Skessuhorn - 02.11.2005, Síða 12

12
MIÐVIKUDAGUR 2. NOVEMBER 2005
^nujunu^i.
Segir ferðamönnum sögur úr Hólminum
Að heyra um sögo kaupstaðar, um
fólkið bak við nöfnin, þjóðsögurnar
og ömeínin gerir ferðalag oft efdr-
minnilegra fyrir þá ferðalanga sem
það kjósa. Um land allt em bæir að
skapa sér sína sérstöðu út frá sög-
unni. Dagbjört Höskuldsdóttir býr í
Stykkishólmi og rekur þar versltm-
ina Sjávarborg með eiginmanni sín-
um Eyþóri Agústssyni. Meðffam því
að reka verslun hefur Dagbjört lagt í
það mikla verk að safha saman upp-
lýsingum um sögu og umhverfi
Stykkishólms til að segja ferða-
mönnum í skipulögðum gönguferð-
um. Hún hóf að ganga með ferða-
menn, íslenska og erlenda, tim bæ-
inn síðasta sumar, stiklaði á stóm í
sögu Stykkishólms og sagði þeim ffá
örnefnum, mikilsverðum persónum
og mörgu fleiru. Dagbjört telur
Stykkishólm hafa sérstaka sögu að
færa gestum bæjarins og telur enn-
ffemur að hægt sé að gera enn meira
í sögutengdri ferðaþjónstu á svæðinu
í kring um bæinn við eyjarnar
mörgu.
Gondólar og brýr á
Breiðafirði
Dagbjört er fædd og uppalin í
Stykkishólmi og maður hennar Ey-
þór er fæddur í Flatey. Hún hlýtur
því að hafa haft nokkuð mikla vit-
neskju um bæinn og umhverfi hans
áður en hún lagðist í rannsóknar-
vinnuna. „Það kom mér nú reyndar
á óvart, og ég komst að því á þessum
tíma, að þó að ég teldi mig nú vita
þónokkuð um bæinn þá lærði ég svo
margt nýtt. Eg eyddi nokkrum mán-
uðum í að undirbúa þetta og afla
mér upplýsinga. Þetta var óskaplega
gaman að ffæðast svona um söguna
og húsin í Hólminum.“ Dagbjört
varrn úr heimildum sínum ákveðinn
texta sem varð undir lokin mikill og
stór en hún lét svo þýða hann yfir á
ensku. I textanum er komið víða við.
„Þar er minnst á húsin, umhverfið
og stiklað á stóru í sögu bæjarins og
næsta umhverfis. Auk þess er minnst
á ákveðna aðila sem setja mark sitt á
bæjarlífið, Sankti Franciskuregluna,
atvinnuuppbyggingu í gegnum árin
Dagbjört Höskuldsdóttir.
Tekin á orðinu
„Sagan er það sem er mjög
spennandi í ferðamennskunni,"
segir Dagbjört. „Það eru margir
staðir á landinu þar sem henni hef-
ur verið gert hátt undir höfði og
mér finnst það gott mál og alveg
sjálfsagt. Til dæmis er komið Vest-
urfarasetur á Hofsósi, Síldarminja-
safn á Siglufirði og bráðum opnar
Landnámssetrið í Borgarnesi.
Þetta er eitthvað sem flestum
finnst áhugavert og hefur gefið
góða raun í ferðamennsku. Eg er
líka hrifin af því sjálf þegar ég er að
ferðast um ókunnar slóðir að fá
leiðsögn og fá að vita meira um þá
staði sem ég er að heimsækja.
Svona menningar- og sögutengd
ferðamennska er tvímælalaust það
sem koma skal.“ Aðilar í ferða-
þjónustu í Stykkishólmi halda
fundi reglulega og hafa nú lengi,
ásamt íbúum bæjarins, lagt metnað
í þjónustu við íslenska og erlenda
ferðamenn. Því hlýtur einhvers
konar skipulögð sögutengd ferða-
mennska að hafa verið í umræð-
unni í einhvern tíma. ,Jú, jú, það
er búið að tala um þetta lengi með-
al ferðaþjónustuaðila hér í bænum,
að það væri nauðsynlegt að bjóða
ferðamönnum upp á leiðsögu um
bæinn okkar. Svo datt út úr mér á
fundi einn daginn að ég væri að
hugsa um að fara út í þetta og ég
var auðvitað bara tekin á orðinu.
Þá var ekki aftur snúið.“
og svo sögur af álfum og tröllum og
frásögnum úr Islendinga- og þjóð-
sögum. Það er ógrynni af sögum
sem tengjast nöfhum hér í bænum
og ömefhum í nágrenninu.“
Við grúsk sitt notaði Dagbjört
bækur sem gefnar hafa verið út og
hún gekk einnig manna á milli í
bænum til að fá tilfinningu fyrir bæj-
arlífinu í gamla daga. „Það hefur
heilmikið verið skráð, til dæmis
Stykkishólmsbók og Saga Stykkis-
hólms. Svo gaf Guðmundur Eggerz
út endurminningabók árið 1955, en
hann var sýslumaður hér ffá 1905.1
bókinni, sem er mjög skemmtileg af-
lestrar, er meðal annars að finna
hans framtíðarsýn á bæinn þar sem
hann sér fyrir sér brýr á milli eyjanna
og rómantískar gondólasiglingar.
Það er greinilegt að Guðmtmdur
hefur fulla trú á bænum, þó það
vissulega sé „íronía“ í þessu hjá hon-
um. Varðandi viðtölin, þá var Ing-
veldur Sigurðardóttir, að öllum öðr-
um ólöstuðum, mér algjör gullnáma.
Hún var lengi kennari hér. Hún er
hafsjór af ffóðleik og minnug og
mundi eftir bæjarlífinu frá því
snemma á tuttugustu öldinni.“
Húsin í bænum
Hvað æth það sé fyrst og ffemst
sem Dagbjörtu finnst hún verða að
segja gestum Stykkishólms frá í
gönguferðunum? „Húsin hér eru
mörg merkileg og hafa áhugaverða
sögu að segja. Hólmurinn er nokkuð
einstakur því hér höfum við all heil-
Hœgt er aó segja margar sögur afhtísumim í Hólminum.
steypta mynd af gömlum bæ. Sum
húsanna eru mjög gömul, eða ffá
fyrri hluta 19. aldarinnar og eru
mörg þeirra byggð fyrir aldamót
tuttugusm aldarinnar. Venjulega er
ekki svona mikið af það gömlum
húsum í einum og sama kaupstaðn-
um.“ Eitt er það sem kom á óvart, en
það var að þegar þorpið var að
byggjast voru það greinilega á-
kveðnir menn sem réðu því hverjir
byggðu hér þurrabúðir og kot. Þess-
ir menn voru kaupmenn og embætt-
ismenn og höfðu umboð fyrir kon-
ungsjarðir. Hér bjó því tiltöluleg
stöndugt fólk og síðan komu hingað
læknar og aðrir vel stæðir einstak-
lingar, þó að vissulega hafi fátæktin
aukist þegar ffam liðu stundir,“ seg-
ir Dagbjört.
„Það er mjög skemmtilegt að lesa
tun þessa uppbyggingartíma hér í
Stykkishólmi. Það eru til myndir af
fólki í garðveislum með sérrí og fin-
erí og maður trúir því varla að þetta
séu íslendingar. Um aldamót nítj-
ándu og mtmgusm aldarinnar var til
dæmis haldin mikil og fin veisla þar
sem dansað var til klukkan sjö tun
morguninn. Það er til saga ungrar
stúlku sem fór í veisluna og dansaði
svo mikið að skórnir hennar eyddust
upp. Þannig að það var ekki mikil
eymd hér í bænum, eins og því mið-
ur var svo landlæg, enda var gott að
búa hér og alltaf hægt að sækja sér
björg í sjóinn og eyjamar.“ Húsin í
bænum eru því að mati Dagbjartar
fjársjóður bæjarbúa. Þau geyma sögu
bæjarins og fólksins sem í honum
bjó. „Þau heita mörg nöfnum efdr
þeim sveitabæjum sem fólkið yfirgaf
þegar það flutti hingað í kaupstað-
inn. Hér er Narfeyri, Staðarfell,
Amarbæli, Hnúkur og mörg, mörg
fleiri. Þetta er auðvitað ekki erfitt að
skilja, að fólk hafi viljað halda í eitt-
hvað frá heimahögunum."
Helgafellssveitin
er gullnáma
Saga Stykkishólms tengist þó ekki
aðeins þessum gömlu og fallegu hús-
um heldur er hún mótuð af um-
hverfinu. „Það er auðvitað hafið sem
skapar söguna okkar hér, eins og á
mörgum stöðum á Islandi. Við eig-
um ótal sögur af svaðilförum sjó-
manna, ömefhi sem þeim tengjast
og í flestum fjölskyldum er einhver
harmur tengdur hafinu því margir
skipsskaðar urðu fyrr og síðar þar
sem margir sjómenn týndu lífi sínu.“
Það em sennilega ekki margir sem
andmæla Dagbjörtu þegar hún segir
bæjarstæðið fallegt. Htín segir það
mótast af andstæðum. ,Já, mér
finnst það sérstakt. Við höfum sjóinn
og svo þessar háu klettaborgir með
dölum inn á milli. Svo segi ég ferða-
mönnum alltaf frá sólarlaginu hér.
Þegar sólin rétt tyllir sér á hafsbrún-
ina og sest á bakvið fjöllin fyrir vest-
an og allur Breiðafjörðurinn logar,
þá er það er fegursta sólarlag sem ég
hef séð og er ég ekki ein um þá skoð-
un.“
Ferðaþjónusmaðilar hafa eins og
áður sagði lagt mikla áherslu á að
byggja greirúna upp í Stykkishólmi
og þar er margt í boði fyrir gesti.
Dagbjört segir auk þess margt hægt
að gera í sögutengdri ferðaþjónustu
á þessum slóðum. „Við sitjum nú á
gullnámu hér sem er Helgafells-
sveitin. Hér eigum við sögu klaust-
ursins alveg aftur í fomöld. Þetta
svæði hefur verið sorglega lítið
rannsakað af fornleifaffæðingum og
öðram ffæðimönnum. Ef einhver
vildi nú bara taka sér tak og gera
svipað á þeim slóðum og gert hefúr
verið á Njáluslóðum og er nú í far-
veginum í Borgamesi þá væri hægt
að gera góða hluti. Sögusvið Eyr-
byggju er jú hér um slóðir og Eyr-
byggja er miklu skemmtilegri en Eg-
ils saga,“ segir Dagbjört kankvís.
Ædar að ganga áfram
Gönguferðimar um bæinn em að
sögn Dagbjartar nokkuð fastar í
sniðum þó að hún lagi þær nokkuð
að því hvernig hópurinn er samsett-
ur. „Offast legg ég af stað ffá höfh-
inni, geng í gegnum bæinn og enda
uppi á Þinghúshöfða þar sem bóka-
safnið er. Yfirleitt tekur gönguferðin
svona 45 mínútur til eina klukku-
stund. Frá Þinghúshöfðanum er ó-
viðjafnanlegt útsýni yfir Breiðafjörð-
inn og Stykkishólm og þar er hægt
að segja margar sögur og ég skil
hópana yfirleitt efrir þar.“ Það er á-
kveðinn munur á því sem landanum
finnst skemmtilegt að heyra og svo
hvað erlendum ferðamönnum finnst
spennandi. ,Já, ég reyni að finna út
hvað fólki finnst gaman að fá að vita.
Islendingimum segi ég frá sögu bæj-
arins, karakterum úr bæjarlífinu og
sögu húsanna á meðan údendingun-
um finnst mjög spennandi að heyra
þjóðsögur; álfa- og tröllasögur. Eg
segi þeim ffá flóði og fjöru og
hvemig eyjamar fengu nöfn sín. Hér
era straumar sem heita Knarrar-
brjótur og Mannsbani svo dæmi séu
tekin. Þeir em að sjálfsögðu forvitn-
ir að heyra um þessi skrýtnu nöfn og
hvemig þau em tilkomin. Einnig
segi ég ferðamönnum ffá því hvað er
að gerast í bænum í dag því þetta er
Hfandi bær.“ Hópamir sem Dagbjört
fer með um bæinn em ffá því að vera
fimm eða sex manna og upp í það að
vera farþegar úr heilu rútunum.
Hún segist hafa ánægju af sögu-
göngunum og segist æda að ganga á-
ffam. „Þetta var mjög skemmtilegt,
að hitta fólk og tala við það og ég
stefhi að því að halda þessu áffam.
Það gæti orðið meira úr þessu hjá
mér ef mér tekst að kynna þetta bet-
ur. Eg fór nú af stað með þetta án
þess að auglýsa mikið þannig að
þetta er enn óuppgötvað ef svo má
segja. Þó að það hafi ekkert verið
mjög mikið að gera í þessu í sumar
þá var þetta mjög skemmtilegt og
fólkið virtist kunna að meta ferðim-
ar.“
Verslunarmiðstöðin
Sjávarborg
Sjávarborg, versltm Dagbjartar er
að hennar sögn fyrst og fr emst bóka-
búð. Hún segist sjálf vera mikill
bókaormur og grúskari. Eftir alla
heimildavinnuna þá er spumingin
bara hvort hún vilji ekki skrifa bók
og gefa út? „Nei, ég held ég fari nú
ekki út í það. Mér finnst meira gam-
an að lesa bækurnar og svo er gaman
að rölta um með fólkinu og ég reyni
að standa mig ágædega í því. Núna
er jólabókaflóðið að heijast og þá er
ég í essinu mínu. Eg hef verið smá-
vegis með bókakynningar hér í bæn-
um og það er eitthvað sem mér
finnst líka mjög gaman, en því mið-
ur er tíminn af skomum skannnti."
Þau hjónin hafa rekið Sjávarborg
síðan 1994, Eyþór er auk þess sjó-
maður. I versluninni, sem er byggð á
gömlum gmnni, er margt á
boðstólnum. „Eg vil nú bara kalla
verslunina svona „Afini-Mall“, því
þar er hægt að finna allt milli himins
og jarðar. Til dæmis finnst fólki úr
Reykjavík hún mjög forvitnileg og
skemmtileg því það er erfitt að finna
svona búðir þar í dag. Eg sel handa-
vinnuvörur, garn, gjafavöm, leik-
föng, tölvuvöru og er komin með
umboð fyrir síma. En ég vil samt
fyrst og fremst hafa Sjávarborg
bóka- og ritfangaverslun.“
Veit einhver
um álagablettinn?
Efrir alla þessa heimildavinnu, er
eitthvað um Stykkishólm og nánasta
umhverfi bæjarins sem Dagbjört veit
ekki? ,Jú margt og mikið, en það er
eitt sem mig langar mjög að vita
meira um og hef ekki enn getað
fundið útskýringu á. Það er álaga-
blettur í landi Ness, sem er utanvert
hér í bænum, en ég ólst upp rétt þar
hjá. Þetta er h'til þúfa og núna er
búið að girða blettinn og það hefúr
enginn getað sagt mér frá þessu.
Guðmundur Finnsson bóndi í Nesi
lét aldrei slá þennan blett og við
máttum ekki leika okkur þar sem
börn. Eg lýsi hér með eftir upplýs-
ingum um hann!“ GG