Fréttablaðið - 15.05.2019, Blaðsíða 18

34%
samdráttur var á tekjum
Kynnisferða í apríl.
Farþegum á Keflavíkur-
flugvelli fækkaði um rúm-
lega fjórðung í apríl miðað
við sama mánuð í fyrra.
Fyrirtæki munu
þurfa að fækka
fólki og sum munu lenda í
rekstrarerfiðleikum. Það
munar um eitt
stórt flugfélag.
Björn Ragnarsson,
framkvæmda-
stjóri Kynnisferða
Ferðaþjónustan f innur fyrir áhrifunum af falli WOW air. Samdráttar gætti víða í apríl og fram-kvæmdastjóri Kynnis-ferða segir hann hafa
numið tugum prósenta. Stjórn-
endur í ferðaþjónustu eru opnari en
áður fyrir því að hefja samstarf sín á
milli eða sameina fyrirtæki til þess
að lifa af í breyttu rekstrarumhverfi.
Það er tími tækifæra fyrir Eldey sem
hefur það markmið að búa til stærri
og sterkari einingar í greininni. Ólík-
legt er að veitingastaðir geti gripið til
sömu úrræða enda sjá þeir takmark-
aðan ávinning af samlegð.
Farþegum á Keflavíkurflugvelli
fækkaði um rúmlega fjórðung í apríl
miðað við sama mánuð í fyrra en um
er að ræða fyrsta heila mánuðinn
eftir fall íslenska flugfélagsins. Þar
af fækkaði komu- og brottfararfar-
þegum um 10,4 prósent og skipti-
farþegum um rúman helming.
Björn Ragnarsson, framkvæmda-
stjóri Kynnisferða, segir í samtali
við Markaðinn að rútustarfsemin
hafi orðið fyrir miklu höggi í kjölfar
gjaldþrots WOW air.
„Við erum að sjá töluverða fækkun
farþega og minnkandi tekjur. Tekju-
samdrátturinn í apríl var 34 prósent
milli ára. Þetta hefur haft heilmikil
áhrif,“ segir Björn. Spurður hvort
þetta eigi við um allan rútugeirann
segir Björn að hann telji svo vera.
„Maður hefur heyrt í öðrum í grein-
inni að apríl hafi verið þungur og að
hann hafi í rauninni ekki verið svona
slæmur í átta ár. Það þarf að fara aftur
til 2011 til að finna jafn slakan apríl-
mánuð,“ segir Björn.
Kynnisferðir sögðu upp 60 manns
í lok mars þegar ljóst var að íslenska
f lugfélagið legði niður starfsemi.
Síðan þá hefur fyrirtækið verið að
draga saman seglin, og hagræða eins
og hægt er að sögn Björns.
„Bókunarstaðan fyrir sumarið
var orðin ágæt en við höfum séð
bókunarhraðann minnka á síðustu
vikum þannig að fyrirséð er að sam-
hald, sölu og markaðsstarf.
„Það er verið að skoða leiðir til að
finna samstarfsfleti og það er í sjálfu
sér hið besta mál vegna þess að
ferðaþjónustan, sérstaklega afþrey-
ingargeirinn, samanstendur af litlum
fyrirtækjum og í besta falli meðal-
stórum fyrirtækjum sem hafa litla
burði í sölu- og markaðssetningu.
Það þarf burðug fyrirtæki til að
standa undir þeim kröfum sem eru
gerðar í markaðssetningu og sölu-
starfi í dag.“
Hrönn segir að fjölgun flugleiða
og fjölbreytileiki í framboði á flugi
til Íslands á undanförnum árum
hafi gert ferðaþjónustuna að heils-
ársgrein. WOW air hafi spilað stórt
hlutverk og nú þegar flugfélagið er
fallið, að viðbættum vandræðunum
í kringum Beoing-vélar, séu líkur á
því að þessi árangur sem náðist í að
draga úr árstíðasveiflu gangi eitt-
hvað til baka. „Erlendu flugfélögin
sem f ljúga hingað yfir sumarið
munu draga úr framboðinu í haust
og ferðaþjónustan mun koma til með
að finna fyrir því. Ég held að í þessu
árferði verði árstíðasveiflan meiri
en áður og veikari grundvöllur fyrir
heilsársstarfsemi mun koma verst
niður á smærri fyrirtækjum og ég hef
einnig áhyggjur af landsbyggðinni í
þessu sambandi.“
Eldey stóð að sameining u
Íslenskra fjallaleiðsögumanna og
okkar fyrir mörg hundruð millj-
ónir króna á síðustu fjórum árum
og erum að sjá það skila árangri.
Það er söluaukning á fyrstu mán-
uðum ársins. Hins vegar höfum við
séð breytingar á vöruflokkum, einn
er upp og annar niður, sem gefur til
kynna að hegðunarmynstur ferða-
manna sé að breytast. Sumar ódýrari
vörur hafa orðið fyrir höggi en dýrari
vörur ganga vel sem kemur okkur á
óvart því að miðað við umræðuna
hefðum við búist við að dýrari ferðir
ættu erfitt uppdráttar,“ segir Jón Þór.
Spurður um bókunarstöðuna í
sumar segir hann að hún sé betri en
á sama tíma í fyrra. „Ég segi það hins
vegar með ákveðinni varkárni vegna
þess að það eru miklar breytingar í
umhverfinu og það verður áhugavert
að sjá hvað gerist í sumar.“
Þrátt fyrir samdrátt í greininni í
kjölfar gjaldþrots WOW air segist Jón
Þór bjartsýnn á horfurnar til lengri
tíma litið. Ekki megi gleyma því að
fargjöld séu ekki eina ástæðan fyrir
komu ferðamanna til landsins.
„Við megum ekki gleyma því að
þetta snýst ekki bara um verð á flug-
sæti, þetta snýst líka um eftirspurn
eftir að koma og sjá náttúruna og
upplifa Ísland. Ég veit ekki hvað
gerist næstu mánuðina en til lengri
tíma er ég sannfærður um að ferða-
þjónustan mun styrkjast. Við þurf-
um að komast í gegnum þessa dýfu
eftir WOW air en ferðaþjónustan
mun vaxa til lengri tíma.“
Jón Þór segir að háar þóknanir sem
stórar bókunarsíður heimta séu ekki
til þess fallnar að létta róðurinn.
„Helstu keppninautar okkar eru
stórar bókunarsíður. Það er sam-
keppni um að ná sölunni til sín.
Þessi mikla fjárfesting í sölukerfinu
sem við réðumst í er, eðli málsins
samkvæmt, ekki á færi smærri fyrir-
tækja, ekki nema þau sameinist um
sölukerfi. Við höfum kannski verið
eina fyrirtækið sem hefur náð að
Gjá í framboði flugsæta
Í nýrri skýrslu Íslandsbanka sem
ber heitið Íslensk ferðaþjónusta
kemur fram að framboð flugsæta
um Keflavíkurflugvöll dragist
saman um 28 prósent í ljósi gjald-
þrots WOW air. Icelandair auki þó
framboð sitt um 14 prósent og
önnur erlend flugfélög um fimm
prósent.
Greinendum bankans reiknast
til að meðalútgjöld ferðamanna
sem komu til landsins með WOW
air hafi verið níu prósentum lægri
en meðalútgjöld ferðamanna hér
á landi almennt. Einnig bendir
tölfræðin til þess að hlutfallslega
færri þeirra hafi verið með tekjur
yfir meðallagi og að þeir hafi
dvalið hér á landi um fimm pró-
sentum skemur en ferðamenn
almennt.
Þá kemur einnig fram að hlut-
fallslega færri farþegar WOW
air nýttu sér hótelgistingu og
hlutfallslega fleiri þeirra nýttu
sér aðra ódýrari valkosti sem fela
í sér minni þjónustu á borð við
Airbnb. Þessi tölfræði bendir til
þess að farþegar WOW air hafi
skilið eftir sig minni verðmæti
hér á landi en farþegar annarra
flugfélaga.
Þyngri róður
í aprílmánuði
Samdráttar gætti í ýmsum kimum ferðaþjónust-
unnar í apríl. Fall WOW air hafði veruleg áhrif
á rútufyrirtækin að sögn framkvæmdastjóra
Kynnis ferða en tekjur þess drógust saman um 34
prósent. Framkvæmdastjóri Eldeyjar segir víða
rætt um samstarf og samruna. Ferðaþjónustan sé
orðin kaupendamarkaður eins og staðan er í dag.
dráttur verði töluverður í sumar,“
segir Björn. Hann segir óheppilegt
að Boeing Max málið hafi komið upp
á sama tíma og WOW air varð gjald-
þrota enda hafi það aftrað Icelandair
frá því að fylla í skarðið. Á endanum
muni þó flugframboð taka við sér.
„Ég held að þetta verði skamm-
tímahögg fyrir ferðaþjónustuna og
það verður sársaukafullt á meðan á
því stendur. Fyrirtæki munu þurfa
að fækka fólki og sum munu lenda
í rekstrarerfiðleikum. Það munar
um eitt stórt flugfélag,“ segir Björn
og bætir við að Samtök ferðaþjón-
ustunnar hafi átt fundi með ráða-
mönnum til að óska eftir aukinni
þátttöku hins opinbera í markaðs-
starfi íslenskrar ferðaþjónustu og
sérstökum aðgerðum til að bæta fyrir
brottfall WOW air.
„Núna, rúmlega sex vikum eftir
fall WOW hafa stjórnvöld enn ekki
brugðist við þrátt fyrir að fyrirséð
er að gjaldeyristekjur muni dragast
saman um hátt í 100 milljarða króna
á þessu ári,“ segir Björn.
Fjárfestingarfélagið Eldey, sem
er í stýringu hjá Íslandssjóðum,
dótturfélagi Íslandsbanka, sérhæfir
sig í fjárfestingum í ferðaþjónustu.
Eldey er virkur fjárfestir, á fulltrúa
í stjórnum þeirra fyrirtækja sem
félagið fjárfestir í og hefur því góða
yfirsýn yfir stöðuna. Hrönn Greips-
dóttir, framkvæmdastjóri Eldeyjar,
segir að fyrirtæki í ferðaþjónustu
leiti nú leiða til að auka sveigjanleika
þannig að unnt verði að grípa til ráð-
stafana verði samdrátturinn dýpri
en spár gera ráð fyrir.
„Það lítur út fyrir að apríl og maí
komi verr út en á síðustu árum. Bók-
unarstaðan fyrir sumarið er sem
fyrr góð og hjá þeim félögum sem
tengjast Eldey erum við ekki farin
að sjá stórar afbókanir eða verulega
minnkun á milli ára sem virðist vera
vísir um að sumarið muni halda sér,“
segir Hrönn.
„Við erum hins vegar að sjá fyrir-
tæki ráða færri starfsmenn í sumar
en upphaflega stóð til. Ferðaþjón-
ustan er vinnuaflsfrek atvinnugrein
og hagræðingaraðgerðir taka mið
af því,“ segir Hrönn og bætir við að
mörg fyrirtæki skoði nú hvernig
hægt sé að samnýta mannauð, bók-
Arcanum ferðaþjónustu árið 2018
og skoðar nú frekari sameiningar eða
samvinnu hjá þeim fyrirtækjum sem
félagið hefur fjárfest í.
„Fyrir Eldey er þetta tími tæki-
færanna. Það hefur verið mark-
mið Eldeyjar að fjárfesta í félögum,
þjappa þeim saman og búa til stærri
og sterkari einingar, og nú er mjög
góður jarðvegur til þess. Stjórn-
endur eru tilbúnir til þess að ræða
sameiningar og sjá þörfina fyrir þær.
Í góðærinu sáu menn ekki tilganginn
í því að steypa tveimur félögum
saman sem bæði gengu vel. Það var
alveg eins gott að reka þau hvort í
sínu lagi,“ segir Hrönn. Auk þess hafi
verðhugmyndir og væntingar tekið
breytingum í takt við gang mála í
vetur.
„Það má segja að menn séu komnir
niður á jörðina. Það eru mjög miklar
þreifingar og við getum sagt að það
sé kaupendamarkaður eins og staðan
er í dag.“
Hefur Eldey þurft að breyta áætl-
unum sínum á síðustu mánuðum í
ljósi stöðunnar í ferðaþjónustunni?
„Já, við höfum þurft að gera það
og það hefur verið gert með því að
rýna vel í vöruframboðið og taka
ákvarðanir um að ferðir, sem eru
ekki að skila tilætluðum árangri,
fari ofan í skúffu. Síðan er verið að
skoða hvernig við getum aukið sjálf-
virkni í undirbúningi ferðanna. Það
er lykilatriði að auka sjálfvirkni enda
er launakostnaðurinn mjög hár í
þessari grein og þá mikilvægt að ná
jafnvægi í launahlutfallinu. Það gefur
augaleið að þegar launahlutfallið er
komið vel yfir 50 prósen, þá er arð-
semin ekki mikil,“ segir Hrönn.
Háar þóknanir eru byrði
Jón Þór Gunnarsson, forstjóri Arctic
Adventures, segir að fyrstu mánuðir
ársins hafi gengið betur en áætlað
var.
„Við höfum fjárfest í sölukerfinu
Þorsteinn Friðrik
Halldórsson
tfh@frettabladid.is
1 5 . M A Í 2 0 1 9 M I Ð V I K U D A G U R6 MARKAÐURINN
1
5
-0
5
-2
0
1
9

0
7
:4
9
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
2
F
F
-5
D
2
0
2
2
F
F
-5
B
E
4
2
2
F
F
-5
A
A
8
2
2
F
F
-5
9
6
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
4
0
s
_
1
4
_
5
_
2
0
1
9
C
M
Y
K