Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.10.2018, Blaðsíða 28

28 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13.10. 2018
HEILSA
SÍGILDIR SUNNUDAGAR
Fyrsta flokks
kammertónlist
Sígildir sunnudagar eru klassísk
tónleikaröð þar sem boðið er upp
á fjölbreytt úrval kammertónleika.
Sunnudaga
kl. 16:00 í Hörpu
Það hafa aldrei fleiri Íslendingar átt kortí heilsurækt en einmitt nú – eða svo ermér sagt. Á sama tíma virðast allir
vera að hlaupa heilt eða hálft maraþon, drösl-
ast upp á Esjuna eða ganga Fimmvörðuháls-
inn eða Laugaveginn. Kannski hafa sam-
félagsmiðlarnir þau áhrif að manni finnst fólk
hreyfa sig meira en áður en nærtækari skýr-
ing er sú að margir hafi áhugann og viljann
til að taka til í sínum málum. Þar geta sam-
félagsmiðlarnir jafnvel ýtt við fólki og svo
lengi sem markmiðin og fyrirmyndirnar eru
innan skynsamlegra marka, þá gæti það talist
ein af jákvæðum hliðum Facebook, Insta-
gram, Snapchat og hvað þessi félagsnet öll
heita.
Og þessi þróun er alþjóðleg og hún hefur
leitt af sér iðnað sem miðar að því að uppfylla
þarfir fólks sem vill halda sér á hreyfingu og
mæla árangurinn af öllu erfiðinu.
Og þessi tækni tekur á sig ýmsar myndir
en ein sú sem lengst hefur verið við lýði eru
hlaupaúrin svokölluðu. Ég man hvenær ég
eignaðist fyrsta Garmin-hlaupaúrið, tengdi
það við gervihnött og gat í kjölfarið stikað og
mælt öll mín hlaup. Mér fannst ég upplifa
hálfgert kraftaverk. En það er langt síðan
þetta var, líklegast meira en áratugur. Síðan
þá hefur mikið vatn runnið til sjávar og já, nú
eru næstum allir (fullyrðing sem ekki stenst
en er varpað fram til að undirstrika æðið)
komnir með hlaupaúr eða öllu heldur heilsu-
úr.
Sprenging í sölu heilsuúra
Í ágúst síðastliðnum skrifaði félagi minn,
Steingrímur Eyjólfsson, forvitnilega frétta-
skýringu í Morgunblaðið þar sem ljósi var
varpað á þessa þróun. Þar kom fram að á
fyrri helmingi þessa árs voru flutt 6.503
snjallúr til landsins. Það reyndist 220% aukn-
ing frá árinu 2016. Fátt bendir til þess að
dregið hafi úr þessari sölu og kunnugir segja
mér að frekar sé að bæta í. Þessi úr eru af
öllum stærðum og gerðum. Sum brúkar fólk
fyrst og fremst til punts
og sumir virðast halda að
maður grennist á því
einu að setja á sig úrið
og láta það telja þau
fáu skref sem maður
tekur yfir daginn í
allri kyrrsetunni. En
þessi úr eru hins veg-
ar frábær ef maður
leggur sig eftir því að
læra á þau og nýta með
réttum hætti.
Og það kom að því þegar
átakið hjá mér hófst um
daginn að ég fór yfir gamla
Garmin-úrið og skoðaði hvernig
það gæti nýst mér. Og það kom í
ljós að það er eins og Ford-T módelið
frá 1908 í samanburði við nýju Range
Roverana á götunum. Ég varð að bæta úr
því, ekki vegna þess að ég kæmist ekki af án
þess, mér fannst bara rétt að taka tæknina í
þjónustu mína fyrst markmiðið var að skafa
af sér 10 kg.
Finnarnir heilluðu
Og ég fór á stúfana. Hafði reyndar gefið eig-
inkonunni gott hlaupaúr fyrir fáum árum og
eftir nokkra yfirlegu dróst ég að sama fram-
leiðanda og hafði orðið fyrir valinu þá. Það
var hins vegar ekki auðvelt val, enda fram-
boðið og nýjungarnar ótrúlegar á sviðinu. Ég
hef hins vegar tilhneigingu til að treysta
Finnum, það á ekki bara við þegar kemur að
úthaldi í drykkjuleikjum heldur ekki síður
þegar um er að ræða hluti sem þurfa að end-
ast og þola erfiðar aðstæður (þeir hafa jú
þurft að berjast við nágranna sína í austri í
vetrarhörkunum lengur en elstu menn myndu
leyfa sér að muna). Ég tók því nýjasta flagg-
skipið frá snjallúraframleiðandanum Suunto
og reyrði við úlnliðinn. Þaðan hefur það ekki
farið síðustu fimm vikurnar nema í þau fáu
skipti sem ég hef þurft að hlaða það.
En hverjir eru notkunarmöguleikarnir sem
ég sé helsta við fjárfestingu af þessu tagi?
Úrið sem ég valdi er hannað fyrir fólk sem
stundar fjölbreytta hreyfingu af ýmsu tagi,
bæði úti og inni. Rafhlaðan er gríðarlega end-
ingargóð sem er mjög hagstætt fyrir skussa
eins og mig. Það má nota í kulda og hita,
vatni, – klórblönduðu og ekki, söltum sjó og
það er högghelt. Sonur minn hefur sannað
það með afgerandi hætti.
En það eru mælanlegu hlutirnir sem skipta
mestu máli, líkt og ég nefndi hér að ofan. Þar
finnst mér nokkrir þættir skipta meira máli
en aðrir.
Þegar ég æfi get ég stillt úrið til samræmis
við þær æfingar sem ég hyggst stunda í
hvert skipti, hvort sem það eru lyftingar, róð-
ur, baslið á skíðavélinni, fjallgangan eða
sundið. Það er forritað fyrir 80 ólíkar æf-
ingategundir og ég er ekki viss um að
ég hefði skrokk í að nýta allar þessar
stillingar.
Gefur betri yfirsýn yfir
brennsluna
Ég hef stillt úrið á ólík mark-
mið sem ég hef sett mér, m.a.
með tilliti til æfingatíma í
hverri viku. Með því að stilla
úrið rétt í tengslum við hverja
æfingu fæ ég gott yfirlit yfir
það á hverjum sunnudegi
hvort ég hafi hreyft mig nóg
eða ekki. Þannig heldur það
mér á tánum með heilbrigðu
aðhaldi.
Úrið fylgist með púlsinum
hjá mér og út frá þeim upp-
lýsingum sem ég hef frætt
úrið á um aldur minn og
fyrri störf, gefur það mér
þokkalega mynd af því
hversu mörgum hitaeining-
um (af þessum 77.000 sem ég
er að slást við) ég brenni á
æfingatímanum.
Úrið gefur mér nokkuð ná-
kvæmt yfirlit yfir skrefafjölda
dagsins enda er ég með það á mér
allan daginn. Síminn, sem hægt er að
nýta í sama tilgangi, liggur oft á borð-
inu þegar ég stekk á milli hæða í
vinnunni eða smokra mér í átt að mötu-
neytinu. Þess vegna tek ég meira mark á
úrinu en honum.
Og svefninn. Maður lifandi – ég hef aldrei
pælt mikið í honum, nema þegar ég er mjög
þreyttur. Á því hefur orðið breyting. Úrið
fylgist með svefninum hjá mér og hversu
mikið ég fæ af honum. Það segir mér einnig
hversu lengi ég helst í djúpsvefni og hver
púlsinn hjá mér er að meðaltali í svefni (hann
er hærri þegar mikið er að gera í vinnunni).
Þessar mælingar úrsins hafa gert mig með-
vitaðri um mikilvægi svefnsins og það er ekki
loku fyrir það skotið að ég muni sérstaklega
fjalla um það fyrirbæri í pistli á þessum vett-
vangi síðar.
Ég er enn að læra jafnt og þétt á þetta úr,
sem oft virðist snjallara en ég sjálfur en
kannski á ég eftir að nefna fleiri notkunar-
möguleika hér eftir því sem við kynnumst
betur.
Mælanlegir þættir hafa mikil áhrif á frammistöðu og framfarir.
Það á við í ræktinni eins og öllu námi, krefjandi störfum eða
keppnisíþróttum. Því fleiri mælikvarðar sem hægt er að miða
við, þeim mun líklegra er að hægt sé að stilla æfingarnar
á rétta slóð og markmiðin um leið.
Fleiri leiðir til að vakta stöðuna
Ég taldi í barmafullan lækinn að bera að tala meira
um hitaeiningar á þessum vettvangi en margir hafa
sett sig í samband við mig vegna þeirra útreikninga
allra. Það vakti t.d. eftirtekt í liðinni viku þegar 10 kg
af fitu voru sett í samhengi við ýmsa fæðuflokka og
þá staðreynd að sá sem vill losna við herlegheit af
þessu tagi þarf að brenna 77.000 hitaeiningum,
hvorki meira né minna.
En þá hafa líka ýmsir spurt út í víndrykkju. Og það
er ekki flókið að svara þeirri spurningu. Þeir sem
leggja stund á þá iðju í talsverðu magni hægja mjög
á árangri við að losa um þyngdina. Það á sér tvær
meginskýringar. Áfengi er oft og tíðum mjög hita-
einingaríkt en það dregur fólk einnig gjarnan að fit-
andi mat, annað hvort meðan á neyslu stendur eða í
kjölfarið þegar eftirköst drykkjunnar gera vart við
sig. En einfaldur útreikningur sýnir þó áhrifin ágæt-
lega. Sá sem drekkur 3 stóra Thule-bjóra á viku inn-
byrðir yfir hálfs árs tímabil 16.200 hitaeiningar á
miðinum einum saman. Sá sem vill losna við 10 kg á
þessum tíma hefur leyst 21% „verkefnisins“ af hendi
með því einu að skera bjórdrykkjuna niður.
Og sá sem drekkur fjögur rauðvínsglös á viku í
hálft ár þarf að finna leiðir til að skera niður 9.600
hitaeiningar umfram það sem gera þyrfti ef vatnið
yrði látið duga. Það er 12,5% af heildarmarkmiðinu
fyrrnefnda.
TELUR ÞUNGT YFIR LENGRI TÍMA LITIÐ
Hitaeiningar í víni oft skeinuhættar
Gott er að neyta víns í hófi en þegar markmiðið er að
minnka þyngd getur reynst vel að sneiða hjá því um sinn.
Morgunblaðið/Heiddi
Pistill
Stefán Einar
Stefánsson
ses@mbl.is
ÞYNGD SKREFAFJÖLDI MATARÆÐI ÆFINGAR
92,9 kg
87,1 kg
86,3 kg
Upphaf:
Vika 4:
Vika 5:
26.761
46.404
13.749
14.189
4 klst.
5 klst.
HITAEININGAR
Prótein
24,8%
Kolvetni
34,6%
Fita
40,6%