Fréttablaðið - 18.10.2018, Síða 52

1 8 . o k t ó b e r 2 0 1 8 F I M M t U D A G U r36 M e n n I n G ∙ F r É t t A b L A ð I ð
Öugur Milwaukee mótor skilar
14000 til 24000 strokum á mínútu.
REDLINK™ yrálagsvörn
REDLITHIUM-ION™ rafhlaða.
Sveigjanlegt rafhlöðuker
sem virkar með öllum
Milwaukee ® M18™ rafhlöðum.
Verð 29.900 kr. (án rafhlöðu)
M18 FCOT
Alvöru hjámiðja
frá Milwaukee
vfs.is
ára
s. 511 1100 | www.rymi.is
Rafmagnstjakkar
Kynningarverð:
282.897 kr. m/vsk
kVIkMYnDIr
22 July
HHHHH
Leikstjórn: Paul Greengrass
Aðalhlutverk: Anders Danielsen
Lie, Jonas Strand Gravli, Seda Witt
Á skömmum tíma hafa tvær kvik-
myndir byggðar á voðaverkum
norsku fasistaskepnunnar Anders
Behring Breivik skollið á okkur. Fyrst
kom hin norska Utøya:July 22 og í
kjölfarið kom sýn breska leikstjórans
Pauls Greengrass á hryllinginn. Net-
flix gerði þá mynd aðgengilega í síð-
ustu viku og hún mun því væntan-
lega fara víðar.
Greengrass er vitaskuld feikilega
öflugur leikstjóri og fáir ef nokkrir
komast með tærnar þar sem hann
er með hælana þegar kemur að því
að kvikmynda sannsögulega atburði
og framreiða raunverulegan hrylling
og voðaverk í alvöru kvikmyndum.
Greengrass vakti mikla og verð-
skuldaða athygli með myndinni
Bloody Sunday árið 2002 þar sem
hann dramatíseraði af mikilli íþrótt
hryllilegar afleiðingar mótmæla-
göngu í Derry á Norður-Írlandi þann
30. janúar 1972. Þá skutu breskir her-
menn á göngufólk með þeim afleið-
ingum að þrettán lágu í valnum og
fjórtán til viðbótar særðust.
Í raun var Bloody Sunday „leikin“
heimildarmynd, ágeng, heiðarleg og
erfið og lét engan ósnortinn. Fjórum
árum síðar tók Greengrass hryðju-
verkin þann 11. september 2001
sínum tökum með hinni firnasterku
United 93.
Sú mynd fjallaði um örlög og
andspyrnu farþeganna í fjórðu
flugvélinni sem var rænt í Banda-
ríkjunum þennan örlagaríka dag og
lýsti tilraun farþeganna til þess að
yfirbuga flugræningjanna eftir að
tveimur vélum hafði verið flogið á
Tvíburaturnana og sú þriðja hrapað
við Pentagon.
Myndin skilaði Greengrass
Óskarsverðlaunatilnefningu
fyrir bestu leikstjórn og þótt
hann geti auðveldlega einn-
ig kvikmyndað ekta Holly-
wood-hasar er ljóst að sam-
tímasagan togar stöðugt í
hann. Árið 2013 sló
hann í gegn með
Captain Phill-
ips þar sem
Tom Hanks
l é t s k i p -
stjóra sem
stóð uppi
í hárinu á
sómölskum sjóræningjum í sann-
kölluðu fréttadrama sem fangaði
athygli heimsbyggðarinnar á sínum
tíma.
Og þaðan rak hann á fjörur Úteyj-
ar og töfrar fram enn eina hádrama-
tíska en um leið jarðbundna skýrsl-
una um raunverulegan hrylling sem
er óþægilega nálægur okkur í tíma
og rúmi.
Áður en lengra er haldið er rétt
að halda því til haga að Greengrass
hefur einnig gert afskaplega vel
heppnaðar, þvottekta hasarmyndir
með Matt Damon og kenndar eru
við ofurnjósnarann Jason Bourne;
The Bourne Supremacy, The Bourne
Ultimatum og Jason Bourne.
Greengrass er því meira en jafn-
vígur á byssuhasar og gerviofbeldi
og raunverulega skelfingu og þegar
hann nær hæstu hæðum í 22 July
laðar hann fram stemningu sem
nístir í gegnum merg og bein áhorf-
enda.
Ísköld og yfirveguð aftaka Anders
Behring Breivik á börnum „vinstri
elítunnar“ er eitthvert erfiðasta
atriði sem sést hefur í kvikmynd
lengi. Samt svo hófstillt og laust við
subbuskapinn sem hægt hefði verið
að freistast til þess að troða framan í
áhorfendur. Samt langar mann mest
til þess að líta undan. Hætta að horfa.
Mögulega vegna þess að þessi
hryllingur stendur okkur
óþægilega nærri í tíma og
það sem gerist í Noregi
getur í hugum okkar allt
eins gerst á Íslandi. Green-
grass nær þó ekki sömu
hæðum og í fyrri „heim-
ildarmyndum“ sínum og
eftir að Breivik hefur náð takmarki
sínu tekur uppgjörið við og myndin
verður á köflum langdregin og hún
er of löng.
Þótt ekki séu nema átta ár liðin frá
voðaverki hans er það samt hulið
þoku gleymskunnar. Mögulega
vegna þess að við lifum dofin í heimi
þar sem börn svelta, eru skotin á færi
og sprengd í tætlur á hverjum degi.
Bara í öðrum heimshlutum.
Öll höfum við því gott af því að
horfa á þessa köldu, ágengu og hráu
upprifjun en maður hlýtur að spyrja
sig hvort maður myndi nenna henni
til enda ef hún hverfðist ekki um
dráp á unglingum í landi sem við
tengjumst órjúfanlegum sögulegum
og landfræðilegum böndum.
Hefði Greengrass yfirleitt nennt að
kvikmynda dráp á börnum í Palest-
ínu eða Jemen? Og myndi eitthvert
okkar nenna að horfa á 143 mínútna
kvikmynd um morðin sem þar eru
framin og eftirmálin? Þau eru að vísu
engin þannig að slík mynd yrði aldr-
ei annað en stuttmynd.
Látið það samt ekki þvælast fyrir
ykkur og leggið þessa mynd á ykkur.
Hún er óháð öllum svona vanga-
veltum, harkaleg hugvekja. Vel
gerð, ágeng og fantavel leikin en
þar standa þó tveir upp úr. Anders
Danielsen Lie sýnir yfirvegaðan stór-
leik í hlutverki manndjöfulsins Brei-
viks og Jonas Strand Gravli er frábær í
hlutverki eins fórnarlamba Breiviks
sem lifði af en hann stendur fyrir
norska þjóðarsál, sorgarferlið allt
og hversu frændur vorir tókust á við
þennan hrylling á aðdáunarverðan
hátt. thorarinn@frettabladid.is
nIðUrstAðA: Ágeng og fagmann-
leg afgreiðsla meistara sannsögu-
legra hryllingsmynda á skelfingunni
í Útey. Greengrass nær þó ekki fyrri
hæðum en 22 July er engu að síður
ruddaleg hugvekja sem við höfum
öll gott af því að fara í gegnum.
Löng og átakanleg áminning
Paul Greengrass er mikill meistari þegar kemur að því að
kvikmynda raunverulegar hörmungar. Hann nær þó ekki fyrri
hæðum í afgreiðslu sinni á voðaverkunum í Útey árið 2011.
Paul Greengrass kann
að gera hasarmyndir
og fáir filma sann-
sögulegar hörm-
ungar betur en hann.
NordicPhotos/Getty
Anders danielsen Lie sýnir stórleik í túlkun sinni á ómenninu Anders Breivik.
Paul Greengrass sýnir hvers hann er megnugur í átakanlegu og löngu atriði þar sem fjöldamorðinginn Anders Behring
Breivik, pollrólegur og yfirvegaður, sallar ungmennin í Útey niður. Ógleymanleg sena sem erfitt er að horfa á.
Bíó
1
8
-1
0
-2
0
1
8
0
4
:4
4
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
1
1
B
-3
B
B
4
2
1
1
B
-3
A
7
8
2
1
1
B
-3
9
3
C
2
1
1
B
-3
8
0
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
6
4
s
_
1
7
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K