Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.07.2018, Side 24

HEILSA Endorfín eru efnaboðberar sem bera „skilaboð“ frá einni taugafrumu tilannarrar. Líkaminn framleiðir endorfín sem viðbragð við áreiti, t.d. þegar
maður borðar sterkan mat eða æfir sig, og getur valdið vellíðunartilfinningu.
Vellíðunarhormón
24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.7. 2018
Allir þurfa af og til ró ognæði, en á tímum snjall-síma, samfélagsmiðla og
tuttugu og fjögurra klukkustunda
fréttalota er það hægara sagt en
gert. Sumum þykir kannski
heillandi að geta slökkt tímabundið
á öllum sínum skilningsvitum til að
geta slakað almennilega á, en slíka
þjónustu er víðsvegar boðið upp á, í
formi svokallaðra flotmeðferða.
REST og rólegheit
Í byrjun sjötta áratugarins hófu
vísindamenn að rannsaka áhrif
skynsviptingar á andlega og lík-
amlega líðan einstaklinga, það var
taugalífeðlisfræðingurinn John Lilly
sem fullkomnaði aðferð þar sem
einstaklingur flýtur á vatni blönd-
uðu epsonsalti, í ljós- og hljóðein-
angruðu hylki, en aðferðin fékk
nafnið REST (Restricted Environ-
mental Stimulation Therapy).
Samkvæmt rannsóknum Lilly er
utanaðkomandi áreiti, þyngdarafl,
ljós, hljóð og snerting ástæðan fyrir
allt að 90% af vinnuálagi taugakerf-
isins. Taldi Lilly að ef utanaðkom-
andi áreiti yrði minkað væri hægt
að minnka kvíða og stress, þótt
langvarandi skynskerðing gæti haft
neikvæð áhrif á andlega líðan.
Það voru síðan Roderick Borrie
og Peter Suedfeld, sálfræðingar frá
Háskólanum í Bresku Kólumbíu,
sem hófu að rannsaka möguleika til
að nota aðferðina í meðferðum á
sjúklingum.
Samkvæmt rannsóknum á flot-
meðferðum er bæði líkamlegur og
andlegur ávinningur fólginn í slíkri
meðferð, en hann kemur til vegna
gríðarlegrar slökunar sem næst
með skynskerðingu. Íþróttamenn á
borð við Stephen Curry, körfubolta-
mann og NBA-meistara með Gold-
en State Warriors, og Joe Rogan,
bardaga- og hlaðvarpsmann, nýta
sér flotmeðferðir til að jafna sig eft-
ir æfingar og til að hugleiða. Rann-
sóknir sýna auk þess fram á að
meðferð gæti haft jákvæð áhrif á
hjarta- og æðakerfið, þar sem slök-
unin getur hægt á hjartslætti og
lækkað blóðþrýsting, og með því
aukið hringrás í hjarta- og æðakerf-
inu.
Gæti flotmeðferð einnig aukið
losun endorfíns inn í blóðstrauminn
og þannig dregið úr sársauka og
þreytu og stuðlað að almennri vel-
líðan sem ennfremur dregur úr
stressi.
Ekki er öruggt að áhrif flot-
meðferða séu jákvæð fyrir hvern
sem er, en skynskerðingin og inni-
lokunin sem fylgir meðferðinni gæti
valdið sumum miklum kvíða og van-
líðan. Ekki er heldur mælt með
löngum meðferðum, sérstaklega
fyrir þá sem búa við undirliggjandi
geðsjúkdóma, þar sem langvarandi
skynskerðing gæti haft neikvæðar
afleiðingar.
Ljóslaus í heila viku
Ganga ýmsir lengra en aðrir í með-
ferðum sem byggjast á skynskerð-
ingu, en Beskid-meðferðamiðstöðin
í Tékklandi býður upp á sjö daga
myrkrameðferð, þar sem manni er
komið fyrir í þar til gerðu húsi sem
er bæði hljóð- og ljóseinangrað.
Eyða gestir hússins einni viku án
utanaðkomandi áreitis og baða sig,
borða, sofa, og takast á við dagsins
amstur í kolniðamyrkri, en þeim til
halds og trausts eru sérfræðingar
sem hægt er að ná sambandi við all-
an sólarhringinn.
Segir starfsfólk meðferðarstöðv-
arinnar að slíkar myrkrameðferðir
séu afar áhrifaríkar í að sporna við
lífsstílssjúkdómum eins og krabba-
meini og efnaskiptaröskunum, þótt
ekki sé hægt að staðfesta þær yfir-
lýsingar.
Greinir Morgan Childs, blaða-
maður bandaríska tímaritsins The
Atlantic, frá því þegar hann sótti
slíka meðferð hjá Beskid-meðferð-
armiðstöðinni, og eyddi nóttinni í
slíku húsi.
„Fyrst um sinn var myrkrið að-
eins minniháttar óþægindi – ég
fann sjálfan mig ósjálfrátt mig
teygja mig eftir ljósarofa þegar ég
gekk á milli herbergja. En ég kunni
að meta tækifærið til að njóta
kyrrðarinnar, án byrðarinnar sem
fylgir tölvupóstum og kvöl
fréttanna,“ skrifar Childs um upp-
lifun sína í húsinu, en brátt varð
myrkrið honum ofviða. „Með lítið
annað til að fanga athygli mína leit-
aði hugur minn á staði sem hann
myndi yfirleitt ekki leyfa honum að
fara, hvað var ekki að virka í lífi
mínu, hvaða hlutverk ég lék í að
viðhalda eigin vanlíðan og hversu
sjaldan ég var tilbúinn að elta það
sem ég vildi. Áður en ég vissi af var
ég hágrátandi,“ bætir hann við.
Skrifar Childs um hversu auðvelt
það er fyrir hugann að mynda mik-
ilvægar tengingar í fjarveru utan-
aðkomandi áreitis, en slíkar upplif-
anir geti einnig haft neikvæð áhrif,
svo hver og einn verði að virða sín
eigin mörk.
Getty Images/iStockphoto
Skynleysi til heilla
Djúpslökun getur
lækkað blóðþrýsting
og hægt á hjartslætti.
Flotmeðferðir og skynskerðing hafa verið rannsóknarefni vísindamanna í áratugi, en slíkar meðferðir eru í dag notaðar
í mismunandi tilgangi. Gengur fólk mislangt til að forðast áreiti nútímalífsstíls.
Pétur Magnússon petur@mbl.is
Sölustaðir: Flest apótek, heilsuhús og heilsuhillur stórmarkaða Nánar á artasan.is
Dagsskammtur er tvö hylki sem innihalda 12 milljarðar gerla/örvera.
Börn undir 12 ára aldri og allt niður í 1 árs mega fá 1 hylki á dag eða sem samsvarar innihaldi þess.
• Wild Biotic er vísindalega þróað
fæðubótarefni sem inniheldur mjög
fjölbreytta örveruflóru.
• Yfir 100 gerlastofnar sem finnast
náttúrulega í meltingarfærum
mannanna.
• Flestir stofnarnir koma frá
blómafrjókornum, drottningahunangi
og öðrum hunangstegundum.
• Byggir upp og eflir þarmaflóruna
sem er m.a. undirstaða
ónæmiskerfisins.
• Drottningarhunang og
blómafrjókorn geta
unnið gegn
frjókornaofnæmi.
mjólkursýrugerla
Ný kynslóð