Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.04.2019, Síða 15

’Fjórum dögum fyrir fyrir-hugaða aðgerð fékk ég tölvu-póst frá sjúkrahúsinu úti þar semþeir segjast ekki treysta mér til að
fara í aðgerð vegna þess að ég
væri á blóðþynningu, með of
háan blóðþrýsting og fleira var
ekki í lagi sem virtist vera bein
afleiðing mikillar biðar.
Í tvö ár var hinn 71 árs Sigurður Sigmanns-son með stigversnandi verki í hné. Undirþað síðasta gat hann varla stigið í fótinn og
gekk sárkvalinn við hækjur. Hann er einn af
mörgum Íslendingum sem lenda á löngum bið-
listum; fyrst eftir viðtali við lækni og svo eftir
aðgerð. Á meðan var líf hans í biðstöðu, lífs-
gæðin minnkuðu, hann þurfti að hætta að vinna
og hinn stöðugi verkur minnti sífellt á sig. Sig-
urður gafst að lokum upp á biðinni og borgaði
sjálfur aðgerð á Klíníkinni; aðgerð sem hann vill
fá endurgreidda. Hann tekur fram að þetta snú-
ist fremur um réttlæti en peningaupphæðina.
Bein í bein
Saga hans er líklega svipuð sögum margra ann-
arra. Árið 2016 fór Sigurður að finna til í hægra
hné og fór hann í aðgerð í Orkuhúsinu í október
2017 en þá var gerð tilraun til að bjarga hnénu.
„Það mistókst og var þá talað um að þyrfti að
skipta um helming af hnénu. Svo beið ég og beið
því ég fékk ekki tíma hjá lækni fyrr en í sept-
ember 2018. Og það var bara tími í viðtal á
Landspítalanum,“ segir Sigurður sem beið því í
tæpt ár eftir þessu viðtali.
Á meðan versnaði hnéð og líðanin til muna. „Í
viðtalinu hjá lækni á Landspítalanum var mér
sagt að það þýddi ekkert að setja hálft hné held-
ur þyrfti að setja upp heilt því þetta var orðið
svo slæmt. Þetta hafði verið bein í bein í neðri
hluta hnésins en á þessu ári sem ég beið var
þetta orðið bein í bein á efri hlutanum líka. Það
var allt brjósk horfið þegar ég loks fékk viðtalið
og myndatökuna,“ segir Sigurður sem segist
hafa upplifað mikla verki og mjög skert lífs-
gæði.
„Mitt áhugamál er golf en ég hef ekki getað
spilað golf í tvö ár. Ég var kominn á tvær hækj-
ur. Þarna var mér sagt að ég þyrfti að bíða í
hálft ár í viðbót eftir aðgerð. En af því að lögin
eru þannig að ef fólk þarf að bíða í meira en þrjá
mánuði þá má sækja um að fara til útlanda og
ég ákvað að gera það.“
Langa biðin og blóðtappi
Til þess að sækja um aðgerð erlendis átti Sig-
urður að skila vottorði til Sjúkratrygginga Ís-
lands (SÍ) og fá þeirra samþykki fyrir að greiða
ferðina og aðgerðina erlendis.
Sigurður sendi Árna Þór Finnssyni lögfræð-
ingi hjá SÍ eftirfarandi skilaboð í tölvupósti: „Er
eitthvað að frétta af því hvenær hægt sé að fá að
fara út í aðgerð? Ég er orðinn svo slæmur að ég
get varla stigið í fótinn. Hef aldrei verið svona
bólginn.“
Árni svarar honum að senda þurfi sjúkra-
skrár frá læknum sem komið hafa að málinu og
byrjar Sigurður það ferli með því að fara á
bæklunardeild LSH í Fossvogi til að fá gögn
þaðan, en þar var honum sagt að þau gætu ekki
útvegað honum þau gögn. Þetta svar kom t.d.
frá yfirlækni bæklunardeildar Landspítalans:
„Því miður hefur verið tekin sú ákvörðun hér að
fylla ekki út þessi vottorð, né hafa milligöngu í
þessum málum. Hins vegar hafa ritararnir okk-
ar sent staðfestingu á biðtíma og ég skal sjá til
að það verði gert.“
Sigurður segist ekki skilja hver hafi fyrir-
skipað að læknar þar mættu ekki skrifa upp á
þessi vottorð. Þannig þurfti Sigurður sjálfur að
ganga á milli lækna til að fá uppáskrifað vottorð
um að hann væri með ónýtt hné og tók það
nokkurn tíma, eða um mánuð. Það tókst þó um
síðir að fá þau gögn. Einnig þurfti hann að út-
vega sjúkrasögu frá Gauta Laxdal lækni í Orku-
húsinu sem hann gerði. Það skal tekið fram að
öll þessi gögn voru fyrir hendi hjá Sjúkratrygg-
ingum Íslands. Sigurður hafði þá samband við
Árna hjá SÍ, sem leiðbeindi honum áfram en
Sigurður þurfti þá sjálfur að sækja sín gögn og
koma þeim til þeirra.
Sigurður útskýrir málið.
„Þetta var langt ferli; frá því að ég sótti um
og þar til að ég átti að fara út. Í ágúst fékk ég
blóðtappa í hnésbótina út af þessari bið. Hnéð
hafði bólgnað svo mikið og ég var með mikinn
bjúg. Ég var settur á blóðþynningu vegna blóð-
tappans. Áður þurfti ég að fara hálfsmánaðar-
lega að láta tappa vökva af hnénu en eftir að ég
var settur á blóðþynningu var það ekki hægt.
Mér var að vísu ekki sagt það, fór til læknis sem
tappaði af og þá fór að blæða inn á liðinn. Ekki
var það til að bæta hlutina.“
Ekki treyst í heimferð
„Þegar ég var búinn að fá leyfi frá Sjúkratrygg-
ingum Íslands til að fara út fékk ég uppgefnar
nokkrar sjúkrastofnanir erlendis sem SÍ hefur
samning við og þar fór dálítill tími í undirbún-
ing. Mig vantaði smá leiðbeiningar við þetta
ferli og leitaði ég til heimilislæknisins sem vildi
allt fyrir mig gera en var sjálfur ekki kunnugur
ferlinu. Hann hafði þess vegna samband við
bæklunarlækninn Hjálmar Þorsteinsson hjá
Klíníkinni sem þekkti þessi mál og bað hann að
aðstoða með ferlið. Hjálmar sendi beiðni til SÍ
um aðgerð erlendis fyrir sjúkling en til vara að
fá að gera þetta sjálfur á Íslandi en því var synj-
að í bréfi dagsettu 12. nóvember 2018. Hann er
ekki með neinn samning við Sjúkratryggingar
Íslands,“ segir Sigurður að sér hafi verið tjáð í
bréfinu.
Þessu svari til Hjálmars Þorsteinssonar
fylgdi einnig blað með samþykki fyrir aðgerð og
greiðsluþátttöku SÍ fyrir aðgerðinni erlendis.
Úr varð að Sigurður ætti að fara til Stokkhólms
í aðgerðina þann 17. desember 2019.
„Ég fékk svo leyfi til að fara út og pantaði
flugmiða sjálfur, beiðni var komin frá Sjúkra-
tryggingum Íslands og mér var útvegað hótel
rétt hjá spítalanum í Stokkhólmi. Beiðnin var
komin út og ég átti bara eftir að ná í dagpeninga
fyrir mig og konu mína, en hún átti að koma
með sem aðstoðarmaður. Fjórum dögum fyrir
fyrirhugaða aðgerð fékk ég tölvupóst frá
sjúkrahúsinu úti þar sem þeir segjast ekki
treysta mér til að fara í aðgerð vegna þess að ég
væri á blóðþynningu, með of háan blóðþrýsting
og fleira var ekki í lagi sem virtist vera bein af-
leiðing mikillar biðar. Þeir vildu ekki taka
ábyrgð á aðgerðinni,“ segir Sigurður sem var
að vonum svekktur.
Spítalinn í Stokkhólmi bauð honum að koma í
mars, fjórum mánuðum síðar. Í huga Sigurðar
var óhugsandi að bíða degi lengur.
Finnst þetta óréttlátt
„Þá sendi ég tölvupóst upp á Landspítala og ég
fékk aldrei svar. Ég hringdi og fékk heldur ekki
svar,“ segir hann og segist hafa hreinlega gefist
upp. Hann ákvað þá að leggja út fyrir þessu
sjálfur og þiggja aðgerð hjá Klíníkinni.
„Ég hafði þá samband aftur inn í Klíníkina til
að fá ráð um hvað ég gæti gert því þetta var
orðið það slæmt að ég gat ekki beðið lengur.
Hjálmar bauðst til þess að gera þetta sjálfur og
við hjónin tókum þá ákvörðun að það væri
best,“ segir Sigurður sem fékk að komast strax
að í aðgerð og fór í hana þann 10. desember
2018.
Í tölvupósti til Sjúkratrygginga þann 5. des.
ritar Sigurður: „Ég hef reynt að hafa samband
við Hjört á Landspítalanum og spyrja um tíma
hjá honum en fæ engin svör. Því hef ég ákveðið
að þiggja aðgerð hjá Hjálmari á Klíníkinni og
fer í hana á mánudagsmorgun. Þetta hef ég
ákveðið vegna þess að ég get ekki beðið öllu
lengur. Ástandið hjá mér versnar bara og
versnar. Mér finnst þetta mjög óréttlátt og er
mjög ósáttur við þetta ömurlega kerfi.“
„Það var í raun búið að samþykkja rétt hans
til að leita sér hjálpar, og mátti hann velja sjálf-
ur hvert hann vildi fara. En Klíníkin er í raun
eina sérfræðistofnunin á landinu sem er í
banni,“ segir kona Sigurðar, Magnea Henný
Pétursdóttir. „Þetta er búið að vera hryllilegur
tími og ekki bara fyrir hann heldur fyrir alla
fjölskylduna.“
Sparaði ríkinu mikið fé
Sigurður sendi bréf til SÍ þann 13. desember,
þremur dögum eftir aðgerð, og skrifar: „Nú hef
ég loksins farið í þessa blessuðu hnéaðgerð eftir
langa og erfiða bið. Aðgerðin gekk vel og lítur
þetta vel út að sögn lækna. Þessi bið hefur kost-
að mig miklar kvalir og tekið frá mér mikil lífs-
gæði í nær tvö ár; vinnuna, áhugamálin og ým-
islegt annað. En nú þar sem þetta er búið,
vonandi, hef ég aðeins eina bón til þín, eða þar
sem þú segir í bréfi þínu: „Ef það er eitthvað
frekar sem við getum aðstoðað þig með þá hef-
ur þú samband“. Þar sem ég hef nú sparað rík-
inu töluvert marga 100 þúsund kalla og þar sem
ég hafði rétt á og hafði alla pappíra í höndunum
til að fara til Stokkhólms í aðgerð, finnst mér
ekkert athugavert við og tel reyndar sjálfsagt
(sjálfsögð mannréttindi) að ég fái endur-
greiddan reikninginn frá Klíníkinni upp á kr.
1.200.000, sem er líklega helmingi lægri eða
rúmlega það, en sá reikningur sem hefði orðið
til við Svíþjóðarferð og jafnvel lægri en reikn-
ingurinn hefði orðið á Landspítalanum. Ég er
nú hættur að vinna (sem ég ætlaði alls ekki að
gera strax, en varð), orðinn ellilífeyrisþegi og
hef greitt mína skatta og skyldur frá ca. 14-15
ára aldri samviskusamlega, þá finnst mér það
ansi hart að þurfa að borga fyrir heilbrigðis-
þjónustu sem er svo til lífsnauðsynleg.“
Árni Þór svaraði bréfinu kurteislega og benti
á kæruheimild. Sigurður sendi þann 17. desem-
ber 2019 kæru til úrskurðarnefndar velferðar-
mála þar sem hann kærði SÍ og vill fá endur-
greiddan kostnaðinn upp á 1.200.000. Svar kom
frá úrskurðarnefndinni þann 7. janúar þar sem
kröfunni var hafnað með engum rökum en með
ljósriti af reglugerð. Þann 28. janúar sendi lög-
fræðingur fyrir hönd Sigurðar kæru til nefnd-
arinnar og bað nefndina að taka málið til efnis-
legrar meðferðar. Þann 6. mars barst honum
svar þar sem beiðninni var synjað á þeim for-
sendum að liðskiptaaðgerð á hné sé ekki til-
greind í samningum.
„Það eru því miður fleiri svipuð tilfelli í gangi
og mér finnst allt þetta mál vera réttlætismál
þar sem það er ekki sjálfsagt að fólk þjáist bara
af því að heilbrigðisráðherra/ráðuneytisstjóri
og aðrir mishæfir starfsmenn skýli sér á bak við
reglugerðir og lélegar lagasetningar. Hér hefur
sjúklingur sparað ríkinu töluvert fé og tekið
skal fram að annað eins gott viðmót og frábær
vinnubrögð Hjálmars Þorsteinssonar skurð-
læknis og annars starfsfólks á Klíníkinni mættu
fleiri læknar og starfsfólk annarra sjúkrastofn-
ana taka sér til fyrirmyndar,“ segir Sigurður.
Brot á jafnræðisreglu
Sigurður ætlar ekki að gefast upp á að sækja
rétt sinn og hefur ráðið sér lögfræðing. Hann
vill að SÍ viðurkenni greiðsluskyldu vegna að-
gerðarinnar í Klíníkinni, enda liggi fyrir að SÍ
hafi þegar samþykkt greiðsluþátttöku vegna
aðgerðarinnar í Svíþjóð sem hafi átt að kosta
tvöfalt meira og finnst Sigurði það vera „mann-
réttindabrot að hann þurfi að gjalda fyrir erjur
milli einstakra aðila í heilbrigðis- og ríkisgeir-
anum,“ eins og stendur í kærunni. Telur Sig-
urður að hans tilvik sé í raun sambærilegt við
dæmi þar sem fólk getur samkvæmt lögum val-
ið sér meðferð hvar sem er innan EES-
svæðisins og SÍ greiði þá ódýrari kostinn af
tveimur.
Sjúkratryggingar Íslands hafna alfarið
greiðsluþátttöku í tilviki Sigurðar „sem hann
valdi af neyð að fara í hérlendis, en sú aðgerð
var þó ódýrari en sú sem samþykkt hafi verið að
greiða,“ eins og segir í bréfi lögfræðings hans.
Enn fremur segir þar: „Umbjóðandi minn telur
að hér sé um að ræða brot á jafnræðisreglu og
að ekki séu málefnalegar ástæður að baki þess-
ari ákvörðun. Hans tilvik er í engu frábrugðið
tilviki þar sem sjúkratryggður ákveður að fara í
dýrari meðferð erlendis.“
„Ósáttur við þetta ömurlega kerfi“
Sigurður Sigmannsson beið lengi eftir hnéskiptaaðgerð og ákvað loks að fara til Svíþjóðar. Á síð-
ustu stundu treystu sænsku læknarnir honum ekki í heimferðina. Sigurður gat ekki beðið lengur og
borgaði sjálfur aðgerð á Klíníkinni, sem ekki fær samning við Sjúkartryggingar Íslands.
Morgunblaðið/Ásdís
Sigurður Sigmannsson segir
farir sínar ekki sléttar af bið-
tíma eftir hnéskiptaaðgerð. Á
meðan hann beið versnaði
staðan til muna. Hann er
ósáttur við heilbrigðiskerfið
og telur brotið á rétti sínum.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
14.4. 2019 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15