Morgunblaðið - Sunnudagur - 09.09.2018, Blaðsíða 18

VIÐTAL
18 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9.9. 2018
E
lín Sif Halldórsdóttir og Eyrún
Björk Jakobsdóttir fara með aðal-
hlutverk í íslensku kvikmyndinni
Lof mér að falla, sem frumsýnd var
í vikunni. Þar túlka þær hlutverk
Magneu og Stellu, en myndin byggir á sönnum
atburðum úr íslenskum raunveruleika fíkni-
efnaheimsins, þar á meðal dagbókum Kristínar
Gerðar Guðmundsdóttur, sem svipti sig lífi í
kringum aldamótin, sem og nýlegum frásögn-
um ungra kvenna sem hafa verið í neyslu.
Í myndinni leikur Elín Sif hina 15 ára gömlu
Magneu, góðan nemanda og fimleikastelpu sem
kynnist aðeins eldri stelpu, hinni 18 ára Stellu,
sem Eyrún Björk leikur. Magnea heillast af
Stellu og sogast inn í þá hættulegu tilveru harð-
ar fíkniefnaneyslu sem Stella lifir og hrærist í
og hefur það alvarlegar afleiðingar fyrir þær
báðar.
Það er ekki ofsagt að myndin sé átakanleg,
ekki síst í ljósi hve sönn hún er, en saga Stellu
og Magneu nær yfir 15 ár svo að áhorfendur fá
góða innsýn í hvernig líf þeirra þróast. Um leið
er myndin þó ekki bara um skuggalegan heim
og átök heldur saga um vináttu og ást.
Það er svolítið skrýtið að hitta þær Elínu og
Eyrúnu innan um ferðamenn í neonlituðum úlp-
um í kaffisopa í Perlunni. Blaðamaður var
nokkuð lengi að jafna sig eftir Lof mér að falla,
en ekki er ofmælt að engin íslensk bíómynd hafi
haft viðlíka áhrif á undirritaða. Það er því erfitt
að tengja persónurnar við ungar konur sem eru
bara í góðum gír í lífinu, önnur nýlega útskrifuð
úr MH og hin að klára sama skóla. Meðtaka að
þær séu ekki í alvörunni Magnea og Stella.
Lestur dagbókanna erfiður
Baldvin Z, leikstjóri myndarinnar, tók eftir El-
ínu Sif þegar hún tók þátt í Söngvakeppni sjón-
varpsins árið 2014 og fékk hana í kjölfarið til að
leika í Rétti. Hann nefndi þá við hana að hann
langaði að fá hana í prufur fyrir Lof mér að
falla. Stuttu eftir þær prufur hringdi Baldvin í
Elínu með þessum orðum; „Við erum á leiðinni
til Brasilíu!“ en hluti myndarinnar gerist þar. Í
kjölfarið hófst leit að Stellu.
Elín Sif: „Við tók tveggja mánaða leit að
Stellu. Baldvin var að leita að rétta „kemestrí-
inu“ á milli Magneu og Stellu og ég sat með í
mörgum prufum, með mörgum leikkonum, og
þetta tók dágóðan tíma. Svo bara birtist hún
Eyrún og allt small.“
Eyrún: „Ég hafði aldrei farið í leiklistarprufu
áður, slysaðist bara inn í þær eftir að systir mín
sá auglýsingu á Facebook þar sem auglýst var
eftir Magneu. Við Elín höfum alltaf vitað af
hvor annarri þar sem við erum gamlar skóla-
systur úr Hlíðaskóla og síðar MH en við gerð
myndarinnar kynntumst við miklu betur. Á
vissan hátt var betra að þekkjast eitthvað,
fannst okkur, og vera á sama aldri og á svip-
uðum bát, báðar óreyndar, því í myndinni eru
margar erfiðar senur. Við tengdumst mjög vel
og þegar við vorum úti í Barcelona, þar sem við
enduðum í staðinn fyrir Brasilíu, kom sér vel að
vera saman í herbergi og við vöktum langt fram
eftir að spjalla. Það hjálpaði enn fremur sem
undirbúningur fyrir myndina. “
Hvernig undirbjugguð þið ykkur fyrir þessi
hlutverk?
Elín: „Við fengum langan tíma til undirbún-
ings, sem var mjög gott. Ég hafði heilt ár og
Eyrún rúmlega hálft ár. Við hittumst mikið á
þessum tíma, Baldvin lét okkur horfa á
heimildarmyndir, tala við stelpur sem voru eða
höfðu verið í neyslu og við lásum dagbækurnar
hennar Kristínar Gerðar. Erfiðasti hlutinn var
líklega að lesa þær bækur, það tók mig tvo mán-
uði að komast í gegnum eina dagbók, lesturinn
tók svo á.“
Kristín Gerður var 31 árs þegar hún svipti
sig lífi, en hún var með fíknisjúkdóm og var
þvinguð í vændi. Baldvin og Birgir Örn Stein-
arsson, annar handritshöfunda kvikmyndarinn-
ar, lásu dagbækur hennar með leyfi aðstand-
enda, en Kristín hafði verið edrú í sex ár þegar
hún lést.
Eyrún: „Ég þurfti að taka margar pásur í
lestrinum. Bækurnar eru handskrifaðar og það
er svo skrýtið til þess að hugsa að hún hafi setið
við og skrifað textann sem ég las. Á sumum
stöðum þurfti ég að reyna að byrja lesturinn
margsinnis áður en ég gat haldið áfram, þetta
var svo yfirþyrmandi. Við horfðum líka á
Kompásþættina, myndir eins og Lilya 4-ever,
Dýragarðsbörnin og fleira til að öðlast enn betri
tilfinningu fyrir því sem við vorum að fara út í.“
Elín: „Þetta var ekki auðveldur undirbún-
ingur, mjög erfiður raunar, en við vorum
heppnar með leikstjórann og gátum treyst hon-
um í blindni því það var það sem við urðum að
gera. Við höfum hvorki reynslu né menntun til
að leika þannig að ef hann sagði að við værum
að gera rétt urðum við bara að jánka því, ekki
hafði ég sjálf hugmynd um það. Maður var jafn-
vel ekki að trúa því þegar hann sagði; „Geggjað,
senan er komin!“, hafði ekkert fundist þetta
neitt sérstakt hjá sér. Og svo þegar ég var viss
um að nú væri ég að gera góða hluti, væri „on
fire“ fyrir framan myndavélina, var hann alls
ekki sammála!“
Trúðum ekki sannleikanum
Í myndinni eru mörg atriði sem snerta ekki að-
eins áhorfendur djúpt heldur reyndu líka mikið
á leikarana.
Eyrún: „Tilfinningalega var afar erfitt að
reyna að setja sig inn í það hræðilega sem
Stella gerir í myndinni. (Sem Eyrún fer ekki
nánar út í til að spilla ekki fyrir áhorfendum.)
Ég gat innilega ekki skilið hvernig var hægt að
gera það. Hvernig átti ég, ef ég gat ekki skilið
það sjálf, að sannfæra áhorfendur um að þetta
væri trúverðugt, eitthvað sem Stella hefði í al-
vörunni haft í sér að gera.“
Elín: „Við lentum í því sama þegar við hittum
fólk sem sagði okkur allt það hræðilega sem það
hafði gert í neyslu. Við áttum svo erfitt með að
trúa því upp á þessar manneskjur og hreinlega í
afneitun; Nei, það getur nú ekki verið þú hafir
gert þetta! En um leið lærði maður hvað fíknin
er sterkt fyrirbæri. Þegar þú ert fíkill geturðu
rænt og farið illa með ömmu þína, fíknin er
óskiljanlegt fyrirbæri sem tekur yfir allt það
góða.“
Eyrún: „En þrátt fyrir erfiðar tökur oft á tíð-
um hjálpaði það okkur hve vel var haldið utan
um okkur Elínu. Baldvin fylgdist vel með líðan
okkar, hvernig við hefðum það, hvort við vær-
um ósáttar við eitthvað, það var ómetanlegt. Því
það komu dagar þegar maður kom heim og gat
ekki annað en farið að skæla, þá var atburða-
rásin svo hræðilega sorgleg. Þegar tökum lauk
var hópurinn orðinn að eins konar annarri fjöl-
skyldu og það var erfitt að segja skilið við þau.
Hver átti að passa upp á mig núna?!“
Þessi heimur harðrar fíkniefnaneyslu, var
hann ykkur algerlega framandi? Var hann
öðruvísi en þið höfðuð ímyndað ykkur?
Elín: „Ég komst að því að það sem ég hafði
haldið og ímyndað mér um þennan heim, hvern-
ig hann væri, var mjög fjarri raunveruleik-
anum. Bæði kom mér á óvart að hver sem er
getur endað í þessum sporum og stundum trúði
maður því ekki að einhver sem maður spjallaði
við ætti raunverulega þessa reynslu að baki.“
Eyrún: „Ég er mjög sammála því sem Bald-
vin hefur sagt að það sé ekki hægt að hafa for-
dóma eftir að maður hefur kynnt sér þennan
heim, þetta gæti verið hver sem er og gæti al-
veg eins verið ég, vinkona eða systir mín.“
Elín: „Svo er það aðgerðaleysið. Fíklar eru að
lenda í alveg hræðilegustu hlutum, líkams-
árásum og að brotið sé á þeim kynferðislega en
af því að þeir eru í neyslu er viðmót kerfisins
allt öðruvísi og ekkert gert til að hjálpa þeim.
Þeir eru bara stimplaðir dópistar, málið er
fíkniefnamál og ýtt út af borðinu. Jafnvel þótt
það sé augljóst að þarna er viðkomandi fórn-
arlamb. Þetta er lögleysa og það var áfall að
heyra að þessar stelpur sem við spjölluðum við
fyrir myndina hefðu ekki fengið hjálp þegar
þær lentu í ýmsum hræðilegum hlutum.“
Sannleiksgildið gaf öllu tilgang
Hvernig tilfinning var það að vita af því að þetta
voru sannar tilvísanir og atburðir sem þið voruð
að leika?
Eyrún: „Það að þetta voru sannir atburðir
hafði í raun úrslitavald þegar ég ákvað mig,
hvort mig langaði raunverulega að leika í
myndinni. Ég fann svo sterkt að þetta væri
saga sem ætti að heyrast og það að hún byggir
á sannsögulegum atburðum gerir myndina svo
miklu sterkari. Bara að hugsa; það gekk í alvör-
unni einhver í gegnum þetta styrkti mína
ákvörðun. Um leið fannst mér ég vera að segja
sögu fyrir hönd einhvers sem kannski getur
ekki eða treystir sér ekki til að stíga fram og
segja sögu sína.“
Elín Sif: „Ég er sammála því, það gaf þessu
öllu einhvern tilgang. Vinir mínir spurðu mig til
dæmis af hverju ég vildi eiginlega gera þetta.
Ég myndi þurfa að vera nakin, „enn önnur dóp-
istamyndin“ er lína sem fólk sló fram, án þess
að vita neitt um það og svo framvegis. En
myndin er svo miklu, miklu meira og það er svo
sterkur tilgangur með þessari sögu. Baldvin
hefur sagt frá því að honum finnist hann vera að
klára það sem Kristín Gerður var byrjuð á. Hún
hafði verið án fíkniefna í sex ár þegar hún lést
og unnið að alls konar forvarnarstarfi, hún vildi
að fólk vissi af þessum heimi. Þó að mér finnist
að það hafi lengi verið þörf á að segja þessa
sögu er eins og það hafi aldrei verið meiri þörf
en einmitt nú í ár.“
Eyrún: „Ég er sammála. Alveg frá því að við
fengum hlutverkin hefur mér aldrei fundist
vera jafnmikið af óhugnaði og einmitt nú. Mað-
ur er alltaf að heyra eitthvað, sjá eða lesa um
unga krakka sem eru að falla frá vegna neyslu
og ég hef á tilfinningunni að ungir krakkar sé
jafnvel farnir að prófa hörð eiturlyf áður en þeir
prófa að drekka.“
Erfitt að trúa
sannleikanum
Lof mér að falla, ný íslensk kvikmynd, fjallar um átakanlega
atburði sem byggja á sönnum atburðum. Elín Sif Halldórs-
dóttir og Eyrún Björk Jakobsdóttir fara með vandasöm
hlutverk ungra stelpna í harðri neyslu og undirbjuggu sig í
langan tíma undir styrkri leiðsögn Baldvins Z.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
Eyrún Björk Jakobsdóttir og
Elín Sif Halldórsdóttir þykja
ná ótrúlegri túlkun á í leik
sínum í Lof mér að falla.