Fréttablaðið - 15.08.2019, Blaðsíða 10

Vatnsból Hafnfirð-
inga eru gjörsam-
lega varnarlaus ef það
verður slys á þessum vegi.
Þetta verður að stöðva.
Páll Stefánsson,
deildarstjóri hjá
Heilbrigðiseftir-
liti Hafnarfjarðar-
og Kópavogs-
svæðis
Páll svarar þessari spurningu:
„Ég held að ég sé að tala fyrir
landið allt, að vatnið okkar er
rosalega gott. Það er bragð-
lítið þannig að sumum út-
lendingum finnst það ekkert
sérstaklega gott. Við erum
með mjög mjúkt vatn. Sumir
útlendingar eru vanir því að
hafa kalkríkt vatn. Styrkur efna
í vatninu er lágur.“
Hrefna hefur líka heyrt að
útlendingum þyki íslenska
vatnið bragðlaust. Hún segir
að ástæðan sé þessi mikla
úrkoma á Íslandi og að bergið
okkar sé svo lekt og því sé
vatnið að jafnaði mun efna-
snauðara en erlent vatn.
Sömuleiðis sé jarðvegs- og
gróðurhula þunn og það hafi
einni áhrif í þessa veru. Gerð
jarðvegs- og berggrunns sem
sem vatnið rennur um mótar
efnasamsetninguna. Fersk-
vatn á Íslandi er mjúkt en víða
í nágrannalöndum okkar er
vatnið hart vegna kalksteins
í berggrunninum. Kalksteinn
finnst ekki á Íslandi en öl-
kelduvatn finnst sums staðar
á Snæfellsnesi og á jöðrum
gosbeltanna þar sem er upp-
streymi kolsýru frá djúpum
kvikuinnskotun.
Er vatnið
okkar gott?Páll Stefánsson, deildar-stjóri hjá Heilbrigðis-eftirliti Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis, þekkir neysluvatnsmál á höfuðborgarsvæðinu
vel eftir áratugastarf í þessum geira.
Erum við að fara nógu vel með
þessa auðlind sem kalda vatnið er?
„Í það heila myndi ég segja að við
séum að fara vel með okkar neyslu-
vatn en vatn er í grunninn afar
viðkvæm neysluvara,“ segir Páll.
Sveitarfélögin sex á höfuðborgar-
svæðinu hafa sameinast um að
verja sína vatnsverndarhagsmuni,
útskýrir Páll, og segir að það hafi
verið mikið heillaskref þegar fyrsta
sameiginlega vatnsverndarskipu-
lagið var samþykkt árið 1998.
„Aukin byggð, vatnstaka og
umsvif ofanjarðar kall-
aði síðan á endurnýjun
þannig að 2015 var
gert ný tt vatns-
ver nd a r sk ipu lag
og ný og strangari
s a mþy k k t . Ný ja
kortið byggir á tölu-
vert aukinni þekk-
ingu,“ segir hann en
allt sem fer fram innan
vatnsverndarsvæðisins er
leyfisskilt.
Vegir á vatnsverndarsvæði
Ýmiss konar óhöpp geta átt sér stað
á vatnsverndarsvæðinu. „Þar erum
við rosalega heppin á höfuðborgar-
svæðinu að við höfum alveg frábært
slökkvilið,“ segir hann en slökkvi-
liðið bregst við bráðamengun.
„Verði meng unar óhapp er
hringt í 112 og slökkviliðið
stýrir hreinsunarað-
gerðum framan af en
heilbrigðiseftirlitið
er kallað til líka.
Við höfum átt mjög
gott samstarf við
þjónustumiðstöðvar
sveitarfélaganna. Við
tökum upp símann og þá
koma starfsmenn þjónustumið-
stöðvanna með tæki og tól til að
taka upp mengunina. Orkuveitan
er líka með sitt lið. Þessi óhöpp eru
tíð, því miður alltof tíð, en þau hafa
yfirleitt verið lítil.“
Suðurlandsvegurinn liggur í
gegnum vatnsverndarsvæðið og
Páll segir að dæmi um óhöpp séu
til og það er mjög
algengt að bílar fari
út af. Þetta er beint
ofan í vatnsbólum
Reyk v ík inga og
hugsanlega vatns-
bólum Kópavogs.“
Aðrir vegir skapa
en n mei r i hæt t u .
„Önnur hætta sem er ekki
síður mikil er að það er hægt að
aka frá Suðurlandsvegi í gegnum
Bláfjöllin og koma niður í Hafnar-
fjörð. Vegurinn frá Hafnar-
firði og upp að skíða-
svæðunum er ónýtur.
Fyrir skömmu var
a far slæmt slys
við Rauðhóla. Þá
var fólki bent á
að fara í staðinn
a n n a ð h v o r t
N e s j a v a l l a l e i ð
eða Bláfjallaleið.
Það þýddi að við
fengum stærðar
flutningabíla brun-
andi þarna en vatnsból
Hafnfirðinga eru gjörsam-
lega varnarlaus ef það verður
slys á þessum vegi. Þetta verður að
stöðva.“
Þarf að fjölga vatnstökustöðum
Páll segir mikilvægt að vatnsveit-
urnar hafi f leiri en einn vatnstöku-
stað til að tryggja öryggi neyslu-
vatnsins.
„Orkuveitan býr svo vel að vera
með tvo ólíka vatnstökustaði. Það
árekstrar og útaf keyrslur. Fleiri
dæmi eru að olíutankur fari að leka
á gömlum bíl eða glus-
saslanga fari í sundur í
gröfu eða vörubíl.
Hann segir fyllstu
ástæðu til að hafa
áhyggjur af stærri
óhöppu m þó að
við höfum sloppið
við þau hingað til.
„Flugvél gæti hrapað á
vatnsverndarsvæðinu eða
olíubíll farið út af og olía farið niður.
Stærstu vörubílar geta verið með
600 lítra af af dísilolíu.“
Suðurlandsvegurinn er ekki eini
vegurinn sem skapar hættu. „Það
eru aðrir vegir sem eru hættulegir. Í
Heiðmörk er vegakerfi og þar keyra
menn stundum frjálslega á vondum
vegum. Menn aka þarna að vetri
Allt fram
streymir
Fjórðungur mannkyns býr við yfirvofandi
vatnsskort samkvæmt nýrri skýrslu. Á
Íslandi er nóg vatn en aðgengilegu neyslu-
vatni er eitthvað misskipt á milli landshluta.
Vatnsverndarsvæði eru viðkvæm og við
þurfum að vera viðbúin því versta. Það er vel
hægt að fara betur með vatnið, það streymir
ekki eins endalaust og það virðist gera.
Framhald á síðu 12
Skrúfa
ðu fyri
r krana
nn.
Það er
góður
siður a
ð
skrúfa
fyrir re
nnsli á
meða
n
þú bur
star te
nnurna
r. Ef þú

lætur v
atnið r
enna á
meða
n þú
bursta
r tennu
rnar í þ
rjár mí
n-
útur da
gs og m
orgna
notar þ
ú
tæpleg
a 20.00
0 lítra
á ári
aukale
ga af v
atni.
Sírennsli í klósetti sem lekur einum lítra af vatni á mínútu, verður 525.600 lítrar á ári.
Lagaðu
krana sem
dropar úr. Ú
r
biluðum kr
ana geta
dropað 15
lítrar af
vatni á dag
eða
5.500 lítrar

árlega.
Ef þú vilt drekka
vatnið þitt ískalt ætt-
irðu að geyma vatns-
flösku í ísskápnum. Þá er
hægt að sleppa því að láta
renna lengi úr krananum
til að fá kalt vatn í glas.
Vatnsnotkun Reykvíkinga fyrir
einni öld var aðeins brot
af því sem nú er. Guðmundur
Björnsson sem þá var héraðs-
læknir Reykvíkinga, taldi að dagleg
neysluvatnsþörf fólks ætti að vera
30-40 lítrar að lágmarki og mið-
aði þá við reynslu frá erlendum
borgum. Vegna hörguls á vatni í
Reykjavík um aldamótin 1900
var notkunin einungis
rúmir 17 lítrar.
Eitt af sérkennum íslenskra
vatnsveitna er að 97% vatns
sem þær veita til neytenda er
ómeðhöndlað vatn. Það þýðir
að efnum er ekki blandað í
vatnið eða það hreinsað sérstaklega.
97%
Inga Rún
Sigurðardóttir
ingarun@frettabladid.is
TILVERAN
Fyrsta vatnsveita sveitarfélags á Íslandi var lögð á Ísafirði alda-mótaárið 1900. Árið 1903 var vatnsveita tekin í notkun á Seyðisfirði, 1904 í Hafnar-firði, 1909 í Reykjavík og 1912 á Sauðárkróki.
1 5 . Á G Ú S T 2 0 1 9 F I M M T U D A G U R10 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
5
-0
8
-2
0
1
9

0
5
:0
9
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
9
6
-8
F
6
C
2
3
9
6
-8
E
3
0
2
3
9
6
-8
C
F
4
2
3
9
6
-8
B
B
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
4
8
s
_
1
4
_
8
_
2
0
1
9
C
M
Y
K