna snún-
ings jarðar. Hæðir og lægðir leiða til
þess að straumurinn hlykkjast, en
hlykkirnir hafa verið óvenju miklir
vegna lægðarinnar yfir Grænlandi.
„Yfirleitt er þetta kerfi í þokkalegu
jafnvægi og vindarnir fara frá vestri
til austurs og lægðirnar með. Nú er
eins og þetta hafi ekki verið almenni-
lega í fasa og það er nokkuð sem
þarfnast frekari skýringa. Í sjálfu sér
er ekkert óeðlilegt að fá tímabil, jafn-
vel einhverjar vikur, þar sem þetta
bylgjukerfi situr í læstri stöðu með
tilheyrandi hæðum sem krækjast
saman í fastri stöðu og eru í fyrir-
stöðu. Það sem er sérstakt núna er
hvað þetta hefur staðið í langan
tíma,“ segir Einar.
Hann nefnir að sumir líti til þess
hve lítill hafís hafi verið við Svalbarða
og Beringssund.
„Menn hafa viljað túlkað þessi ísa-
mál þannig að þau hafi áhrif á þessa
hringrás. Þau gera það ábyggilega,
en það er alveg klárt mál að hring-
rásin er bæði sköpuð af kulda yfir
norðurhjaranum en líka af hlýindum
suður á heittempraða svæðinu í
kringum 30. og 40. breiddargráðu.
Menn skilja þetta samhengi ekki til
fulls og það er dálítið langur vegur að
fullum skilningi. Þetta eru samt
helstu rannsóknarsviðin þessi árin
vegna mögulegra tengsla hlýnandi
loftslags við þessa meginhringrás.
Bæði varðandi stöðu vestanvindsins,
þ.e.a.s. skotvindsins í háloftunum, en
eins öldufarsins á honum og hvort
öldurnar séu nú meiri,“ segir Einar.
„Kuldapollurinn er einhvers konar
grundvallarorsök, en hvað mótar
hann er erfitt að skýra. Það getur
verið samspil margra þátta; hitafrá-
vika í lofthjúpnum, hvernig hitaand-
stæður eru milli lands og sjávar,
sjávarhitafrávika, ísfrávika, hvernig
snjór og klaki hafa verið að bráðna á
stóru meginlöndunum. Það eru í
raun mishitun meginlands og haf-
svæða og varmastraumar frá haf-
svæðunum ásamt stóru fjallgörðun-
um, t.d. Klettafjöllum og
Himalajafjöllum, sem móta þetta
kerfi frá degi til dags. Hvað er orsök
og hvað afleiðing er oft ekki gott að
átta sig á, allavega ekki fyrr en eftir á
og jafnvel löngu seinna,“ segir hann.
Ríkjandi
veðurfar
í kringum
landið í
sumar
H
L
L
L
Hálofta-skotvindur sem fer í
kringum norðurhvel jarðar.
Hér er gróflega sýnd staðsetning
hans hinn 26. júní sl.
Ýmis frávik í veðurfari kunna að valda því að
meiri sveigjur eða beygjur eru á háloftavindinum
sem knúinn er af hitamun heimskautasvæða og
heittempraða beltisins í suðri
Viðvarandi lágþrýsti-
svæði yfir S-Græn-
landi og Labradorhafi
Vindhraði allt
að 140 km/klst.Rakt loft
sunnan
úr höfum
Vindhraði allt
að 120 km/klst.
Vindhraði allt
að 100 km/klst.
Viðvarandi háþrýsti-
svæði yfir Bretlandseyj-
um og Skandinavíu
Öflugir háloftavindar í 6-12 km hæð hafa mikil áhrif
á veðurfar á jörðu niðri.
Hæðin beinir þurru lofti frá suðri yfir Norður-Evrópu.
Lægðin yfir S-Grænlandi sendir svalt og rakt loft úr
vestri og suðvestri til Íslands.
Stór lægð haft mikil áhrif
 Stór og viðvarandi kuldapollur yfir Grænlandi leiðir skotvinda yfir Ísland
 Vindarnir bera lægðir að Suðvesturlandi  Kaldari sjór hefur áhrif á úrkomuna
Rannsókn
stendur yfir á
algengustu
sjúkdóms-
valdandi ör-
verum í kjöti
á íslenskum
markaði.
Rannsóknin
er á vegum
atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyt-
isins og Matvælastofnunar, í samstarfi
við heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga.
Samkvæmt nýlegum evrópskum rann-
sóknum er tíðni ESBL/AmpC-
myndandi baktería að aukast hratt í
ýmsum nytjadýrum í Evrópu og er
þetta mikið áhyggjuefni þar sem talið
er að þessar fjölónæmu bakteríur geti
borist gegnum afurðir í menn. Heil-
brigðiseftirlit sveitarfélaga sér um að
taka sýni úr innlendu og erlendu kjöti
á markaði. Í sýnunum verður leitað að
salmonellu í svínakjöti, kampýlóbakter
og salmonellu í alifuglakjöti og shiga-
toxín-myndandi E. coli (STEC) í
nautagripakjöti og kjöti af sauðfé. Tek-
in verða 150 sýni úr hverri tegund af
kjöti.
Kjötrann-
sókn hafin
 Leitað í sýnum
Kjöt Leitað verður
að örverum.
Lögreglan á Suð-
urlandi lokaði
gististað í Árnes-
sýslu í síðustu viku
þegar í ljós kom að
rekstrarleyfi stað-
arins var útrunnið,
skv. samantekt
lögreglunnar um
helstu verkefni sl.
viku. Rekstr-
araðila gististað-
arins hafi verið gefið færi á að útvega
gestum sínum gistingu annars staðar.
Lögregluþjónn hafi nú verið ráðinn í
hálft starf til að hafa eftirlit með veit-
inga- og gististöðum í umdæmi lög-
reglunnar á Suðurlandi, því megi bú-
ast við fleiri svona tilvikum.
Hvetja fólk til að vera með leyfi
„Þegar tilvik sem þessi koma upp er
lögreglu skylt að stöðva rekstur strax
og henni ekki heimilt að veita einhvern
frest til að afla tilskilinna leyfa. Því er
fullt tilefni til að hvetja þá sem ekki
eru með sín mál í lagi til að kippa þeim
í liðinn strax, því ljóst er að trúverð-
ugleiki gististaðar tapast ef rekstr-
araðili þarf að vísa gestum sínum út,“
segir lögreglan.
Gististað
var lokað
 Leyfi til rekstrar
staðarins útrunnið
Lögreglan
Aukið eftirlit.