Skessuhorn - 03.08.2000, Blaðsíða 9

FIMMTUDAGUR 3. ÁGÚST 2000
9
Framleiðsla heilsuvara úr íslenskum jurtum
Samstarf Heilsujurta ehf. og Landbúnaðarháskólans
Einn affyrstu ökrum landsins þar sem hvönn er heinlínis rœktuð sérstaklega.
Vísindalegar rannsóknir á íslensk-
um lækningajurtum hafa verið
stundaðar hér á landi tmdanfarin ár.
Niðurstöður þeirra gefa til kynna að
vinna megi efni úr jurtunum sem
nýta megi til heilsubótar og lækn-
inga fyrir menn. I framhaldi af þess-
um niðurstöðum hefur fyrirtækið
Heilsujurtir ehf. verið stofnað en
ædunin er að það standi fyrir fram-
leiðslu heilsuvara úr íslenskum jurt-
um. Samstarfsaðili fyrirtækisins við
undirbúning og þróun vinnslunnar
er Landbúnaðarháskólinn á Hvann-
eyri.
Sigmundur Guðbjarnarson pró-
fessor við Háskóla Islands og aðstoð-
armenn hans hafa stundað rann-
sóknir á líffræðilegri virkni efna í
ýmsum tegundum íslenskra villtra
jurta um nokkurra ára skeið. Sem
dæmi um jurtir sem hafa verið rann-
sakaðar eru hvönn, mjaðurt, vall-
hrnnall, lúpína, beitilyng og baldurs-
brá. Niðurstöður þessara rannsókna
sýna að efni úr jurtunum styrkja
sjálfsvamir líkamans sem og að vinna
gegn fjölgun ýmissa heilsuspillandi
örvera.
Heilsujurtir
Fyrirtækið Heilsujurtir ehf. var
stofriað 27. júní síðastliðinn. Stofn-
endur fyrirtækisins eru Sigmundur
Guðbjamarson prófessor ásamt nán-
ustu samstarfsmönnum sem unnið
hafa að verkefhinu undanfarin ár og
stofhanir sem stutt hafa verkefhið.
Að sögn Þráins Þorvaldssonar, fram-
kvæmdastjóra fyrirtækisins, verður
starfsemin fólgin í framleiðslu á
heilsuvömm úr íslenskum jurtum.
„Ætlunin er að jurtavörumar verði
markaðssettar sem jurtaveigar, -töfl-
ur og -belgir. Stefnt er að því að
framleiða vörurnar í umtalsverðu
magni með markaðssetningu hér
heima og erlendis í huga. Við áæd-
um að tilraunaframleiðsla hefjist nú í
vemr en starfsemin eflist síðan smátt
og smátt og verði komin á fullan
skrið árið 2003”, sagði Þráinn í sam-
tali við blaðamann nú á dögunum.
Sérstaða fyrirtækisins
Gerð allskyns lækninga- og
heilsubótarefha úr íslenskum jurtum
hefur tíðkast á Islandi gegnum tíð-
ina. „Samkvæmt lauslegri athugun
minni em í dag í 3 aðilar hér á landi
sem stunda einhvers konar ræktun
og/eða ffamleiðslu á heilsubótarvör-
um úr íslenskum jurtum. Þetta em
aðallega einstaklingsfyrirtæki sem
framleiða í mjög smáum stíl. Við
höfum aftur á móti hugsað okkur að
ffamleiða talsvert magn. Sérstaða
okkar felst einnig í því að okkar
ffamleiðsla mun byggja á vísindaleg-
um rannsóknum ffæðimanna sem
sýnt hafa ffam á raunverulega virkni
þeirra efha sem vörurnar munu inni-
halda”, bætir Þráinn við.
Framleiðsluaðferðir
Það gefur auga leið að til þess að
hægt verði að ffamleiða umtalsvert
magn af þeim vömm sem hér em til
umræðu þarf að að vera gott aðgengi
að miklu magni af viðkomandi jurt-
um. Einnig þarf að huga að því
hvemig best sé að haga ffamleiðslu-
tækninni. Fram kom í samtali blaða-
manns við Þráin að ædunin er að
jurtirnar verði ræktaðar á sérstökum
ökrum, þær uppskomar, þurrkaðar
og síðan unnar í endanlegt form vör-
unnar. Hér er um mikið ffumkvöðla-
starf að ræða og því mörgum spum-
ingum ósvarað um hvemig ffam-
leiðslan muni fara ffam. Til að leita
svara við þessum spurningum hefur
fyrirtækið hafið samstarf við Land-
búnaðarháskólann á Hvanneyri.
Þáttur Land-
búnaðarháskólans
Þau Ásdís Helga Bjarnadóttir,
Bjöm Þorsteinsson og Bjami Guð-
mundsson hjá Landbúnaðarháskól-
anum á Hvanneyri stýra tilrauna-
verkefni sem varðar ræktun, hirð-
ingu og uppskerutækni íslenskra
lækningajurta. Byrjað verður á að
rannsaka hvönn og vallhumal en
aðrar jurtir munu líklega fylgja í
kjölfarið. Að sögn Bjarna Guð-
mundssonar munu ræktunartilraunir
verða hvað stærsti þátturinn í starf-
inu á Hvanneyri. „Við munum reyna
að kanna erfðabreytileika innan teg-
undanna. Mismtmandi afbrigði jurt-
anna virðast henta misvel til ffam-
leiðslunnar þar sem magn virkra
efna virðist mismunandi eftir af-
brigðum. Við munum ennffemur
reyna að rannsaka við hvaða aðstæð-
ur, í sínu náttúrulega umhverfi,
plöntumar þrífast best og þannig
hvaða kröfur þarf að uppfylla í rækt-
uninni til að ná ákjósanlegri upp-
skera.” Einrdg kom ffam í samtalinu
við Bjama að einn þáttur verkefnis-
ins er að kanna hvaða verktækni
henti best við uppskem jurtana. „-
Allskyns jurtir em ræktaðar um allan
heim og við þurfum að afla okkur
upplýsinga og svipast um effir verk-
tækni og jafhvel búnaði sem gæti
hentað í þessu sambandi”.
Samstarf við bændur
I sumar verður safnað vallhumh
og hvönn til tilraunaffamleiðslu og
einnig ffæi til tilraunaræktunar.
Landbúnaðarháskólinn og Heilsu-
jurtir ehf. munu standa að söfhun-
inni í samvinnu við bændur. Að sögn
Ásdísar Helgu Bjarnadóttur á
Hvanneyri hafa nokkrir bændur
héðan og þaðan af landinu nú þegar
sýnt verkefninu áhuga og vísað á
hvannarakra í landi sínu. Undanfarin
ár hafa einnig nokkrir bændur verið
með þessar tegundir í ræktun og lof-
ar sú reynsla góðu, hvað varðar
ffamhaldið. Samhliða tilraunarækt-
uninni verður lagt í öflugt markaðs-
starf og má reikna með því að hrá-
efhi þurfi þá af nokkmm hekturum
lands. Reiknað er með að borga
ræktendum fyrir hvert ffamleitt og
uppskorið kíló. Ædunin er að jurt-
imar, sem safhað verður í sumar,
verði m.a. þurrkaðar á Hvanneyri.
Ennffemur munu aðilar ffá Hvann-
eyri og Búnaðarsamtökum Vestur-
lands fera á næsm mánuðum um
héraðið til að kanna ræktunarað-
stæður og leita effir áhugasömum
bændum um þessa tilraunaræktun.
Tengsl við annað
rannsóknarstarf
Fram kom í samtalinu við Bjama
Guðmundsson að verið er að vinna
að öðrum rannsóknum á Hvanneyri
sem megi segja að tengist heilsu-
jurtaverkefrúnu. „Við höfum verið
að gera tilraunir á þekktri íslenskri
villtri jurt í tengsium við notkun efha
úr henni til fæðubóta fyrir skepnur.
Rannsóknum þessum er ekki lokið
en svo virðist sem þessi jurt innihaldi
efhi sem geti haff verulega bætandi
áhrif á fóðurgæði, t.d. koms. Virkni
þeirra efha sem um ræðir er mjög lík
og þeirra sem verið er að vinna með
í heilsujurtaverkefhinu, það er að
segja efhin úr jurtinni virðast draga
mjög úr vexti óæskilegra örvera, t.d.
myglumyndun. ”Af þessu að dæma
virðist því mögulegt að nýta megi ís-
lenskar villijurtir til fæðu- og heilsu-
bótar bæði fyrir menn og dýr og
möguleikamir í slíkum efhaiðnaði
em líklega ótakmarkaðir.
Staðsetning
í framtíðinnni
Það er athyglisvert að velta fyrir
sér hvar fyrirtækið Heilsuvörur ehf.
muni í framtíðinni hafa aðsetur. Ekki
er órökrétt að æda að heppilegt væri
að staðsetja slíkt fyrirtæki á lands-
byggðinni í nálægð við hráefiti til
framleiðslunnar. Aðspurður segir
Þráinn Þorvaldsson framkvæmda-
stjóri fyrirtækisins ákvörðun um
framtíðarstaðsetningu ekki liggja
fyrir. I samtali við Bjarna Guð-
mundsson á Hvanneyri kom fram að
rýmisþörf hráefnis til ffamleiðslunn-
ar er talsverð og því ættu hlöður og
skemmur sem standa ónotaðar víða
til sveita að vera húsnæði sem hugs-
anlega mætti nýta undir slíka ffam-
leiðslu. Bjami bætti því einnig við að
t.d. víða um Borgarfjörð séu ónotað-
ar hlöður og þurrkblásarar og sökum
mikils jarðhita víða um héraðið sé
jafhvel góð aðstaða til súgþurrkunar
sem nýta mætti í þessu samhengi.
Hvað sem þessum bollaleggingum
líður er ljóst að hér er um spennandi
verkefhi að ræða sem hugsanlega
gæti í framtíðinni orðið að öflugum
iðnaði.
EA
Eiríksstaðir
og Leifshátíð
ðeins steinsnar frá hinni fomu rúst Eiríksstaða,
__fæðingarstað Leifs heppna, hefur risið vönduð
endurgerð skála Eiríks rauða og Þjóðhildar.
Starfsfólk, klætt að fornum sið, fræðir gesti um
Iifnaðarhætti landámsmanna á lifandi hátt.
Eiríksskáli er opinn í allt sumar kl. 10 -17.
Þann 11.-13. ágúst verður haldin glæsileg og
fjölbreytt fjölskylduhátíð að Eiríksstöðum í tilefni
1000 ára afmælis landafunda Leifs Eiríkssonar.
Velkomin í Dalina!
Upplýsingarí st'ma 4341410
eða www.dalir.is
Frœðandi ogskemmtilegf
SagnakortDalasýslu fœstá
öllum helstu upplýsinga-
miðstöðuum ferðamanna.