Skessuhorn - 16.08.2006, Side 12

I
12
MIÐVIKUDAGUR 16. ÁGÚST 2006
^neasuhv/Li
Höfum skapað okkar paradís hér
Rætt við Ritu og Pál um plönturækt, handverk og paradísina Grenigerði
Páll og Ríta í garðinum í GrenigerSi.
Rétt norðan við Borganes getur
að líta bæinn Grenigerði, þakinn
þölda fallegra trjá í ýmsum stærðum
og gerðum. Þar hafa listahjónin Ríta
Freyja Bach og Páll Jensen búið og
starffækt gróðrastöð í tæp 30 ár við
gott gengi. Þau eru heimafólki góð-
kunn fyrir fallegar plöntur, kátlyndi
og mikla þjónustulund svo ekki sé
nefnt handverk þeirra sem undan-
farið hefur notið síauldnna vinsælda
og er nú selt á fimm stöðum um
landið. Skessuhom sótti þau hjón
heim og var vel teldð eins og vænta
mátti.
Markmiðinu náð
Það var árið 1980 sem þau Ríta og
Páll fluttu búferlum frá Ferjubakka
með böm sín þau Guðríði Ebbu og
Kristján Vagn. „Hér vora kannski
um 40 tré dreifð um jörðina þegar
við fluttum hingað, öll rétt um met-
ers há. Þeim söfnuðum við saman og
röðuðum upp á nýtt. Þá hófumst við
handa við að planta trjám og rækta
og þurftum við að læra allt sem því
tengist ffá grunni," segir Páll. Ríta
bætir við að þau hafi unnið úti fyrstu
fimm árin auk þess að hafa 3 3 naut í
uppeldi í fjósinu. „Á fimm árum var
gróðrastöðin komin
það vel af stað að við
gátum nokkurn veg-
in lifað af henni, á-
samt nautauppeld-
inu. Uppeldinu
hættum við svo fyrir
átta árum þegar
handverkið var farið
að gefa af sér. Við
ætluðum okkur að
hafa ein laun af
handverkinu og ein
af gróðrastöðinni og
það hefur tekist,“
segir hún.
Aðeins fyrsta
flokks plöntur
„Nú eru um 75
tegundir af plöntum
til sölu í gróðrastöð-
inni. Það selst mest
af litlum birkiplönt-
um sem era 18 saman í poka. Það er
kannski einn fimmti af birld nýgræð-
ingum sem við nomm í þessi búnt
því ef plantan er of rýr þá hendum
við henni. Við viljum bara selja
fyrsta flokks plöntur, ekki annars
flokks. Einnig selst vel af stórum
stökum plöntum, þá helst birki,
reynivið og grenigerðisviðju sem er
talin harðgerð og dugleg planta,“ út-
skýrir Ríta og bætir við; „Við erum
ekld lengur með fjölær blóm en selj-
um alltaf vel af rósum og sírenum.
Það fer mest af þeim snemma á vor-
in og seinnipart sumars. Birkið selst
aftur á móti best um mitt sumar.“
Gott sumar
fyrir plöntumar
Páll og Ríta segja sumarið hafa
verið hagstætt fyrir plöntumar. „Það
var nokkuð kalt fyrripart stunars en
nú er hlýtt og þá sprettur allt hratt.
Ef það hefði verið of gott veður í allt
sumar þá hefði gróðurinn vaxið of
mikið og orðið dinglandi og linur.
Ef það er engin stífni í gróðrinum þá
bognar hann og fellur um koll, það
era ekki fallegar söluplöntur,“ segir
Páll og bætir við; „Ef hugsað er út
ffá plöntunum þá er betra ef veðrið
er í kaldara lagi. Þetta hefur alltaf
gengið hjá okkur og gerir það ör-
ugglega núna líka, sumarið hefur
ekki verið svo slæmt fyrir okkur ef ég
hugsa til baka.“
Skartgripir úr
homxrni og hesthári
Ríta og Páll nota einungis efni úr
náttúrunni í handverk sitt. Þau vinna
mikið með hom af kindum, kúm,
geitum og hreindýrum í skartgripi
og ýmsa aðra hluti sem þeim hefur
dottið í hug að gera. „Eg tými engu
að henda, bíð bara efidr hugmynd
um hvað ég get unnið úr hlutnum,
það er alltaf eitthvað sem hægt er að
nota þetta í,“ segir Ríta með litla
hníflu (h'tið kindahom) milh hand-
anna og nefnir sem dæmi að gaman
væri að nota hana í nælu. Skartgrip-
irnir sem Ríta og Páll smíða úr
hornum era pússaðir með pappír í
mörgum grófleikum og svo að lok-
um með tusku og þá kemur liturinn
og glansinn ffam í beininu. „Nei ég
lakka ekki yfir, glansinn kemur ffá
beininu sjálfu, líkt og þegar steinn er
bleyttur þá kemur liturinn ffam. Þá
notum við fléttuð hesthár í festina
sem er því mjög sterk,“ útskýrir hún.
Vilja ekki hom
af felldu dýri
„Það er rosalega gaman að vinna
með hreindýrahomin því þau eru
svo falleg á litin. Það fer eftir því
hvemig þau era skorin hvemig lita-
munstrið kemur ffam í þeim,“ segir
Ríta en úr hreindýrahornum gera
þau mikið skartgripi og nálahulstur.
Þegar þau eru spurð hvort ekki sé
erfitt að fá hreindýrahom stendur
ekki á svörum. „Nei aldeilis ekki. I
byrjun þekktum við engan bónda
fyrir austan svo við tókum ffam
símaskránna og byrjuðum að
hringja," útskýrir Páll og bætir við;
en homin verða að hafa fallið sjálf af
dýrinu, annars era þau ekki útvaxin."
,Já við getum ekki notað hom af
felldu dýri. Bændumir taka homin
með sér heim úr haganum af göml-
um vana og svo safnast þau saman
við húsvegginn. Skiljanlega urðu
þeir voða fegnir þegar við hringdum
og buðumst til að kaupa þau. Feng-
um til að mynda heilt bretti frá ein-
um bóndanum,“ segir Ríta hlæjandi.