Skessuhorn - 03.08.2000, Blaðsíða 16

16
FIMMTUDAGUR 3. AGUST 2000
„.mnnii..
Umhverfismál í Borgarfjarðarsveit
Höfandar: Auður Lilja Amþórsdóttir, Björg Gunnarsdóttir, Ragnhildur Sigurðardóttir og Þórunn Reykdal
í Borgarfjarðarsveit skipa um-
hverfismál sífellt stærri sess í
allri áætlanagerð og framkvæmd-
um. Reynt er að finna leiðir til að
hlúa að velferð íbúa með því að
tvinna saman sem eina heild um-
hverfis-, félags-, efnahags- og
fagurffæðilega þætti í anda sjálf-
bærrar þróunar. Vonir standa tdl
að í ffamtíðinni geti sveitarstjóm
tekið mið af þessum þáttum við
alla ákvarðanatöku. Sú von
stendur þó og fellur með þátt-
töku og áhuga íbúanna. Eftirfar-
andi grein er ætlað að upplýsa
íbúa sveitarfélagsins og nágranna
um nokkur þeirra verkefna sem
unnið er að um þessar mundir.
Störf umhverfisnefiidar
Borgarfiarðarsveitar
Hér á eftir fara nokkur orð um
störf umhverfisnefndar Borgar-
fjarðarsveitar síðan hún kom fyrst
saman skömmu eftir síðustu sveit-
arstjórnarkosningar. Nefndina
skipa Þórunn Reykdal Amheiðar-
stöðum, Bjarni Guðmundsson
Skálpastöðum, Sigurður Oddur
Ragnarsson Oddsstöðum, Anna
Guðrún Þórhallsdóttir Hvanneyri
og Auður Lilja Arnþórsdóttir
Hvanneyri.
Á einum af fyrsm fundum nefnd-
arinnar var ákveðið að Borgarfjarð-
arsveit gerðist aðili að verkefninu
Staðardagskrá 21. Verkefnið hefur
farið hægt af stað en á þessu ári
lagði umhverfisnefndin til
að ráðinn yrði starfsmað-
ur tímabundið til að koma
því á betri skrið. Sveitar-
stjórn brást vel við og
Björg Gunnarsdóttir var
ráðin til starfsins.
Rusl og drasl hafa ávallt
verið ofarlega á dagskrá
umhverfisnefndarfunda,
því samkomulag var um
það í upphafi að leggja á-
herslu á að koma sorp-
hirðu í gott lag og hefur
sveitarstjórn verið sama sinnis. Við
gerð fjárhagsáædunar fyrir þetta ár
var ákveðið að setja upp flokkunar-
stöðvar fyrir úrgang á nokkrum
stöðum í sveitarfélaginu auk þeirra
sorpgáma sem fyrir eru. Umhverf-
isnefndin hefúr lagt áherslu á að
gengið verði snyrtilega frá um-
hverfi gámanna, þeir málaðir í hlut-
lausum lit og á þá festar leiðbein-
ingar um hvað megi fara í þá og
hvar aðra gáma er að finna.
Gámar fyrir heimilissorp eru í
Húsafelli, Reykholti, Arbergi,
Litla-Kroppi, Múlakoti, Brautar-
mngu, Bæjarsveit og á Hvanneyri.
Brotajárnsgámar verða í Reykholti,
Brautartungu, Bæjarsveit og á
Hvanneyri. Gámur fyrir timbur
verður á Hvanneyri og í Reykholti
og gámar fyrir pappír verða á Ar-
bergi og Hvanneyri. Móttaka á ó-
nýmm rafgeymum er á fjórum
stöðum í sveitarfélaginu; Skarði,
Vélabæ, Amheiðarstöðum og hjá
Jörfa á Hvanneyri. Rúllubaggaplast
geta bændur fengið fjarlægt tvisvar
á ári.
A Hvanneyri er lífrænn úrgangur
flokkaður frá öðm sorpi og úr hon-
um unnin mold. Borist hefur í tal
að leita leiða til að hvetja fleiri í
sveitarfélaginu til að nýta lífrænan
úrgang, sem er eins og allir vita stór
hluti heimilissorpsins og með nýt-
ingu á honum má því minnka sorp-
magnið verulega.
I fyrra var hrundið af stað hreins-
unarátaki undir yfirskriftinni “Ný
sveit - hrein sveit” og á síðasta
fúndi umhverfisnefndar var ákveðið
að Borgarfjarðarsveit gerðist aðili
að landsátakinu “Fegurri sveitir”.
Stærsti og kosmaðarsamasti hluti
hreinsunarátaks
síðastliðins árs var
brottflutningur
brotajárns. Um 60
tonn vom fjarlægð
og sennilega býður
annað eins brott-
flutnings á þessu
ári.
Af öðrum mál-
um sem umhverfis-
nefndin mun vinna
að á næsmnni má
nefna skólp og
neysluvatn. Við
heyrum það í ff étt-
um að víða í sveit-
um landsins er
neysluvatn mengað
- og salmonellu-
sýkingar í búfé
vekja mann m.a. til
umhugsunar um
frágang frárennslis.
Við velmm fyrir
okkur hvernig á-
stand þessara mála
sé hér og hvort
nægilega vel sé búið
að “byrgja bmnn-
inn” bæði í bókstaflegri og yfir-
færðri merkingu.
Annað sem alvarlega þarf að huga
að em beitarmál og landgræðsla.
Ofbeit og slæma meðferð á landinu
er að finna í Borgarfjarðarsveit eins
og öðmm stöðum á landinu en
einnig má víða í sveitarfélaginu sjá
góðan árangur af vinnu manna við
uppgræðslu.
A síðastiiðnu ári ákvað umhverf-
isnefnd að veita einum bæ í sveitar-
félaginu verðlaun fyrir snyTtilegt
umhverfi og varð Brekkukot fyrir
valinu. Níu aðrir bæir hlum viður-
kenningar. Umhverfisnefndin hefur
ákveðið að óska í ár eftir ábending-
um ffá íbúum sveitarfélagsins um
snyrtilega umgengi í þéttbýli, dreif-
býli og við fyrirtæki eða stofnanir,
sem að þeirra mati verðskulda við-
urkenningar.
Staðardagskrá 21 í
Borgarfjarðarsveit
A síðusm áramgum hefúr nokkuð
borið á að slagorðum og ffösum
tengdum umhverfisvemd hafi skot-
ið upp á stjömuhimininn og hrapað
þaðan jafnharðan afrnr. Önnur
slagorð hafa kannski skinið lengur
en staðreyndin að baki þeim verið
harla haldlítil þegar þau vom í-
grunduð nánar. Þetta hefur vafalít-
ið valdið því að margir hafa ekki að-
eins misst trúna á boðskap um-
hverfisvemdarsinna heldur einnig
trúna á eigin gem til að gera eitt-
hvað til bjargar umhverfinu.
Staðardagskrá 21 er hugtak sem
sem nokkuð hefur borið á í opin-
berri umræðu síðustu missera. Þó
sú umræða hafi verið fræðandi er
samt ástæða til að óttast að enn séu
margir sem farið hafa á mis við
hana og halda að hér sé aðeins enn
einn innantómur umhverfisvernd-
arffasinn á ferðinni. Svo er þó ekki.
Staðardagskrá 21 er áætltrn um það
hvemig vinna eigi að sjálfbærri þró-
un samfélagsins með sveitarfélög
sem gmnneiningu og fjall-
ar því ekki síður um félags-
mál og efnahagsmál en um
umhverfismál. Verkefnið
byggir á Dagskrá 21 sem
var ein þeirra ályktana sem
samþykktar voru á um-
hverfisráðstefnu Samein-
uðuþjóðanna í Ríó árið
1991.
I Dagskrá 21 er sú stað-
reynd viðurkennd að ekki
er unnt að vinna að sjálf-
bærri þróun með skipun-
um ofanfrá eða með pólitískum
ffösum heldur þarf meðvitaða sam-
vinnu allra manna til. Því er lögð
mikil áhersla á hlutverk sveitar-
stjórna sem þess stjórnvalds
sem næst stendur almenningi.
Þar að auki era umhverfis- og
samfélagsaðstæður svo breyti-
legar ffá einum stað til annars
og einum tíma til annars, að ó-
gerningur er að búa til algildar
reglur um umgengni við um-
hverfið. Breytni sem á einum
stað og tíma jaðrar við glæp
getur verið meinlítil eða jafnvel
æskileg á öðmm. Sem dæmi má
nefna að í þéttbýlum samfélög-
um getur skortur á landi undir
sorphauga verið næg ástæða til
kostnaðarsamrar endurvinnslu
hráefna sem engin ástæða önn-
ur er til að halda uppá. Þetta
þýðir ekki að engin ástæða sé til
endurvinnslu í dreifbýli en hún
gæti verið annarskonar og önn-
ur efni sem ástæða er til að end-
umýta. Eins getur húsdýrabeit
til að halda niðri skógi verið æskileg
aðferð til að viðhalda líffjölbreyti-
leika á einum stað en annars staðar
viðheldur sú sama beit óeðlilegum
fábreytileika líffíkisins.
Af þessum sökum er ákveðið í
Dagskrá 21, að öll sveitarfélög að-
ildarlandanna vinni áætlun um
sjálfbæra þróun í sveitarfélaginu á
21. öld, fýrir árslok 1996. Sú áætlun
er Staðardagskrá 21 og hefur það að
markmiði að gera umhyggju fyrir
umhverfinu og skynsamlega nýt-
ingu auðlinda að sjálfsögðum og ó-
aðskiljanlegum þætti allrar starf-
semi samfélagsins. Það er samdóma
álit allra sem um málefnið fjalla að
þetta hafist ekki
nema með raun-
vemlegri þátttöku
almennings.
Nú er árið
2000 liðlega
hálfnað en fá ís-
lensk sveitarfélög
hafa gengið frá
staðardagskrá
sinni. Þó er von
til að úr rætist á
þessu ári og er
Borgarfjarðar-
sveit eitt þeirra
sveitarfélaga sem
ætla sér að Ijúka
frumgerð dag-
skrárinnar fyrir
áramót. Sveitin er
strjálbýlt land-
búnaðarhérað og
hlýtur áætlunin
því að miklu leyti
að fjalla um
hvernig nýting
lands verði best
skipulögð, núlif-
andi og komandi
kynslóðum til
hagsbóta. í væntanlegu aðalskipu-
lagi sveitarfélagsins verður síðan
kappkostað að hafa allar áætlanir í
samræmi við staðardagskrána.
Fegnrri sveitir í
Borgarfjarðarsveit
Það hefúr sem betur fer orðið
gjörbylting á því hvernig menn líta
á umhverfi sitt og neytendur gera
kröfu um sjálfbæra þróun í land-
búnaði. Ein megin hugsunin í sjálf-
bærri þróun er að nýting okkar sem
nú lifum, á auðlindum jarðar
minnki ekki möguleika komandi
kynslóða á því að fá sínum þörfúm
fullnægt. Þessi hugsun er ekki fjar-
læg bændum sem hafa í gegn um
tíðina kappkostað við að skila jörð-
um sínum í hendur afkomenda
sinna, helst í betra ásigkomulagi en
þegar þeir tóku við þeim. Sjálfbær
þróun er háð breytingum sem ráð-
ast af þekkingu, tæknistigi og sam-
félagsskipan á hverjum tíma, það er
enginn að tala um afturhvarf til for-
tíðar heldur áframhaldandi þróun.
Hún setur landbúnaðinum ekki
skorður, stýrir honum vissulega
inná ákveðna braut, og lagar sig að
breyttum þörfúm í nútíð og fram-
tíð.
Landbúnaður á að geta eflst í
Borgarfjarðarsveit, eins og annars
staðar á Islandi, og arður af honum
að aukast, án þess að af hljóttist
mengun eða að gengið sé á gróður,
jarðveg eða aðrar náttúmauðlindir.
Rúmlega 40 % íbúa Borgarfjarðar-
sveitar starfa að landbúnaði og
hann er því mikilvægasta atvinnu-
grein sveitarfélagsins.
Borgarfjarðarsveit er þátttakandi
í átaksverkefninu Fegurri sveitir
2000. Fegurri sveitir 2000 er átaks-
verkefni sem landbúnaðarráðuneyt-
ið, í umboði ríkisstjórnarinnar og í
samvinnu við Bændasamtök Is-
lands, umhverfisráðuneytið, Kven-
félagasambandið og Samband ís-
lenskra sveitarfélaga stendur að,
eins og þegar hefur verið kynnt hér
í blaðinu. Verkefnið er fólgið í því
að hvetja til, samstilla og jafnvel
skipuleggja tiltekt og fegmn í dreif-
býli. Umhverfisvandamál er oft
hægt að leysa og koma í ákveðinn
farveg en hreinsunar- og fegmnar-
störfum verður að sjálfsögðu seint
að fullu lokið. Atakið snýr ekki ein-
göngu að bændum heldur eiga ýms-
ir aðrir aðilar eignir á landsbyggð-
inni.
Sem dæmi um hvað verið er að
gera í Borgarfjarðarsveit í tengslum
við verkefnið, má nefna eftirfar-
andi:
0 Verið er að koma upp gáma-
svæðum til að aðstoða íbúa við
sorpflokkun.
• Landbúnaðarplast er sótt 2-3
sinnum á ári á sveitabæina. Þor-
steinn Eyþórsson framkvæmda-
stjóri Gámaþjónustu Vesmrlands
lét smíða plastpressumódel að
borgfirskri fyrirmynd, og var það til
sýnis á landbúnaðarsýningunni BU
2000. Þorsteinn og aðrir þeir sem
safna saman plasti verða áþreifan-
lega varir við það hversu mikið auð-
veldara það er að sækja plast heim
til þeirra bænda sem safna því sam-
an á þennan hátt. I haust verður
væntanlega auglýst samkeppni um
bestu plastpressuna.
• I fyrra vom fjarlægð 60 tonn af
brotajámi og í ár verður lokið við
að sækja það sem menn vilja losna
við. Söfnunarstaðir era á tveim
stöðum í sveitarfélaginu og
þangað er brotajámið sótt af
gámaþjónustu Vesturlands.
• Borgarfjarðarsveit veitti 10
umhverfisviðurkenningar í
fyrra undir slagorðinu: Ný
sveit - hrein sveit. Verðlaunin
vora veitt fýrir góða umgengni
og snyrtimennsku. Nú er tekið
við tilnefningum fýrir árið
2000.
I Borgarfjarðarsveit em
stofnanir og fýrirtæki almennt
meðvituð í umhverfismálum.
A Hvanneyri hafa menn t.d.
um árabil flokkað sorp og
framleitt moltu úr lífrænum
úrgangi. Hitaveita Akraness og
Borgarfjarðar er að láta gera
úttekt á ytra útliti mannvirkja
sinna. I haust liggja fýrir til-
lögur um það hvernig hin
langa aðveituæð fýrirtæltisins verði
best felld að nærliggjandi umhverfi.
Vegagerðin lét í vetur útbúa verk-
lagsreglur um frágang á gömlum
námum og tilraunaverkefni er í
gangi á Vesturlandi. Landssíminn
er að kanna umfang ónotaðra uppi-
standandi símastaura, Landssam-
band hestamanna hreinsar og fegr-
ar hesthúsahverfi og svona mætti á-
fram telja.
Umliverfisverðlaun og viðurkenningar
Umhverfisnefnd Borgarfjarðarsveitar veitti á s.l. ári 9
umhverfisviðurkenningar og ein umhverfisverðlaun og
féllu þau í skaut ábúenda að Brekkukoti Reykholtsdal.
Hér með er auglýst eftir tilnefúingum íbúa um um-
hverfisverðlaun og viðurkenningar fýrir árið 2000.
Tílnefningum verði komið til Þórannar Reykdal,
Amheiðarstöðum, í síma 435 1224 eða með tölvu-
pósti: netfang thr@ismennt.is
Gámar
Húsafell heimttissorp
Reykholt heimttissorp, jám og timbnr
Arberg heimilissorp ogpappír
Litli-Kroppur heimilissorp
Múlakot heimttissorp
Brautartunga heimilissorp ogjdm
Bæjarsveit heimilissorp og jám
Hvanneyri heimttissorp, jám, titnbur
og pappír
Vatnshamravegur heimttissorp
Móttaka rafgeyma
Jörfi, Hvanneyri
Skarð, Lundarreykjadal
Vélabær, Bæjarsveit
Arnheiðarstaðir, Hálsasveit
Rúlluplast
geta bændur fengið fjarlægt tvisvar á ári