Fréttablaðið - 06.03.2019, Blaðsíða 9

Í f y r r i g r ei n ( Fr ét t abl aðið 14.02.19) sagði ég dæmisögu frá Kanada, um það hvernig öfga­
femínistar eru að koma óorði á
femínismann, þar rétt eins og hér.
Saklaus maður var lýstur sekur án
dóms og laga og líf hans lagt í rúst.
Það var á þeirri stundu, sem Marg­
aret Atwood, dáður höfundur
meira en 40 bóka og heimsfrægur
talsmaður femínista, kvaddi sér
hljóðs í grein sinni „Am I a bad fem­
inist?“ (13. jan. 2018) til að segja:
„Hingað – en ekki lengra. Um mig
hefur verið sagt, að ég hafi brotist
til frama á ritvellinum með því að
standa blóðug upp að öxlum yfir
höfuðsvörðum feðraveldisins. Það
var kannski svolítið ýkt. En – kæru
systur – nú er mér nóg boðið. Sú
var tíð, að við vantreystum réttar­
kerfinu. En ætlum við að svara fyrir
okkur með réttarmorði, utan rétt­
arsala?“
Er þetta ekki klassískur Kiljan:
„Vont er þeirra ranglæti, en verra
er þeirra réttlæti“?
Með þessu var Atwood að verja
dýrmætustu arf leifð vestrænnar
menningar – sjálft réttarríkið.
Þegar á reynir, þurfum við öll á
vernd þess að halda. Án þess hröp­
Til varnar femínisma II
Jón Baldvin
Hannibalsson
fyrrverandi
formaður
Alþýðu flokksins
um við aftur niður í villimennsku.
Sagan – líka nýleg saga – geymir
ótal dæmi um þetta. Aftökur án
dóms og laga. Fangelsanir fyrir
engar sakir. Nornabrennur. Trúar­
ofsóknir. Skoðanakúgun. Ritskoð­
un. Bókabrennur. Og það versta er
þetta: Valdbeiting af þessu tagi er
iðulega í upphafi réttlætt í nafni
mannréttinda! Meira að segja Cosa
Nostra – ítalska mafían – tákn­
mynd hins gerspillta þjóðfélags,
sem þrífst utan við lög og rétt,
byrjaði upphaf lega sem uppreisn
gegn pólitískri harðstjórn.
Fleiri dæmi: Frelsisbarátta Kín­
verja gegn vestrænni nýlendu­
kúgun var um skeið afvegaleidd í
of beldi Rauðu varðliðanna. Rúss­
neska byltingin gegn lénsveldi
keisarans endaði í hinum Rauða
terror Stalíns. Uppreisn Þjóð­
verja gegn óbærilegri fjárpynd
sigurvegara fyrri heimsstyrjaldar
endaði í geggjaðri þjóðrembu og
Gyðingaofsóknum. Og nær okkur
í tíma: Uppreisn Írana gegn pynt­
ingameisturum Keisarans endaði
í ógnarstjórn klerkaveldisins.
Frelsisbarátta Nelsons Mandela
í Suður­Afríku er þessi misserin
að brotlenda í þjófabæli nýrrar
elítu.
Hvernig svara öfgafemínistar
þessari málefnalegu gagnrýni?
Hinir herskáustu yppa öxlum og
segja: Allar byltingar krefjast sinna
fórnarlamba – so be it!
Allt í kringum okkur er verið að
þrengja að lýðræðinu – m.a.s. Evr­
ópuhugsjónin er að snúast upp í
andhverfu sína í sumum löndum:
Þjóðrembu og of beldi gegn minni­
hlutahópum og innf lytjendum.
Sjálft lýðræðið er í hættu.
Það er tómt mál að tala um
lýðræði án réttarríkisins
Þrátt fyrir að Atwood stigi fram
og bæri sannleikanum vitni gegn
ofstæki og öfgum, varð hún engu að
síður skotspónn heiftúðugrar gagn­
rýni frá konum, sem þóttust tala í
nafni kvenréttinda og kenndu sig
við #metoo­hreyfinguna.
Atwood var sökuð um svik. Hún
var sögð gengin á hönd feðraveld­
inu. Hún var sökuð um að hreykja
sér í yfirlæti elítunnar í Toronto og
að hafa misst jarðsambandið við
grasrótina. Umkomulausar konur
sættu stöðugt of beldi karlkynsins,
án þess að þora að leita réttar síns
í réttarkerfinu. Réttarkerfið væri
bara fyrir fínu konurnar í elítunni.
Hinar væru áfram dæmdar til að
þola of beldið í þögn. Reynslan
kennir að það var eitthvað hæft í
þessu. En eftir stendur spurningin:
Helgar tilgangurinn meðalið?
Atwood tók mildilega á þessari
gagnrýni. Hún tók undir það, að
hið hefðbundna réttarkerfi hefði
reynst vera andsnúið konum.
Kúltúr löggæslunnar hefði löngum
verið karllægur. Kerfið væri svifa­
seint. En þá stöndum við frammi
fyrir vali, rétt einu sinni enn, eins
og allar umbótahreyfingar fyrr og
síðar hafa gert.
Ætlum við að taka réttlætið í
eigin hendur með of beldi? Eða
ætlum við að knýja fram umbætur
með lýðræðislegum aðferðum?
Hvernig? Gerum við það með því
að dæma menn án dóms og laga?
Eða með því að sameinast um
umbætur á löggjöf og reglusetn­
ingu?
Viðvörunarorð Margret Atwood
blífa: „Á öld öfganna vinna öfga­
menn. Hugmyndafræði þeirra
verður að stóra sannleik – trúar­
brögðum. Hver sá sem ekki hlítir
rétttrúnaðinum er stimplaður sem
svikari við málstaðinn. Villutrúar­
maður. Raddir hinna hófsömu sem
vilja verja gildi réttarríkisins eru
þaggaðar niður. Raddir vorsins
þagna líka í mannheimum.“
Þetta snýst nefnilega allt saman
um mannréttindi. Og konur eru
menn. Mannréttindi verða ekki
sundur slitin: Hvorki eftir kynferði,
kynþætti, litarhætti, þjóðerni – né
neinu öðru. Við erum að tala um
mannréttindi Og án réttarríkisins
eru engin mannréttindi.
Látum ekki ofstæki, of beldi og
hatur taka völdin. Stöndum saman,
konur og karlar, í sameiginlegri
baráttu fyrir mannréttindum, sem
njóti verndar réttarríkisins.
Ætlum við að taka réttlætið
í eigin hendur með ofbeldi?
Eða ætlum við að knýja
fram umbætur með lýð-
ræðislegum aðferðum?
Á einu ári hafa um 30.000 konur á Íslandi skráð sig til þátöku í rannsókninni, Áfallasaga kvenna.
Skráning nýrra þátakenda stendur yfir fram á vor. Á alþjóðlegum baráudegi kvenna, þann 8. mars
verður opinn kynningarfundur um fyrstu niðurstöður rannsóknarinnar og framtíðaráform.
Verið öll hjartanlega velkomin.
Með þekkingu breytum við heiminum.
ÁFALLASAGA KVENNA –
FYRSTU NIÐURSTÖÐUR
Jón Atli Benediktsson
rektor Háskóla Íslands
Katrín Jakobsdóir
forsætisráðherra
Alma Möller
landlæknir
Unnur Anna Valdimarsdóir
prófessor við Læknadeild HÍ
Áfallasaga kvenna –
fyrstu niðurstöður
Stefanía Sigurðardóir
fv. markaðsstjóri
Af áföllum og kulnun –
reynslusaga
Kári Stefánsson
læknir og forstjóri ÍE
Erfðir, umhverfi
og heilsufar
Arna Hauksdóir
prófessor við Læknadeild
Háskóla Íslands
Fundarstjóri
Fundartími: 8. mars, kl 12.00-13.15
Fundarstaður: Hús Íslenskrar erfðagreiningar
Sturlugata 8, Reykjavík
Dagskrá

S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 9M I Ð V I K U D A G U R 6 . M A R S 2 0 1 9
0
6
-0
3
-2
0
1
9
0
4
:2
9
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
2
7
D
-A
2
4
4
2
2
7
D
-A
1
0
8
2
2
7
D
-9
F
C
C
2
2
7
D
-9
E
9
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
4
0
s
_
5
_
3
_
2
0
1
9
C
M
Y
K