Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.10.2018, Blaðsíða 6

ERLENT
6 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13.10. 2018
Jamal Khashoggi er 59 ára
gamall blaðamaður frá Sádi-
Arabíu. Hann hefur ítrekað
gagnrýnt Mohammed bin
Salman, krónprins Sádi-
Arabíu, sem nú þegar hefur
tögl og hagldir í landinu, og
uppskorið óvild fyrir.
Í nóvember 2017, eftir að
Salman lokaði tugi við-
skiptajöfra og kóngafólks inni
í lúxushóteli og krafðist þess
að það léti af hendi háar fjár-
hæðir, skrifaði hann: „Ef prins
getur borgað einn milljarð
dollara fyrir frelsi sitt, hversu
mikið þarf samviskufangi að
borga? Hversu mikið munum
við öll þurfa að
borga til að fá
frelsi okk-
ar?“
Jamal Khashoggi hugðist gangafrá pappírum vegna fyrirhugaðshjónabands þegar hann gekk inn
í ræðismannsskrifstofu Sádi-
Arabíu í Istanbúl upp úr hádegi
þriðjudaginn 2. október. Fyrirhuguð
eiginkona hans, Hatice Cengiz, var
með í för og beið fyrir utan.
Khashoggi hafði gagnrýnt stjórn-
völd í Sádi-Arabíu og höfðu viðhorf
hans birst í dálkum í bandaríska dag-
blaðinu Washington Post. Hann flúði
Sádi-Arabíu í september og bjó í
sjálfskipaðri útlegð í Bandaríkjunum
þar sem hann hafði sótt um ríkisfang.
Khashoggi hafði talað um að senni-
lega gæti hann aldrei snúið aftur til
Sádi-Arabíu, fæðingarlands síns.
Cengiz skrifaði í grein í Wash-
ington Post á þriðjudag þar sem hún
skoraði á bandarísk stjórnvöld að
grípa til aðgerða vegna hvarfs Khas-
hoggis. Þótt hann hefði vitað að skoð-
anir sínar hefðu reitt ákveðna menn
til reiði hefði hann farið inn í ræð-
ismannsskrifstofuna „án nokkurs
vafa um að þar væri hann öruggur“.
Þegar hún hafði beðið fyrir utan
sendiráðið í þrjár klukkustundir
gripu hana hins vegar „ótti og
áhyggjur“.
Daginn eftir að Khashoggi hvarf
var greint frá málinu í Washington
Post og sagt að ekki hefði sést til
hans frá því hann fór inn í skrifstof-
una, ógerningur væri að ná í hann og
ástæða væri til að hafa af því áhyggj-
ur.
Tyrknesk stjórnvöld sögðust telja
að hann væri enn staddur á ræð-
ismannsskrifstofunni og kvöddu
sendiherra Sádi-Arabíu á fund í tyrk-
neska utanríkisráðuneytinu.
Á þriðja degi brugðust Sádar loks
við og lýstu yfir því að Khashoggi
hefði horfið „eftir að hann yfirgaf
ræðismannsbygginguna“. Moham-
med bin Salman, krónprins Sádi-
Arabíu, sagði daginn eftir í viðtali við
fréttaveituna Bloomberg að Khas-
hoggi væri ekki inni í ræðismanns-
skrifstofunni, en Sádar væru reiðu-
búnir að víkja reglum um friðhelgi til
hliðar og tyrkneskum stjórnvöldum
væri velkomið að gera þar húsleit.
Salman hefur komið á ýmsum um-
bótum í Sádi-Arabíu, en líður enga
gagnrýni og hafa 15 blaðamenn verið
handteknir í landinu undanfarið ár.
Talið er að allt að þrjátíu blaðamenn
séu í haldi í landinu um þessar mund-
ir.
Laugardaginn 6. október birti
franska fréttaveitan AFP frétt þar
sem haft var eftir heimildarmanni úr
tyrkneska stjórnkerfinu að tyrk-
neska lögreglan teldi að Khashoggi
hefði verið myrtur í ræðismanns-
skrifstofunni. „Lögreglan telur sam-
kvæmt fyrstu niðurstöðum að 15
manna sveit, sem sérstaklega var
send til Istanbúl og fór sama dag,
hafi myrt blaðamanninn,“ sagði
heimildamaðurinn.
Tyrkneskir fjölmiðlar greindu í
kjölfarið frá því tyrknesk yfirvöld
teldu að mögulegt væri að Khas-
hoggi hefði verið rænt og hann flutt-
ur til Sádi-Arabíu. Einnig kom fram
að Tyrkir héldu að sveitin, sem send
var til höfuðs Khashoggi, hefði haft
upptökur öryggismyndavéla úr ræð-
ismannsskrifstofunni með sér.
Er leið á vikuna kom meira fram.
Á þriðjudag var haft eftir háttsettum
tyrkneskum embættismönnum að
fyrirskipunin um að ráða Khashoggi
af dögum hefði komið frá æðstu ráða-
mönnum við hirðina í Sádi-Arabíu.
Útsendararnir hefðu komið með
tveimur einkaflugvélum og farið
samdægurs. Allir væru þeir á mála
hjá stjórnvöldum í Sádi-Arabíu. Þeir
hefðu myrt Khashoggi innan tveggja
klukkustunda frá því að hann gekk
inn í ræðismannsskrifstofuna. Þeir
hefðu síðan notað kjötsög, sem þeir
hefðu haft meðferðis, til að hluta líkið
í sundur. „Þetta var eins og Pulp
Fiction,“ sagði einn embættismaður
og vísaði til myndar Quentins Tar-
antinos.
Einn heimildarmaður sagði þó að
enn væri talið mögulegt að Khas-
hoggi hefði verið rænt. Eftir öðrum
var haft að tyrkneska leyniþjónustan
hefði komist yfir myndskeið, sem
sýndi morðið á Khashoggi.
Á fimmtudag birtist frétt í Wash-
ington Post um að Mohammed bin
Salman hefði fyrirskipað aðgerð um
að „lokka“ Khashoggi aftur heim.
Sagði blaðið að þetta ráðabrugg
kæmi fram í samskiptum, sem
bandarískar leyniþjónustur
hefðu hlerað. Bandarísk stjórnvöld
segja þó að þau hafi engan pata haft
af því fyrirfram að til stæði að láta til
skarar skríða gegn honum.
Sádar halda því enn fram að Khas-
hoggi hafi yfirgefið ræðismann-
skrifstofuna á lífi, en segja að örygg-
ismyndavélar hafi verið í lamasessi
þennan dag. Leyfi til að leita á skrif-
stofunni hefur verið formlega veitt.
Sú leit hefur enn ekki farið fram.
Recep Tayyip Erdogan, forseti
Tyrklands, hefur þrýst á Sáda að
sanna að Khashoggi hafi farið frá
ræðismanninum á lífi. Tyrkir myndu
ekki taka þessu þegjandi. Erdogan
hefur þó ekki gengið svo langt að
fullyrða að hann hafi verið myrtur
líkt og heimildarmenn úr embættis-
mannakerfi hans halda fram.
Donald Trump Bandaríkjaforseti
krafðist einnig svara og sagðist hafa
átt samtal við æðstu ráðamenn Sáda
„oftar en einu sinni“. Stjórn hans
hefur lagt áherslu á að rækta sam-
skipti við bin Salman og myndað
bandalag um að draga úr áhrifum Ír-
ana í Miðausturlöndum. Þar gæti nú
hlaupið snurða á þráðinn. „Við getum
ekki látið þetta gerast,“ sagði
Trump.
Jeremy Hunt, utanríkisráðherra
Bretlands, varaði við því að það yrðu
„alvarlegar afleiðingar“ ef ásak-
anirnar reyndust réttar.
Hið dular-
fulla hvarf
Khashoggis
Ekkert hefur spurst til blaðamannsins Jamals
Khashoggis frá því hann gekk inn í ræðisskrif-
stofu Sádi-Arabíu í Istanbúl 2. október. Fer þrýst-
ingur á stjórnvöld í Ríad vegna málsins vaxandi.
Karl Blöndal kbl@mbl.is
Jamal
Khashoggi
Illa séð
gagnrýni
AFP
Maður í gervi Mohammeds bin Salmans, krónprins Sádi-Arabíu, mótmælir hvarfi Jamals Khashoggis fyrir utan sendiráð
Sáda í Washington í Bandaríkjunum. Khashoggi hvarf 2. október á ræðismannsskrifstofu Sáda í Istanbúl.
VENESÚELA
CARACAS Mörg
hundruð manns fylgdu
stjórnarandstæðingn-
um Fernando Alban
til grafar í Venesúela
og kröfðust réttlætis.
Alban lést í varðhaldi
hjá stjórnvöldum
landsins. Sögðu stjórnvöld að hann hefði svipt sig lífi með því
að stökkva út um glugga á tíundu hæð. Stuðningsmenn hans
segja að hann hafi verið myrtur. Alban var gefi n að sök aðild
að drónatilræði við Nicolas Maduro, forseta landsins.
KAMERÚN
YAOUNDE Úrslit kosninganna í Kamerún fyrir viku eru enn ekki ljós. Paul Biya
sækist eftir því að sitja á stóli forseta sjöunda kjörtímabilið í röð. Andstæðingur hans,
Maurice Kamto, lýsti yfi r sigri, en stjórnvöld sögðu að það væri ótímabært. Stjórn-
völd hafa 15 daga til að safna saman atkvæðum alls staðar að, telja og tilkynna úrslit.
Biya er fæddur 1933 og hefur verið búsettur í forsetahöllinni í Yaounde frá 1982.
KASAKSTAN
BAIKONUR Tveir geimfarar,
Bandaríkjamaðurinn Nick Hague
og Rússinn Alexei Ovtsjinín,
björguðust giftusamlega þegar
geimfl aug þeirra af gerðinni Sojus
hlekktist á þegar henni var skotið
á loft á fi mmtudag. Þeir voru
tveir í áhöfninni og tókst að nauð-
lenda fl auginni, sem skotið var á loft í Kasakstan. Förinni var heitið til
alþjóðlegu geimstöðvarinnar. Fjölskyldur þeirra tóku á móti þeim á
Krajní-fl ugvelli. Rússar hafa fyrirskipað rannsókn á óhappinu.
INDÓNESÍA
PALU Stjórnvöld á Indónesíu
lýstu yfi r því á fi mmtudag að
leit yrði hætt að fórnarlömbum
jarðskjálftans og fl óðbylgunnar
sem gengu yfi r eyjuna Sulawesi
28. september og ollu miklu
tjóni í borginni Palu. Lík 2.073
manna hafa fundist. Talið er að
jarðneskar leifar fi mm þúsund
manna séu enn grafnar undir
rústum. 200.000 manns eru í
bráðri þörf fyrir aðstoð í Palu.