Fréttablaðið - 29.12.2018, Síða 84

Saga fjölskyldu minnar er efniviður í miklu meira en þessa mynd. Þetta er bara byrjunin,“ segir Garpur Elísabetarson um nýja stuttmynd sína, Frú Reg-
ínu. Myndin var sýnd á sérstakri
boðssýningu í Bíói Paradís í vikunni
en verður á dagskrá RÚV fljótlega á
nýju ári.
Myndin fjallar um langömmu
Garps, Elísabetu Engilráð, sem Krist-
björg Kjeld leikur.
„Langamma mín lagði á ráðin um
að drepa föður minn. Hún var ekki
sátt við samband hans við móður
mína og hafði miklar áhyggjur af
neyslu þeirra beggja og ógæfu sem
henni tengdist,“ segir Garpur.
Foreldrar Garps eru Elísabet Jök-
ulsdóttir skáld og Ingi Bæringsson
áfengisráðgjafi. Þau áttu saman
Garp og tvíburabróður hans Jökul.
Á þeim tíma sem langamma þeirra
lagði á ráðin voru þeir bræður
ófæddir. „Ég hélt alltaf að þetta
væri bara einhver draugasaga. Að
langamma mín hefði haft það í
hyggju að drepa pabba minn. Svo
þegar ég fór að heyra þessa sögu
oftar og oftar héðan og þaðan úr
fjölskyldunni, og að hún vildi draga
bræður mömmu inn í málið, ákvað
ég að spyrja nánar út í þetta. Út frá
þeim svörum sem ég fékk skrifaði ég
söguna og seinna handritið,“ segir
Garpur frá.
„En auðvitað gerist ekki neitt.
Pabbi varð edrú þegar við vorum
fjögurra ára gamlir og mamma
fáeinum árum seinna. Pabba og
langömmu varð þá vel til vina,“
segir Garpur.
„Það er óhætt að segja að konur í
minni ætt séu nokkuð harðar af sér.
Ég þekkti langömmu sem ljúfa konu
og það að hún hefði viljað ganga
svona langt í von um að bæta líf
dótturdóttur sinnar og okkar kom
mér á óvart,“ segir hann.
Garpur segir líf þeirra bræðra í
æsku hafa markast af líðan og heilsu
foreldra þeirra. Skólagangan var til
að mynda ansi brösug. „Við erum
svo litlir þegar það versta er að
ganga yfir. Ég man ekki mikið eftir
neyslu og áfengi á heimilinu. Ég veit
samt alveg í hvaða umhverfi við
vorum, við bræður. En við fæðumst
svona inn í endann á brjálæðinu
öllu saman. Mamma og pabbi skilja
og mamma fór í meðferð þegar við
vorum níu ára gamlir. Ég tengi ekki
endilega áfengi við allt sem gekk á
í okkar lífi.
Mamma var nefnilega greind með
geðhvörf á þessum tíma. Við vissum
aldrei að hún væri veik. Það var oft
verið að segja það við okkur bræður.
En við skildum það ekki. Skildum
ekki hvers vegna hún kom sér ekki
fram úr rúminu í marga daga. Eða
hvers vegna hún hvarf stundum,“
segir Garpur sem segir þá bræður
hafa bundist sterkari böndum
en ella vegna aðstæðna. Þeir sáu
oft um sig sjálfir og þótt það hafi
stundum verið erfitt þá vildu þeir
fæstu breyta.
„Við áttum hvor annan að. Það
er það sem ég veit að kom okkur í
gegnum þetta þegar ég lít til baka.
En svo skiptu margir sér af okkur.
Öll okkar ár í Hagaskóla hringdi rit-
arinn á skólaskrifstofunni í okkur til
að vekja okkur og mæta í skólann.
Svo mættum við bara einhvern tím-
ann um hádegisbil,“ segir Garpur og
hlær. „Við vorum líka mikið í slags-
málum, áttum í útistöðum við kenn-
ara og jafnvel ryskingum. Ég var oft
hjá skólastjóranum. Stundum oft í
viku,“ segir hann.
Hann segir marga furða sig á því
hversu vel þeim bræðrum hafi geng-
ið í lífinu þrátt fyrir erfiðleikana. „Já,
margir spyrja okkur að þessu, þið
drekkið ekki, reykið ekki. Stundið
heilbrigt líferni. Hvernig rættist
eiginlega úr ykkur?
Ég get auðvitað ekki svarað því.
En ég hef samt mínar hugmyndir
um það. Þótt mamma sé geðveik
og pabbi alkóhólisti þá gerðu þau
sitt og tókust á við vandamál sín.
Við vissum að við vorum elskaðir.
Mamma gaf alla sína ást, allan sinn
kærleika. Allt sem hún átti, alveg
sama hvað hún var lasin.
Og þótt við höfum ekki alist upp
hjá pabba þá var hann oft til staðar.
Hann er einn vitrasti maður sem
ég þekki og hefur hjálpað mörgum
síðan hann varð edrú. Við gátum
leitað til hans. Við bárum ótta-
blandna virðingu fyrir honum. Ef
ég og bróðir minn höfðum gert eitt-
hvað af okkur, þá var okkur sama ef
það var hringt í mömmu til að láta
hana vita. En annað gilti ef það var
hringt í pabba,“ segir Garpur.
„Hann öskraði ekki á okkur. Hann
lét okkur ræða það sem við höfðum
gert. Og það er nú einu sinni þannig
að ef maður gerir eitthvað heimsku-
legt og þarf að útskýra það fyrir ein-
hverjum öðrum, þá kemur maður
aldrei vel út úr því,“ segir Garpur
og hlær. „Við sögðum stundum við
pabba: Nei, plís, pabbi, ekki ræða
málin. Ég þoldi þetta ekki. En þetta
virkaði. Og nú geri ég það sama fyrir
dætur mínar. Ég skamma þær ekki,
ég ræði málin,“ segir hann.
Garpur segir að þótt heimilisað-
stæður þeirra bræðra hafi ekki verið
góðar hafi margir í þeirra nærsam-
félagi verið þeim góðir. „Það var
net fólks í kringum okkur sem vildi
hjálpa okkur. Við æfðum íþróttir,
eiginlega allar þær sem við kom-
umst í. Í kringum þær voru margir
sem vildu okkur vel. Við fundum
alveg að við vorum ekki einir,“ segir
hann frá.
Það eru þrjú ár liðin síðan Garpur
ákvað að setja verkefnið af stað. „Ég
fór á fund með Þórhalli Gunnars-
syni hjá Sagafilm og sagði honum
þessa sögu. Hann sagði einfaldlega:
Garpur, ef þú getur komið þessu í
handrit, þá gerum við þetta bara.
Ekki spurning. Ég gerði það og lærði
mikið af ferlinu.
Þegar vinnslan hófst hafði fólk
samband við mig og bað um að fá
að taka þátt. Fyrir það er ég þakk-
látur. Ég er líka þakklátur Krist-
björgu Kjeld fyrir að hafa tekið að
sér hlutverk Regínu. Frá því að ég
fór að þróa verkefnið kom enginn
annar til greina. Ég hringdi í hana
og kynnti mig og bauð henni að
senda henni handritið í tölvupósti.
Hún svaraði: Nei, Garpur. Þú kemur
með það,“ segir Garpur og hlær að
minningunni. „Hún hringdi svo
strax í mig daginn eftir og sagðist
vera til og þá fór boltinn að rúlla,“
segir hann.
Garpur segir fleiri verkefni í deigl-
unni. „Myndin er aðeins sautján
mínútur. Það er það sem var erfiðast
í þessu ferli. Að skera niður efnið í
þessa lengd því sagan er svo stór
og mikil. Þetta er ekki bara saga
langömmu heldur líka bræðranna,
mömmu og okkar. Ég sé fyrir mér að
gera meira með það í framtíðinni.“
Þegar langamma vildi drepa pabba
„Mamma gaf alla sína ást, allan sinn kærleika. Allt sem hún átti, alveg sama hvað hún var lasin,“ segir Garpur. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Kristbjörg Kjeld og Garpur við tökur á myndinni. MYND/RUT SIGURÐARDÓTTIR
Garpur Elísabetar­
son byggir stutt­
mynd sína Frú
Regínu á sönnum
atburðum í fjöl­
skyldu sinni, þegar
langamma hans,
Elísabet Engilráð,
lagði á ráðin um að
drepa föður hans.
ÉG ÞEKKTI LANG-
ÖMMU SEM LJÚFA
KONU OG ÞAÐ AÐ HÚN HEFÐI
VILJAÐ GANGA SVONA LANGT Í
VON UM AÐ BÆTA LÍF DÓTTUR-
DÓTTUR SINNAR OG OKKAR
KOM MÉR Á ÓVART.
2 9 . D E S E M B E R 2 0 1 8 L A U G A R D A G U R44 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING
2
9
-1
2
-2
0
1
8
0
4
:2
1
F
B
0
9
6
s
_
P
0
9
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
8
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
1
E
B
-F
F
3
4
2
1
E
B
-F
D
F
8
2
1
E
B
-F
C
B
C
2
1
E
B
-F
B
8
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
9
6
s
_
2
8
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K