Breiðfirðingur - 01.04.2001, Qupperneq 66

64
BREIÐFIRÐINGUR
Haukadalshreppur: Árið 1809 var hér talað um réttir á Vatni
og Skarði. Um réttina á Skarði segir Bjami Eggertsson í lýs-
ingu Kvennabrekkusóknar 1840:
Rétt hjá þjóðveginum fyrir sunnan Haukadalsá móts við bæinn
Skarð er Haukadalsafréttar fjárrétt, hún er haldin fyrst allra rétta
hér nærlendis n(efni)l(ega) í 20'" viku sumars. Þessi rétt er og
oft fyrir meiri hluta Kvennabrekkusóknarinnar svo kalla má
það sé Kvennabrekkuprestakalls afréttar fjárrétt.
Hinn hluti Kvennabrekkusóknar hefur því notað Fellsendarétt.
Árið 1877 á réttin að Skarði að vera lögrétt Haukadalshrepps.
Þar var rétt fram um miðja 20. öld og sagt að hún væri á Skarði
og frá 1952 er að auki sagt „eða við Villingadalsá“ Síðan er
réttarstaður aðeins nefndur „við Villingadalsá“ til 1975, en
1990 er talað um Kirkjufellsrétt, neðar í dalnum.
Séra Stefán Benediktsson sóknarprestur í Hjarðarholti nefndi
réttina hjá Vatni í sóknalýsingum árið 1839:
Lögafrétt fyrir sveit þessa [þ. e. Laxárdal] er Skarðsafrétt í
Haukadal. En nú er helst brúkaður upprekstur á Þverdal
undir Skógsmúla fyrir sunnan Laxárdalsháls, og réttin til-
heyrir Vatni í Haukadal.
Ekki er rétt á Vatni nefnd í fjallaskilareglugerðum fyrr en
1962, en þá er talað um hana sem aukarétt í Haukadal og hefur
svo staðið síðan. Aftur á móti er víst að hún hefur verið notuð
töluvert fyrir miðja öldina, þar sem hún
fékk mjög aukið hlutverk eftir að sauðfjárveikivarnargirð-
ing var reist eftir endilöngum Laxárdalshálsi seint á 4. tug
20. aldar svo að bændur sunnan hennar höfðu fátt fé að sækja
í Gillastaðarétt (Árbók Ferðafélagsins íslands. 1997. 202).
Hér virðist enn eitt dæmi um það hve reglugerðir geta verið á
eftir tímanum.