Fréttablaðið - 06.03.2019, Blaðsíða 24

Kristinn Ingi
Jónsson
kristinningi@frettabladid.is
Það kom f latt upp á franska forsetann Emm-anuel Macron þegar hol-lenski forsætisráðherr-ann Mark Rutte lét þess getið í lok símtals þeirra
þriðjudagskvöldið í síðustu viku að
hollenska ríkið hefði keypt hlutabréf
Air France-KLM og hygðist eignast
jafn stóran hlut, um fjórtán prósent,
og franska ríkið fer með í fransk-
hollenska flugfélaginu. Klukkutíma
síðar var tilkynnt opinberlega um
hlutabréfakaupin.
Óhætt er að segja að fregnunum
hafi verið illa tekið í Parísarborg.
Bruno Le Maire, fjármála- og efna-
hagsráðherra Frakklands, sagði
kaupin „óskiljanleg“ og Macron
sagðist ætla að krefjast útskýringa
á þeim. Ýmis fúkyrði voru látin falla
af hálfu franskra embættismanna
og þá sagði pistlahöfundur franska
dagblaðsins Le Monde aðgerðir hol-
lenskra yfirvalda jafngilda „stríðs-
yfirlýsingu“.
„Þetta eru milliríkjasamskipti sem
við höfum aldrei séð áður,“ sagði ráð-
gjafi í franska fjármálaráðuneytinu í
samtali við Financial Times.
Kaup hollenska ríkisins á eignar-
hlut í þessari næststærstu flugfélaga-
samstæðu í Evrópu, sé miðað við far-
þegafjölda, lögðust ekki aðeins illa
í franska embættis- og stjórnmála-
menn, heldur jafnframt í fjárfesta en
til marks um það hríðféllu hlutabréf í
flugfélaginu um allt að fimmtán pró-
sent í verði daginn eftir að tilkynnt
var um kaupin. Óttast greinendur og
fjárfestar að átök geti skapast á milli
stjórnvalda í Frakklandi og Hollandi
um eignarhaldið á flugfélaginu með
neikvæðum áhrifum á rekstur og
samkeppnisstöðu félagsins.
„Við höfum áhyggjur af því að
ólíkir hagsmunir ríkjanna muni
minnka líkurnar á því að félaginu
takist að komast í gegnum nauð-
synlega endurskipulagningu,“ segir
Daniel Roeska, greinandi hjá Bern-
stein.
Vilja verja mikilvæg fyrirtæki
Áform hollensku ríkisstjórnarinnar
um að eignast svo stóran hlut, að
virði um 700 milljónir evra, í Air
France-KLM kemur ekki hvað síst
á óvart í ljósi þess hve mikla áherslu
ríkisstjórnir landsins hafa lagt á
einkavæðingu ríkisfyrirtækja síð-
ustu árin.
Kaupin sögð jafngilda stríðsyfirlýsingu
Kaup hollenska ríkisins á eignarhlut í Air France-KLM, sem er að hluta í eigu franska ríkisins, kom frönskum stjórnvöldum verulega
á óvart. „Óskiljanlegt“ sagði franski fjármálaráðherrann. Óttast er að átök í eigendahópnum muni koma niður á rekstri félagsins.
Viðmælendur Financial Times
benda hins vegar á að áform Hol-
lendinga séu í ágætu samræmi við
áherslubreytingar á meðal stjórn-
málamanna víðs vegar um Evrópu
sem tala nú í auknum mæli fyrir
meiri ríkisafskiptum af fyrirtækjum
sem talin eru kerfislega eða jafnvel
samfélagslega mikilvæg.
Aðeins eru fáeinar vikur síðan
stjórnvöld í Frakklandi og Þýska-
landi kölluðu eftir því að evrópskum
samkeppnislögum yrði umbylt til
þess að hægt yrði að búa til „evrópsk-
an iðnaðarrisa“ til þess að sporna
gegn vaxandi umsvifum kínverskra
ríkisfyrirtækja í Evrópu.
Pepijn Bergsen, pólitískur ráð-
gjafi hjá Flint Global, segir það ólíkt
hollenskum stjórnvöldum að kaupa
hlutabréf í einkafyrirtæki. Það sé
eitthvað sem tíðkist fremur í Frakk-
landi. Hollendingar, sem hafi áður
verið „dyggir varðmenn“ frjálsra
markaða, kjósi nú hins vegar fremur
að „standa vörð um þeirra mikil-
vægu atvinnuvegi og fyrirtæki“.
Viðmælendur Financial Times í
hollenska stjórnkerfinu taka fram
að þarlend stjórnvöld hafi, án þess
að hafa hátt um það, breytt á undan-
förnum misserum stefnu sinni þegar
komi að kerfislega mikilvægum
atvinnugreinum. „Við getum ekki
lengur verið einfeldningsleg,“ segir
hollenskur embættismaður.
Hollensk stjórnvöld eru efins
um þau áform franskra og þýskra
stjórnvalda að breyta evrópskum
samkeppnislögum í kjölfar þess að
framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins ógilti í síðasta mánuði
samruna lestaframleiðendanna
Siemens og Alstom. Þau taka hins
vegar undir með frönskum stjórn-
völdum að Evrópusambandið verði
að vera „ákveðnara“ þegar komi að
því að verja atvinnuvegi sína og störf,
að sögn embættismannsins.
Vaxandi spenna
Nokkur spenna hefur verið í sam-
skiptum stjórnenda Air France ann-
ars vegar og KLM hins vegar eftir að
félögin voru sameinuð árið 2004.
Þrátt fyrir sameininguna eru félög-
in eftir sem áður rekin undir eigin
merkjum.
Hollenskir stjórnendur KLM hafa
lengi kvartað yfir vaxandi áhrifum
hinna frönsku stjórnenda Air France
á mikilvægar ákvarðanir innan
samstæðunnar. Það skjóti skökku
við í ljósi þess að rekstur hollenska
dóttur félagsins hafi gengið mun
betur en þess franska.
Gremja Hollendinganna náði
hámarki á síðasta ári þegar þáver-
andi forstjóri móðurfélagsins, hinn
franski Jean-Marc Janaillac, neydd-
ist til þess að segja starfi sínu lausu
eftir að kjaraviðræður félagsins við
franska flugmenn þess fóru út um
þúfur.
Wopke Hoekstra, fjármálaráð-
herra Hollands, skaut föstum skot-
um á stjórnendur franska dóttur-
félagsins í liðinni viku þegar hann
sagðist ætla að leita leiða til þess að
„bæta rekstur“ félagsins.
Hollensk stjórnvöld íhuguðu það
fyrst fyrir um tveimur árum að eign-
ast hlut í Air France-KLM til þess að
mynda mótvægi við völd Frakkanna
innan f lugfélagsins. Lagði Jeroen
Dijsselbloem, þáverandi fjármála-
ráðherra Hollands, meira að segja til
við franska fjármálaráðherrann Le
Maire á haustmánuðum 2017 að hol-
lenska ríkið keypti hluta af eignar-
hlut franska ríkisins í félaginu. Þær
þreifingar báru ekki árangur.
Að sögn þeirra sem þekkja vel
til mála snúa áhyggjur hollenskra
stjórnvalda fyrst og fremst að því að
þeim takist ekki að vernda Schipol-
alþjóðaf lugvöllinn í Amsterdam
en völlurinn, sem er aðalflugvöllur
KLM, skapar um 65 þúsund störf og
er flogið frá honum til meira en 300
áfangastaða víða um heim.
„Við viljum sitja við borðið og ekki
láta koma okkur á óvart,“ segir Cora
van Nieuwenhuizen, ráðherra inn-
viðamála í Hollandi.
Fregnir síðustu viku auka, að mati
greinenda og stjórnmálaskýrenda,
líkurnar á því að stjórnmálamenn
fari að hafa afskipti af daglegum
rekstri Air France-KLM.
Roeska hjá Bernstein segist jafn-
framt óttast að aukin átök á vett-
vangi stjórnar flugfélagsins, en hol-
lenska ríkið hyggst fá fulltrúa sinn
kjörinn í stjórnina, muni gera for-
stjóranum Ben Smith erfiðara fyrir
að marka félaginu skýra stefnu til
framtíðar.
Hlutabréf í Air France-KLM, einu stærsta flugfélagi heims, hrundu í verði eftir að hollenska ríkið eignaðist hlut í
því í síðustu viku. Hollendingar segjast með kaupunum vilja verja hagsmuni sína. NORDICPHOTOS/GETTY
Það er á ábyrgð
hollenskra stjórn-
valda að útskýra áform sín í
þessum efnum.
Emmanuel Mac-
ron, forseti Frakk-
lands
KLM er hollenska
hagkerfinu afar
mikilvægt og því er nauð-
synlegt að það sé vel rekið.
Mark Rutte,
forsætisráðherra
Hollands
Ráðherrar reyna að lægja öldurnar
Stjórnvöld í Frakklandi og Hol-
landi hafa á síðustu dögum leitað
leiða til þess að draga úr þeim
usla sem hlutabréfakaup hol-
lenska ríkisins í Air France-KLM
komu af stað í liðinni viku. Þannig
hétu fjármálaráðherrar ríkjanna
því á föstudag að vinna saman að
því að marka flugfélaginu stefnu
til framtíðar.
Ráðherrarnir, hinn franski
Bruno Le Maire og hinn hol-
lenski Wopke Heokstra, funduðu
saman í Parísarborg og ákváðu að
koma á fót starfshópi sem hefur
það hlutverk að semja tillögur
að stefnu og stjórnarháttum
flugfélagsins sem taka tillit til
hagsmuna beggja ríkja. Er mark-
mið starfshópsins, sem á að skila
ráðherrunum skýrslu fyrir lok
júní, sagt að „styrkja samstarf“
ríkjanna á vettvangi stjórnar fé-
lagsins.
„Við viljum byggja upp sterkara
fyrirtæki og tryggja það að hags-
munir beggja ríkja verði hafðir til
hliðsjónar,“ sagði Hoekstra.
„Við verðum að forðast með
öllum ráðum að krísuástand
skapist sem myndi skaða alla,“
sagði franskur embættismaður
um sáttafund ráðherranna.
Tæknirisinn Amazon hefur áform
um að opna fjölda matvöruverslana
í helstu stórborgum Bandaríkjanna
á næstu misserum, samkvæmt
heimildum Wall Street Journal.
Gert er ráð fyrir að fyrirtækið
opni fyrstu verslunina í Los Angeles
fyrir lok þessa árs. Þá hafa stjórn-
endur Amazon jafnframt gengið frá
leigusamningum um húsnæði fyrir
að minnsta kosti tvær aðrar verslan-
ir sem er búist við að opni snemma
á næsta ári, eftir því sem heimildir
Wall Street Journal herma.
Umræddar verslanir verða ólíkar
verslunum keðjunnar Whole Foods
sem Amazon keypti árið 2017. Ekki
er hins vegar vitað hvort nýju
verslanirnar verða reknar undir
merkjum Amazon eða hvort nýtt
vörumerki verður búið til fyrir þær.
Auk þess að opna nýjar mat-
vöruverslanir hafa forsvarsmenn
tæknirisans áhuga á því að kaupa
fleiri matvörukeðjur, að sögn Wall
Street Journal, sem gætu hjálpað
fyrirtækinu að auka hlutdeild sína
á bandaríska markaðinum.
Nokkuð er síðan Amazon opnaði
nýja tegund matvöruverslana undir
nafninu Amazon Go en verslan-
irnar, sem eru án starfsmanna og
afgreiðslukassa, virka þannig að
skynjarar og myndavélar fylgjast
með því hvað viðskiptavinir taka
úr hillunum. Hyggst Amazon opna
fleiri slíkar verslanir. – kij
Tæknirisinn Amazon
opnar matvöruverslanir
Stjórnendur Lyft, sem stefnir á
hlutabréfamarkað á árinu, upplýstu
fyrir helgi að bandarísku leigubíla-
þjónustunni hefði enn ekki tekist
að skila hagnaði. Í lýsingu sem birt
var á vef verðbréfaeftirlitsins þar í
landi á föstudag, í tilefni af fyrirhug-
uðu hlutafjárútboði Lyft, birtust í
fyrsta sinn opinberlega nákvæmar
fjárhagsupplýsingar um félagið.
Talið er að leigubílaþjónustan,
sem er einn helsti keppinautur
Uber, geti verið metin á bilinu 20
til 25 milljarða dala í útboðinu en
stefnt er að skráningu félagsins á
Nasdaq-hlutabréfamarkaðinn í
New York í vor.
Í lýsingunni kemur fram að tekjur
Lyft hafi numið 2,2 milljörðum
dala, sem jafngildir 263 milljörðum
króna, á síðasta ári en tap félagsins
var ríf lega 911 milljónir dala, jafn-
virði 109 milljarða króna.
Til samanburðar námu tekjur
Lyft 343 milljónum dala árið 2016
og 1,1 milljarði dala árið 2017.
Tap leigubílaþjónustunnar var
683 milljónir dala árið 2016 og 688
milljónir dala ári síðar, eftir því sem
tekið er fram í lýsingunni.
Fram kemur í frétt Reuters að
stjórnendur og ráðgjafar Lyft muni
hefja fundaröð með fjárfestum
18. mars næstkomandi. Félagið, sem
var stofnað af þeim John Zimmer og
Logan Green fyrir sjö árum, er um
þessar mundir metið á um 15 millj-
arða dala. – kij
Lyft hefur ekki enn skilað hagnaði
263
milljarðar króna voru tekjur
Lyft í fyrra.
Lyft stefnir á hlutabréfamarkað í ár. NORDICPHOTOS/GETTY
Amazon hyggst hrista upp í matvöru-
markaðinum. NORDICPHOTOS/GETTY
6 . M A R S 2 0 1 9 M I Ð V I K U D A G U R8 MARKAÐURINN
0
6
-0
3
-2
0
1
9
0
4
:2
9
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
2
7
D
-B
F
E
4
2
2
7
D
-B
E
A
8
2
2
7
D
-B
D
6
C
2
2
7
D
-B
C
3
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
4
0
s
_
5
_
3
_
2
0
1
9
C
M
Y
K