Skessuhorn - 01.03.2006, Blaðsíða 18

18
MIÐVIKUDAGUR 1. MARS 2006
ggBSSilWQlBia

Afjfjármögnun Landnámsseturs
Oánægður hugsjóna-
maður
Ingimundur Grétarsson hefur átt í
deilum við bæjaryfirvöld í Borgar-
byggð um þó nokkurn tíma og hefur
Ingimundur verði ósáttur við að
byggð verði tengibygging á milli
gamla pakkhússins að Brákarbraut
15 og veitingahússins Búðarkletts
Brákarbraut 13. Ingimundur hefur
kært leyfið sem gefið hefur verið fyr-
ir þessari tengibyggingu og gert það
að sinni hugsjón að reyna að stoppa
þá framkvæmd. Mér finnst alveg á
mörkunum að ég hafi rétt á að
blanda mér í innanbæjarmál hér í
Borgarbyggð þar sem ég flutti í bæ-
inn um síðustu áramót. En þar sem
Landnámssetri Islands er ætlað að
starfa í þessum húsum ásamt tengi-
byggingunni finn ég mig knúinn til
að leggja hér orð í belg sérstaklega
eftir síðustu grein Ingimundar í
Skessuhorni sem ber yfirskriftina
„Af meintum fullyrðingum og dylgj-
um“. Framan af greininni rekur
hann samskipti í formsatriðum við
bæjarstjómina, en í síðasta hluta
greinarinnar spyr Ingimundur;
„hvers vegna sveitarfélag byggir og
leggur ebikahlutafélagi til húsnæði
til, að því er virðist, endurgjalds-
lausra afnota". Mig langar að skýra
út fyrir lesendum Skessuhorns
hvemig menningarsetur og söfin á
borð við Landnámssetur Islands em
yfirleitt ijármögnuð. Upplýsinga
xnn fjármögnun safha og setra aflaði
ég mér við vinnslu á viðsldptaáætlvm
fyrir Landnámssetur og kynnti mér
þá til dæmis hvemig önnur sam-
bærileg setur hafa orðið tdl, bæði hér
á landi og annarstaðar. Þumalputta-
reglan er að stofnkostnaður slíkra
setra er fjármagnaður úr þremur átt-
um. Að einum þriðja frá ríkinu, ein-
um þriðja frá sveitarfélaginu og að
einum þriðja frá einkaaðilum.
Hugmynd að
Landnámssetri Islands
verður til
En áður en ég rek hér frekar
fjármögnunina langar mig að skýra
fyrir lesendum blaðsins hvernig
það bar til að okkur langaði að
standa að stofnun Landnámsseturs
á Islandi, mér og Sigríði Margréti
Guðmundsdóttur. Eg hef í meira
en tíu ár gert það í aukavinnu að
vera fararstjóri í hestaferðum á há-
lendi landsins aðallega með er-
lenda ferðamenn. Þar hef ég kom-
ist að því hvað Islandingasögurnar
eru þakklátt frásagnarefni, sérstak-
lega þegar ferðast er um slóðir við-
komandi sögu. T.d. að segja
Bjarnasögu Hítdælakappa á ferð
um Hítardal og Löngufjörur, eða
Hrafnkels sögu Freysgoða þegar
farið er um Fljótsdalsheiði inn í
Kárahnjúka. En allaf þegar þessar
sögur eru raktar var reynslan sú að
maður þyrfti að byrja á byrjuninni
það er að segja útlendingnum frá
landnáminu. íslensk saga er svo
einföld og skýr af því að við þekkj-
um sjálfa byrjunina hvernig menn
settust að á þessari eyju. Við þekkj-
um nöfn þeirra og sögur. Engin
þjóð þekkir svo vel upphaf sögu
sinnar. Áhugi okkar beindist fljótt
að því að Landnámssetri væri best
komið í Borgarnesi vegna þess að í
Egils sögu er best og skýrast sagt
frá landnámi eins ættarhöfðingja,
landnámi Skalla-Gríms Kveld-
Ulfssonar í Borgarfirði og á Mýr-
um. Borgarnes er líka einstaklega
vel staðsett sem eðlilegur fyrsti án-
ingarstaður við þjóðbrautina vest-
ur og norður um land. Því komum
við með hugmyndina um Land-
námssetur í þetta hérað en ekki
annað. Hér var einfaldlega besta
staðsetningin.
I lvcrs vegna Landnáms-
setur í gömlu verslimar-
húsunum?
En hvernig kom það til að
gömlu verslunarhúsin urðu fyrir
valinu sem heimkynni Landnáms-
setursins? I upphafi þegar við Sig-
ríður Margrét Guðmundsdóttir
komum með hugmyndina um
Landnámssetur Islands í Borgar-
nesi til bæjaryfirvalda vorum við
með mjög stórar og kannski óraun-
hæfar hugmyndir í farteskinu. Okk-
ur dreymdi um nýbyggingar sem
rúma myndu glæsilegt þriggja
deilda setur helst úti í Brákarey
með kostnaðaráætlun sem skipti
hundruðum milljóna jafnvel millj-
arði. Þannig að það var hluti að því
að fá okkur niður á jörðina sem
bæjarstjórnin stakk upp á því að
við innum að því að þróa hug-
myndina með gerð viðskiptaáætl-
unar. Og það gerðum við veturinn
2003-2004 með styrkri handleiðslu
Ásthildar Sturludóttur hjá SSV.
Jafnframt bentu stjórnendur sveit-
arfélagsins okkur á að Pakkhúsið
við Brákarbraut væri nýuppgert á
vegum sveitarfélagsins, í samvinnu
við Húsafriðunarnefnd, og spurðu
hvort ekki væri möguleiki að koma
Landnámssetri fyrir þar. Það þótti
okkur fráleit hugmynd til að byrja
með. Pakkhúsið er frábært hús í
sögulegu samhengi, en það gerir
enginn landnámssögu Islands skil á
rúmum hundrað fermetrum. í
slíku húsnæði þyrfti að vera veit-
ingasala, salernisaðstaða og minja-
gripasala svo dæmi sé tekið og þá
væri allt rýmið farið undir það. En
húsnæðið var freistandi bæði sögu-
lega, staðsetningin góð og mögu-
leiki á veitingaþjónusta við gesti í
húsinu við hliðina, Búðarkletti.
Þannig kom upp hugmyndin um
að byggja látlausa tengibyggingu
sem gerði húsin að einu þjónustu-
svæði. Leitað var til Sigríðar Sig-
þórsdóttur arkitekts um að teikna
bygginguna og verkið var unnið í
fullri samvinnu við Húsafriðunar-
nefnd og er enn unnið í góðum
tengslum við nefhdina.
Fjármögnun
I frumvinnu að undirbúningi
stofnunar landnámsseturs gekk ég
á fund allra fagráðherra, og jafnvel
forsætisráðherra, til að kynna þeim
hugmyndina og fékk á öllum stöð-
um afar jákvæðar undirtektir. I
flestum þessum heimsóknum
komu forsvarsmenn Borgarbyggð-
ar með mér. Okkur var þar hins-
vegar gert ljóst að ríkið kæmi ekki
að stofnkostnaði Landnámsseturs
nema til jafns við sveitarfélagið.
Niðurstaða þeirrar viðskiptaáætl-
unar sem við unnum fýrir setrið
var að kostnaður yrði u.þ.b. níutíu
milljónir reiknað á verðlagi í maí
2004. Það var því frá upphafi okk-
ar bón til ríkisins að það kæmi með
þrjátíu milljónir og til sveitarfé-
lagsins að það kæmi með þrjátíu
milljónir. Síðan ætluðum við að
leita til einkaaðila um þær þrjátíu
milljónir sem upp á vantaði. Ríkið
hefur lagt til setursins af liðnum
Stofnstyrkur safna sjö milljónir
árið 2004, fimm milljónir 2005, og
nú enn fimm milljónir 2006. Við
vonumst eftir að ríkið mxmi hafa
lagt að fullu fram sinn skerf þegar
upp verður staðið. Fulltrúar Borg-
arbyggðar sáu í viðskiptaáætlun að
þar var gert ráð fyrir kostnaði af
byggingu tengibyggingar tuttugu
og fimm milljónir (á verðlagi maí
2004). Þeir fengu þá skynsamlegu
hugmynd að sveitarfélagið myndi
byggja tengibygginguna og eiga
hana jafnframt í framhaldinu,
þannig yrði þessi fjárfesting eftir í
samfélaginu ef ekki gengi sem
skyldi með Landnámssetur. Eg
held því að ég megi fullyrða að
sveitarstjórnarmenn hafi farið
fram með varúð og hyggindum í
að fjármagna setrið. Hér við bætist
að aðkoma sveitarfélagsins var ekki
aðeins forsenda þess að ríkið kæmi
að verkefhinu heldur hefur jákvæð
afstaða sveitastjórnarinnar, bæði
meiri og minnihluta, til verkefnis-
ins verið grundvallar atriði þegar
við fórum svo að tala við einkaað-
ila. Það er of langt mál að rekja hér
þá eikaaðila og sjóði sem styrkja
Landnámssetur en þó vil ég geta
þess að Sparisjóður Mýrasýslu hef-
ur komið veglega að verkefninu,
en hjónin Olafur Olafsson, sem
kenndur hefur verið við Samskip
og Ingibjörg Kristjánsdóttir, kona
hans, hafa þó komið myndarlegast
allra einkaaðila að verkefninu enn
sem komið er.
Eg vona að aðkoma sveitastjóma-
marma að Landnámssetri mxmi í
framtíðinni verða dæmd sem ffarn-
sýni og dæmi um skynsamlega ráð-
deild.
Um tölur Ingimundar
Að lokum nokkur orð um tölur
Ingimundar og fullyrðingar hans
um að áætlanir um tengibygging-
una hafi alveg farið úr böndunum.
Við gerðum ráð fyrir í okkar við-
skiptaáætlun að byggingin kostaði
25 milljónir króna. I útboðsgögn-
um var þeirri tölu komið niður í 18
milljónir með aðhalds reikningi,
sem byggingarverktakar sættu sig
ekki við. Frá maí 2004 til mars
2006 hefur byggingarvísitala
hækkað um 10,9% (Heimild frá
Hagstofu Islands). Því eru 25
milljónir á verðlagi í maí 2004
orðnar að 28 milljónum á verðlagi
dagsins í dag. Við þetta bætist að
bæjarfélagið ætlar að standa að ffá-
gangi lóða og færslu götu sem að
hluta til stendur í sambandi við
breytingar á skipulaginu vegna
nýja íbúðarhverfisins á „Rauða-
torgi.“ Þær framkvæmdir er ekki
sanngjarnt að reikna, nema að
hluta til, sem framlag til Land-
námsseturs. En sé frágangur í
kringum Landnámssetur reiknað-
ur inn sem framlag til setursins þá
er vel hægt að koma tölunni upp í
40 milljónir eins og Ingimundur
gerir í sinni grein. En það er frá-
leitt að tala um að áætlanir hafi far-
ið úr böndunum, þvert á móti
virðast frumáætlanir hafa verið
býsna raunsæjar.
Kjartan Ragnarsson.
Sóknarfæri Akumesinga felast í góðum búsetukostum
Markaðsráð Akraness stóð fyrir
morgtmverðarfúndi í síðustu viku
þar sem Grétar Þór Eyþórsson, for-
stöðumaður rannsóknasmiðstöðvar
Viðskiptaháskólans á Bifföst ræddi
um áhrif Hvalfjarðarganganna á
Akranes. Eins og lesendum Skessu-
homs er kunnugt xim hélt Grétar
Þór erindi á ráðstefhu sem Samtök
sveitafélaga á Vesturlandi og Við-
skiptaháskólinn á Bifföst stóðu fyrir
xrndir heitinu Á fleygiferð - Vestur-
land morgxmdagsins, sem haldin var
á Bifföst þann 27. janúar. Þar benti
harrn meðal armars á að Akranes ætti
ekki lengur að teljast til landsbyggð-
arinnar vegna nálægðar við höfðu-
borgarsvæðið og enn síður nú þegar
hægt er að ferðast með strætó milli
Reykjavíkur og Skagans.
En er Akranes þá formlega orðiim
hluti af höfuðborgarsvæðinu? Á
fúndinum velti Grétar fyrir sér hvort
Vesturland sem ein heild væri ennþá
til, því afdrifaríkar samgöngubætur
seinni ára hafa fært fjölmennasta
hluta Vesturlands inn fyrir hin eigin-
legu landamæri höfuðborgarsvæðis-
ins. Grétar vill með þessari skoðxrn
sinni vekja athygli á að forsendur hér
um slóðir em vemlega beyttar ffá
því sem áður var og munu erm
breytast í sömu átt með tdlkomu
Sxmdabrautar. I því sambandi þyrftu
Grétar Þór Eyþórsson.
Skagamenn að breyta um nálganir,
þ.e. að sjá til þess að vaxtarverkirnir
af fólksfjölguninni verði ekki of
miklir. Hann telur að nálægðin við
höfuðborgarsvæðið feli eirmig í sér
þá staðreynd að efling atvinnxxlífsins
verður ekki eins lífsnauðsynleg og
mönnum er tamt að telja. Grétar á
einfaldlega við að ekki síður verðxir á
Akranes sótt sem bxisetuvalkost af
fólki sem starfar í Reykjavík. Því sé
það verkefni sveitafélagsins að búa
íbúum sínum góð búsetuskilyrði
með góðum grxinnskólum og leik-
skólum og öflxigu íþrótta-, tóm-
stxmda- og menningáfstarfi. Þar sem
höfuðborgarsvæðið er orðið þröngt,
ferðatími innanbæjar lengist og hxis- Hluti gestanna á morgunverSarfundi MRA.
hverfi 'höfuðborgarinnar,“ sagði
Grétar. Hann sagði einnig allt benda
til þess að fólk mun vilja setjast þar
að, óháð því hvar það vinnur og því
er vænlegra að eyða meiri kröftum í
vaxtarpolitík en varnarsinnaðar að-
gerðir sem engin þörf væri á. Hann
skýrskotaði í fótboltann og líkti
þessu við að spila 5-3-2 leikkerfið
þegar andstæðingarnir koma boltan-
um aldrei yfir miðju. „Mér finnst
það persónulega ofureðlilegt að
horft sé í átt til Reykjavíkur en um
leið þarf þá að ákveða í hvorn fótinn
menn ætla sér að stíga,“ sagði Grét-
ar að lokum.
KÓÓ
næði er dýrt, sækist lólk í tneira mæli
í bamvænna umhverfi með tengsl
við náttúiuna. Méð þessari þróun
þurfa Skagamenn að skilgreihá sig.á
nýjan leik og horfast í augu við þá
staðreynd að bærinn sé að hluta til
svefnbær, þ.e. fólk býr þar en starfar
á höfuðborgarsvædin#. 1 iaxui þenti
jafnframt á að orðið svefnbær sé ekki
endiiega neikvætt í þeim skilnmgi.
„Gleymum heldur ekki að þessi
aukna nálægð tryggir traustari bú-
setu og öflugara mannlíf til lengri
tíma. Þetta er aðstaða sem mörg
bæjarfélög á landinu myndu gjarnan
vilja vera í,“ sagði Grétar orðrétt.
Hann vitnaði í rannBÓkn sem Víf-
ill Karlsson gerði um áhrif Hval-
fjarðarganga en þar kemur ffam að
fólk búsett á Akranesi og í nágrenni
nái tvöföldum áhrifum þegar spurt
var hvort tilkoma ganganna hafi leitt
til hærri atvinnutekna. Sama niður-
staða var fengin þegar spurt var
hvort göngin hefðu leitt til Ijöl-
breyttari atvinnutækifæra. Á Akra-
nesi voru áhrifin mest og greinilegt
er að fólk lítur mjög til atvinnusókn-
ar inn í borgina og því er ekki annað
hægt en að segja að mikið hafi breyst
frá því fyrir Hvalfjarðargöng. „Þó
Sxmdabrautin verði ekki sama regin-
byltingin rnxrn hxin samt sem áðxir
staðfesta Akranes enn ffekar sem út-