Morgunblaðið - 11.07.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. JÚLÍ 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Björgunar-mönnumtókst í gær
að ljúka björgun 12
drengja og þjálfara
þeirra úr helli á
Taílandi og er með
ólíkindum hversu
vel tókst til við erfiðar að-
stæður. Drengirnir festust í
hellinum 23. júní þegar miklar
rigningar urðu þess valdandi
að í honum flæddi og þeir lok-
uðust inni.
Drengirnir fóru í hellinn,
sem nefnist Tham Luang, og er
í norðurhluta landsins, eftir
fótboltaæfingu og var hafin leit
að þeim þegar þeir sneru ekki
aftur að kvöldi. Reiðhjól þeirra
fundust læst við grindverk
ásamt fótboltaskóm skammt
frá hellinum.
Leit að drengjunum, sem eru
á aldrinum 11 til 16 ára, gekk
erfiðlega. Það var ekki fyrr en
2. júlí að drengirnir og þjálfari
þeirra fundust og voru margir
þá orðnir úrkula vonar um að
þeir væru á lífi. Reyndust þeir
vera fjóra km inni í göngunum
og stór hluti leiðarinnar á bóla-
kafi í straumhörðu vatni.
Strax varð ljóst að björgunin
yrði tvísýn, ekki síst þar sem
aðstæður voru þannig að
þrautþjálfaðir kafarar áttu
fullt í fangi með að fara um
hellinn, hvað þá óreyndir
drengir og hraktir eftir að hafa
verið fastir í hellinum í tíu
daga. Sums staðar voru göngin
svo þröng að einn
maður gat með
naumindum troðið
sér í gegn.
Um leið þurfti að
hafa hraðann á af
ótta við að vatnið
myndi enn hækka í
hellinum vegna frekari rign-
inga. Á sunnudag var fyrstu
fjórum drengjunum bjargað,
fjórum til viðbótar á mánudag
og í gær síðustu fjórum drengj-
unum ásamt þjálfaranum.
Um þúsund manns tóku þátt
í björgunaraðgerðunum og
varpar skugga á að einn björg-
unarmanna lét lífið.
Skiljanlega hefur verið
fylgst grannt með málinu á
Taílandi, en raunir drengjanna
og farsæl björgun þeirra hefur
einnig snert streng í hjörtum
fólks um allan heim eins og
stundum vill gerast þótt víðar
megi finna válega atburði,
hamfarir og átök.
Hinn háskalegi hellaleið-
angur sýnir einnig að aldrei er
of varlega farið þegar náttúran
er annars vegar, hvort sem það
er á Taílandi eða Íslandi, og
skemmtun getur á augabragði
orðið að háska.
Sem betur fer tókst þó að
bjarga drengjunum og þjálfara
þeirra. Þeir eru lerkaðir og að-
framkomnir eftir 18 daga í iðr-
um jarðar, en þeim fylgja góð-
ar óskir úr öllum heimshornum
og vonandi munu þeir ná sér að
fullu á líkama og sál.
Með ólíkindum
er að taílensku
drengirnir tólf séu
heilir á húfi eftir 18
daga í iðrum jarðar}
Björgunarafrek
Það styttist í lok
heimsmeistara-
mótsins í knatt-
spyrnu í Rússlandi.
Rússland kemur
vel frá mótinu ef
ekkert óvænt ger-
ist úr þessu. Allur
undirbúningur hefur reynst
næsta hnökralaus, en nokkrar
hrakspár voru uppi um hann.
Fyrir mótið var bent á að
gestgjafinn þyrfti ekki að
tryggja liði sínu sæti með þrot-
lausri baráttu. Knattspyrnulið
Rússlands væri lægst á mæli-
kvörðum FIFA yfir lið land-
anna sem kepptu þar. Í vanga-
veltum íþróttafréttamanna
stórblaða Evrópu var jórtrað á
því að það yrði töluvert áfall
fyrir Rússland og Pútín forseta
sérstaklega ef Rússar ynnu
engan leik á mótinu. Betra
hefði verið ef menn hefðu stillt
sig um slíka illspá því rúss-
neska landsliðið kom mun bet-
ur frá leikjunum en nokkur
þorði að spá og stolt heima-
manna yfir frammistöðu þess
leynir sér ekki.
Þótt reynt sé í lengstu lög að
halda pólitískum deilum og
íþróttum að-
skildum tókst það
ekki í þetta sinn.
Ákveðið var að
Rússlandi yrði
sendur fingurinn
með því að virðing-
arfólk og stertil-
menni þjóða fylgdu ekki sínum
liðum á keppnina.
En pólitísk staðfesta hefur
farið minnkandi á síðustu árum
og fáu er að treysta. Þegar
Frakkar skoruðu sigurmark
sitt í Sankti Pétursborg var
linsum vélanna beint upp í
stúku og öllum á óvart var þá
Emmanuel Macron mættur þar
og fagnaði sínum mönnum. Og í
stúkunni voru belgísku kon-
ungshjónin og auðvitað ekki
eins glöð þetta augnablikið. En
þessi örskotsstund á skerm-
inum sýnir að þetta er allt að
riðlast og sjálfsagt sér Pútín
það sem viðbótarsigur fyrir sig
og undirstrikun á því hversu
lítið hald er í mótmælum nú-
tímastjórnmálamanna, líka
þeim léttvægustu.
Kannski fær Vilhjálmur
prins að fara á völlinn eftir allt
saman.
Fótboltamennirnir
stóðu sig vel en
varamenn í heið-
ursstúkunni vöktu
ekki minni athygli}
Allt getur gerst í boltanum
V
erkefni kjararáðs var að ákveða
laun og starfskjör þjóðkjörinna
manna og æðstu embættis-
manna.
Kjararáð tók til starfa 1. júlí
2006 og starfaði þá samkv. lögum nr. 47/2006.
Síðar samkvæmt lögum nr. 130/2016 með síð-
ari breytingum, þau lög tóku gildi 1. júlí 2017.
Með nýju lögunum var þeim fækkað sem
heyrðu undir úrskurðarvald kjararáðs um
laun og starfskjör.
Sjaldan hefur almenningur fundið sig eins
lítilsvirtann og fótum troðinn og þegar kjara-
ráð birti launahækkanir sínar til þjóðkjörinna
manna og æðstu embættismanna á kjördag,
29. okt. 2016. Þar námu launahækkanir allt að
46%. Launahækkanir sem voru afturvirkar í allt að 18
mánuði og skiptu milljónum í kjarabætur til þeirra sem
nutu. Við skulum ekki gleyma því, að stór hluti þjóðar-
innar er enn í sárum eftir hrunið, þar sem þúsundir fjöl-
skyldna hafa misst heimili sín og eiga enn um sárt að
binda. Það er í raun með hreinum ólíkindum hvernig
stjórnvöld geta lokað augunum og látið sem ekkert sé.
Stjórnvöld sem firrast ekki við að maka krókinn á kostn-
að þeirra sem höllustum fæti standa.
Kjararáð lagt niður
Þann 11. júní sl. var samþykkt af Alþingi að leggja
kjararáð niður. Forsætisráðherra sagðist vonast til að
með því muni skapast aukin sátt á vinnumarkaði. Þremur
dögum síðar, fimmtudaginn 14. júní, var fundur í kjara-
ráði í Skuggasundi 3 í Reykjavík. Fundurinn
var haldinn af Jónasi Þór Guðmundssyni,
Huldu Árnadóttur og Svanhildi Kaaber. Fyrir
var tekið að ákveða laun og starfskjör fyrir
ýmis störf sem heyrðu undir kjararáð. Nánar
tiltekið var um að ræða 48 erindi um einstök
störf.
Já, það var greinilega ekki mikill tími til
stefnu. Þrír dagar frá því að Alþingi ákvað að
leggja kjararáð niður og rétt um hálfur mán-
uður þar til þau lög tækju gildi.
Hvað tekur við?
Það er eitt að leggja niður kjararáð í þeirri
viðleitni að slökkva eldana í samfélaginu sem
stjórnvöld ein hafa kveikt, en það er annað að
leggja á borðið hvað eigi að koma í staðinn. Hvernig munu
starfskjör þjóðkjörinna manna og æðstu embættismanna
verða ákveðin í framhaldinu? Mun sjálftakan blómstra
sem aldrei fyrr eða mun eitthvað skárra koma í staðinn?
Við fengum nýverið upplýsingar um, hvernig ofurlaun
hafa fengið að hækka um allt að 58%. Tvær ríkisstofnanir
hækkuðu laun stjóra sinna um allt að 1,2 milljónum kr. á
mánuði. Laun þeirra voru þó, fyrir hækkun, hærri launum
forsætisráðherra. (Landsvirkjun/Landsbanki Íslands).
Það eru um 120 virkir dagar þar til verkafólkið okkar
stígur fram og krefst réttlátra kjarabóta. Hvað ætla
stjórnvöld að gera í því? Stjórnvöld sem hafa lagt for-
dæmin að því, sem koma skal.
Pistill
Kjararáð
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
Inga Sæland
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Guðrún Erlingsdóttir
ge@mbl.is
Það kemur mér ekki á óvartað KPMG komist að þeirriniðurstöðu að kerfið séógagnsætt og flókið fyrir
eldri borgara,“ segir Þórunn Svein-
björnsdóttir, formaður Lands-
sambands eldri borgara. Hún segir
að það komi illa við marga að fá
ekki upplýsingar um hvað þurfi að
hafa gerst áður en hægt er að
sækja um færni- og heilsumat.
Til þess að eiga möguleika á að
fá pláss á hjúkrunarheimili þarf
aldraður einstaklingur að gangast
undir færni- og heilsumat og til að
meta þörf einstaklings fyrir vist á
dvalar- eða hjúkrunarheimili er
notað svonefnt InterRAI-NH-mat
sem framkvæmt er af færni- og
heilsumatsnefndum sem staðsettar
eru í heilbrigðisumdæmunum sjö.
Að mati KPMG sem fram-
kvæmdi heildarmat og gerði úttekt
á færni- og heilsumati kemur í ljós
að kerfið er ógagnsætt og flókið
fyrir eldri borgara.
Þurfa að nýta
öll úrræði fyrst
„Eldra fólk og aðstandendur
þeirra vita ekki af því að það þarf
að vera búið að prófa allar leiðir
svo sem heimaþjónustu, heima-
hjúkrun og hvíldarinnlögn ef það á
að eiga einhverja von á að fá færni-
og heilsumat. Það á ekki að þekkj-
ast að fólk sem er yfir nírætt og
brotnar eða veikist alvarlega eigi
ekki möguleika á að komast á
hjúkrunarheimili fyrr en það hefur
gengið fárveikt í gegnum prógram
sem það jafnvel skilur ekki,“ segir
Þórunn og bætir við að á Norður-
löndunum séu notaðar nýjar lausn-
ir, smáforrit og velferðartækni. En
vísir að þeirri tækni sé kominn hér
á landi.
„Í því samhengi má benda á
hlaupabretti á Droplaugarstöðum
sem allir geta notað til að styrkja
sig, heimsóknarvini og háskólanema
sem búa og starfa í þjónustuíbúðum
og fleira,“ segir Þórunn.
Opinber stefna á Íslandi er að
leggja áherslu á að aldraðir ein-
staklingar geti verið sem lengst
heima og dregið sé úr vægi stofn-
anaþjónustu. KPMG kemst að því
að almennt nýtist RAI- mælitækin
vel til að meta gæði og þjónustu-
þyngd en fjármagn og upplýsingar
séu fastar í hólfum. Hólfin séu
sjúkrahús, heimaþjónusta, sér-
fræðiþjónusta, hjúkrunarheimili og
heilsugæsla en það sé nánast ekk-
ert sem tengi hólfin saman.
Karlmenn fá betra mat
Við gerð skýrslunnar ræddi
KPMG við 60 einstaklinga. Það
voru m.a. fulltrúar frá hjúkrunar-
heimilum, stofnunum og aðstand-
endum einstaklinga sem farið höfðu
í færni- og heilsumat.
Meðal annars kom fram að bið
eftir færni- og heilsumati sé of
löng, karlar fái betra mat en konur
vegna þess að lífslíkur kvenna séu
lengri. Einstaklingar með lágan
stuðul komist inn á hjúkrunarheim-
ili í einu heilbrigðisumdæmi en
kæmust ekki inn með sama stuðli í
öðrum. Fram kom að heimaþjón-
ustumatið ætti að vega meira í
færni- og heilsumati þar sem þeir
sem sinna heimaþjónustu og heima-
hjúkrun þekkja best til stöðu og
þarfa þjónustuþega.
Í minnisblaði frá embætti land-
læknis varðandi skýrsluna kemur
fram að ferli færni- og heilsumats
verði að taka til heildrænnar endur-
skoðunar, auka þurfi rafræna
skráningu og bæta upplýsingagjöf
til aldraðra og aðstandendur þeirra.
Eldri borgarar búa
við ógagnsætt kerfi
Morgunblaðið/Ómar
Félagsskapur Aldraðir þurfa umönnun og félagsskap. Þjónustan sem í
boði er þarf að vera auðskilin og gegnsæ þegar kemur að eldri borgurum.
 Samkvæmt skýrslu KPMG
ver Ísland 1,6% af vergri lands-
framleiðslu til innlagna eldri
borgara.
 Á sama tíma fer 0,1% af
vergri landsframleiðslu til
heimahjúkrunar á meðan Dan-
mörk ver 1,5% í þjónustuna.
 Framboð á þjónustu-
úrræðum, heimaþjónustu,
heimahjúkrun og þjónustu-
íbúðum er mismunandi eftir
landsvæðum.
 Þjónusta er í öllum tilfellum
minni en eftirspurn.
 Þjónusta við aldraðra er stór,
mikilvægur og vaxandi mála-
flokkur vegna fjölgunar eldra
fólks.
 Mannfjöldaspá Hagstofunnar
til næstu 47 ára: Íslendingum
mun fjölga um 33%, 150%
fjölgun 67 til 69 ára og 250%
fjölgun íbúa 80 ára og eldri.
Stór vaxandi
málaflokkur
ELDRI BORGARAR