Skessuhorn - 03.08.2000, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR 3. AGUST 2000
13
Bjami Svein í Stykkishólmi tekinn tali:
Staðið botnlaust og vitlaust
Þeir eru ekki margir sem eiga að
baki jafnlanga starfsævi á sjó og
Bjarni Sveinbjörnsson í Stykkis-
hólmi. Hann var aðeins 9 ára gam-
all þegar hann fór fyrst á skútu með
föður sínum, og hálfri öld síðar
hafði hann aðeins verið eitt sumar í
landi - og segist aldrei hafa leiðst
jafh mikið og það sumar.
Bjarni er fæddur 20. mars 1916,
sonur Sveinbjörns Bjarnasonar
skipstjóra og Albínu Guðmunds-
dóttur. Blaðamaður Skessuhorns
varð þess heiðurs aðnjótandi að fá
að spjalla stundarkorn við Bjama
Svein í stofunni á Silfurgötu 21 þar
sem hann býr ásamt konu sinni
Önnu Kristjánsdóttur.
Fjögur sumur á
sjó fyrir fermingu
“Jæja, það var þá hann Konni sem
benti þér á mig,” segir Bjarni Svein
þegar hann vísar gestinum inn í
stofu. “Eg mátti vita að það hefði
verið Konni. Hann er finasti kall.
Hann fór líka snemma á sjóinn.”
Konni sá sem hér um ræðir er
Konráð Ragnarsson, hafnarvörður
og lóðs og góðvinur Bjarna. Bjarni
skreppur daglega niður að höfn á
vigtina til hans til skrafs og ráða-
gerða. “Ef að ég kem ekki þá hring-
ir Konni til að athuga hvort ég sé
veikur,” segir Bjarni og broshrakk-
urnar breiðast um sólbrennt andlit-
ið.
“Við getum sagt að ég hafi byrjað
óvenju snemma til sjós. Pabbi heit-
inn var sldpstjóri á Haffrúnni á
Bíldudal. Eg fékk að fara með eftír
hvítasunnu vorið sem ég var níu ára
og var tvo mánuði um borð um
sumarið. Þetta var nú mikill leik-
araskapur og svona. Almáttugur, já.
En þetta var eftirminnileg lífs-
reynsla - ég man vel eftir fyrstu
nóttinni því það var svo vont veður.
Eg óskaði þess að ég væri kominn
heim tíl mömmu því ég var svo sjó-
veikur. Við fórum alveg með Vest-
fjörðunum og svo var lagst inn á
Rauðasandinn sem svo var kallaður,
þá voru þar 20-30 skútur í vari.
Skúturnar byrjuðu svona í apríl og
venjulega var hætt fyrstu dagana í á-
gúst - það var úthaldið á skútunum
í gamla daga.”
Bjarni Svein segist hafa gengið í
flest störfin um borð.
“Eg vaskaði fisk niður í lest og
fékk að sjálfsögðu helminginn af því
sem ég dró - mig minnir að ég hafi
dregið 200-300 fiska þetta fyrsta
sumar. Eg var búinn að fara fjögur
sumur á skútu þegar ég fermdist.
Svo fór ég á vertíð 14 ára. Það var á
báti héðan sem hét Sæbjörn. Skips-
höfnin var öll úr Hólminum og
skipstjóri var Einar Jóhannesson.
Hann var rosalega fi'nn maður hann
Einar - og alhr þessir kallar. Eg
held að ég sé sá eini sem er eftír.
Við vorum tveir sem byrjuðum upp
á hálfan hlut, Sigurður Sumarliða-
son og ég. Hann var tveimur árum
eldri en ég. Um vorið þegar við fór-
um á útileguna þá vorum við komn-
ir á heilan hlut. Við vorum orðnir
jafnfljótir að beita og hinir karlarn-
ir eftir hálfan mánuð. Svona var líf-
ið. Það var voðalega skemmtílegt að
vera þama á Flateyri. Eg á góðar
minningar þaðan. Við rérum sex
vertíðir frá Flateyri. Þá þekktist
ekki að róa héðan, það þótti svo
langróið. Meira að segja í þá daga
sendum við fólkinu í soðið að vest-
an með Súðinni eða einhverju skipi.
alltof langt mál að telja þá alla upp.
Þeir voru óteljandi. Eftír ‘36 er ég
hvert sumar á síld. Eg var reyndar
eitt sumar í landi seinna, var eitt-
hvað lasinn og þurfti að vera í landi.
Mér hefur ekki leiðst annað eins á
ævinni. Maður var á sjónum allt
árið, maður sá varla konuna.”
✓
I sjávarháska
Bjami segist hafa átt góða ævi tíl
sjós.
“Eg get ekki kvartað. Þetta gekk
bara allt sinn vanagang - það var
böðlast í því að fiska sem mest.
Og ég get varla sagt að ég hafi
lent í nokkru, utan einu sinni en þá
féll ég fyrir borð. Þá var ég stýri-
maður hjá Kristni Ó Jónssyni á
Þórsnesinu SH 108. Það var 1968, í
leiðinda veðri, ég fór út með neta-
trossu, það slóst netakúla yfirum
upphandlegginn á mér og kipptí
mér út. Þetta var rosalegt fyrst, ég
var alveg að kafna. Kristinn bakkaði
bátnum og ég fann hvernig bragðið
losnaði af handleggnum og mér
skaut upp. Eg er ósyndur en eitt-
hvert flot hefur verið í stakknum
sem ég var í. Skipstjórinn minn
stökk beint úr brúnni í sjóinn í úlpu
og öllu saman. Þegar hann kom að
var ég að sökkva í þriðja skiptið og
orðinn rænulaus. Hann rétt náði í
rassgatið á mér, það var í síðasta
skiptið sem mér hefði skotíð upp.
Þetta er það versta sem ég hef kom-
ist í. Munaði engu. Það var sagt að
ég hefði verið hátt í 10 mínútur í
sjónum, ég man það ekki. Mér varð
lítið meint af þessu, var hálfan mán-
uð í landi og var eitthvað að velta
því fyrir mér hvort ég ætti að hætta.
Eg veit um menn sem hafa farið
svona og þeir hafa hætt. En svo
skellti ég mér aftur um borð. Síð-
ustu 6-7 vertíðirnar var ég á þessum
báti og hætti þar þegar ég varð sex-
tugur.”
Hafnarvörður
í Hólminum
1976 tók Bjarni Svein pokann
sinn og fór í land. Það sama ár var
hafnarvarðar-
staðan í Hólm-
inum auglýst og
hann sóttí um.
“Og fékk stöð-
una. Eg var ekk-
ert viss um að fá
hana, annars ætl-
aði ég að prufa
eina vertíð í við-
bót. Eg byrjaði
fyrsta janúar og
þar með var ég
hættur á sjónum.
Hef ekki þorað
aftur. Eg er svo
hræddur um að
fá bakteríuna
aftur. Manni leið
illa fyrstu vertíð-
ina, að vera ekki
á vertíð og vera
bara hafnarvörð-
ur! Það voru líka
litlar tekjur mið-
að við hitt. Ég
var í 16 ár og
síðan tók hann
Konni við. Ég
kunni mjög vel
við hafnarvarð-
arstarfið, þetta
er líflegt starf.
Nú er margt í
þessu orðið allt, allt öðruvísi. Það er
ekki opnuð talstöð lengur, nú eru
menn bara með sinn síma og
hringja. Þegar ég varð sjötugur fékk
ég bréf frá Sturlu bæjarstjóra, lög-
leg uppsögn en það varð að sam-
komulagi að ég fengi að vera leng-
ur. Þá kom Konni og ég var bara
hálfan daginn. Ég hafði gott af því
að vera niðri á bryggju og vinna
fjóra tíma, mála og svona, skilurðu.
En ég tapaði á því peningalega því
að þá fékk ég ekkert úr tryggingun-
um, enga tekjutryggingu. Við erum
búnir að mála alveg óhemju saman,
við Konni. Jájá. Hann vildi ekki
missa mig þó að ég væri orðinn
svona gamall. Ég var svona í snún-
ingum hjá honum þar tíl ég hætti
alveg.”
Með eldra fólki
“Ég skrapp í ferð á dögunum
með eldra fólki, fjögurra-, fimm
daga ferð. Við fórum alla Vestfirði,
héldum tíl á Hótel Isafirði. Það var
helvíti gott, við fengum okkur í glas
og svo var dansað á kvöldin og
svona. Annars er ágæt þjónusta hér
fyrir gamla fókið, það er vel hugsað
um okkur. Það eina er að ég er að
verða dálítið latur að labba, ég fer
svo mikið bara á bílnum, það er nú
ekki gott. Ég þarf að fara að hreyfa
mig meira. Annars hef ég alla tíð
verið nokkuð góður til heilsunnar
nema fyrir tveimur árum þá fékk ég
rosalega heiftarlega lungnabólgu.
Ég er satt best að segja ekki enn bú-
inn að ná mér eftír það helvíti. Ég
var nærri dauður. Það bjargaði mér
að konan var svo snögg í símann.
Ég vaknaði við þessar rosalegu
kvalir og svo var læknirinn sóttur í
skyndi. En ég hafði það af. Það vill
enginn trúa því að ég sé orðinn
svona gamall. Það held ég nú. Attu
kannski eftir að hitta Konna aftur?
Líttu til hans á vigtina og segðu við
hann: Ég fékk helvíti mikið út úr
þessum kalli. Það skaltu segja og
gera hann forvitinn,” segir Bjarni
Svein og glottir.
KK
Flikkað upp á Lands-
bankann í Olafsvík
Verið var að leggja síðustu hönd á málningarvinnu við Landsbankann í
Olafsvík þegar blaðamaður Skessuhoms áttí þar leið um nú á dögunum.
Það er flokkur vaskra manna frá Litabúðinni í Olafsvík, undir stjóm
Sævars Þórjónssonar málarameistara, sem vann verkið. F.v. Gylfi Schev-
ing, Sigurður Scheving, Pétur Pétursson, Sævar Sigurðsson og Sævar
Þórjónsson. EA
Skemmdarverk
I síðusm viku voru unnin skemmdarverk á æfingasvæði Skotfélags
Akraness og var atburðurinn kærður til lögreglu. Skotið var mörgum
skotum með öflugum riffli á mannvirki félagsins sem hafa að geyma
kastvélar sem notaðar eru við æfingar. Svæðið er eingöngu ætlað fyrir
leirdúfuskotfimi með haglabyssu og meðferð riffla stranglega bönnuð á
svæðinu eins og áberandi skilti gefur til kynna. Að sögn Kára Haralds-
sonar formanns félagsins er þetta fáheyrður atburður og fordæmir Skot-
félagið harðlega slíka misnotkun skotvopna. “Tjónið sem við urðum
fyrir er ekki mikið en manni rennur kalt vam milli skinns og hörunds
vitandi að brjálæðingur eins og þarna var að verki skuli vera með skot-
vopn undir höndum. Slíka menn á tafarlaust að svipta skotvopnaleyfi,”
sagði Kári Haraldsson. KK.
Svona var nú á-
standið hér þá.
Venjulega kom-
um við heim í
endaðan mars og
þá fórum við á
útilegu hérna út
undir Jökul. Þá
var saltað í bát-
inn og tók yfir-
leitt ekki nema
svona þrjá daga
að fá í bátinn.”
Bjami Svein
Skútulíf
“Þetta voru yf-
irleitt hálfsmán-
aðar til þriggja
vikna túrar - og
stundum lítið
sofið - en það fór
náttúrulega eftir
því hvað maður
vildi leggja á sig.
Tveir voru um
koju, annar var á
dekki meðan
hinn hvíldist og
svaf. Meðan það
fiskaðist var stað-
ið botnlaust og
vitlaust. Það
voru staðnar
voðamiklar ffívaktír, ég vissi tíl þess
að einn maður fór aldrei úr stígvél-
unum meðan hann svaf. Það endaði
með því að þeir voru svo bólgnir á
honum fæmrnir að það þurftí að
skera utan af honum stígvélin. Þetta
var náttúrulega þrældómur, þetta er
allt annað núna, maður,” segir
Bjarni Svein.
Bjarni segir aðbúnaðinn um borð
hafa verið töluvert frábrugðinn því
sem menn þekkja í dag.
“Það var úthlutað á helgum, sykri
og svoleiðis, til hvers og eins. Þetta
var mikið magarín og skonrok.
Smndum eldaði kokkurinn kjöt-
súpu og þá gat það verið þannig að
þeir sem voru að fara á dekk fengu
kjöt með súpunni en þeir sem voru
að fara í koju fengu bara súpu.
Svona var þetta fyrst en svo breytt-
ist þetta. Við borðuðum mikið af
fiski. Það sem hélt í manni lífinu var
flyðran, það var ljómandi góður
mamr. Mannskapurinn valdi þann
fisk sem hann vildi borða og afhent
kokknum. Þetta gat verið rosamiHl
vinna hjá kokknum, einn lét sjóða
fyrir sig ýsu, annar karfa, sá þriðji
lúðu og svo ffamvegis, allt varð
brjálað ef hver fékk eldci sinn fisk.
Kokkurinn varð að sHla þessu rétt í
bakkana tíl hvers og eins.”
Föðurmissir
Bjami Svein var 14 ára þegar
hann misstí föður sinn.
“Það var í nóvember 1929. Pabbi
var á báti sem hét Baldur og hann
var að sækja mann út á Hellissand,
þeir voru þrír á. Það kom leH að
bátnum, tveir komust lífs af en
pabbi drukknaði. LíHð rak að landi
um kvöldið. Það var, að kvöldi 29.
nóvember 1929. Eftir það var ekH
um annað að ræða en standa sig.”
Bjarni Svein var á Sæbirninum
ffam til ársins 1936 en þá sHpti
hann yfir og fór á síld.
“Ég réði mig á bát sem hét Alden
en sHpstjóri á honum var Varði S.
Varðason. Þá áttum við hreinlega
Tynesarplanið á Siglufirði enda
lönduðum við alltaf þar. Svo var ég
á fjöldamörgum bátum, það er