Morgunblaðið - 02.05.2019, Page 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. MAÍ 2019
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Lífshorfur sjúklinga sem greinast
með lungnakrabbamein hafa batnað
umtalsvert á síðustu tveimur áratug-
um. Þetta kemur fram í vísindagrein
rannsóknarhóps á Landspítala og
við Háskóla Íslands sem birtist í
Annals of Translational Medicine.
„Í dag má gera ráð fyrir að í kring-
um 90% sjúklinga séu á lífi ári eftir
aðgerð en áður var hlutfallið 75%.
Ástæður fyrir þessari jákvæðu þró-
un eru sennilega margþættar en
þyngst vegur sú staðreynd að sjúk-
lingarnir greinast fyrr og með
smærri æxli auk þess sem greining
þeirra og mat á útbreiðslu er ná-
kvæmari. Þá sýndi rannsókin að 99%
sjúklinga lifa aðgerðina af sem telst
mjög góður árangur í alþjóðlegum
samanburði,“ segir í fréttatilkynn-
ingu rannsóknarhópsins.
Rannsóknin náði til 650 sjúklinga
sem gengust undir skurðaðgerð á
lunga vegna lungnakrabbameins
1991 til 2014. Konur voru ívið fleiri
(52%) og meðalaldur sjúklinga tæp
70 ár.
Ýmsar nýjungar hafa verið teknar
upp í meðferð lungnakrabbameins
hér á síðustu árum. Þar má nefna
berkjuómspeglun og notkun jáeinda-
skanna til að meta útbreiðslu meins-
ins. Einnig hafa verið tekin í notkun
fullkomnari geislatæki sem nýtast
gegn æxlum sem ekki er hægt að
fjarlægja. Sama á við um ný líftækni-
lyf sem geta nýst sjúklingum með út-
breiddan sjúkdóm og má nota með
hefðbundnum krabbameinslyfjum.
Fyrsti höfundur greinarinnar er
Hannes Halldórsson kandídat en
Tómas Guðbjartsson, prófessor og
yfirlæknir á Landspítala, stýrði
rannsókninni. Aðrir höfundar eru
læknarnir Steinn Jónsson prófessor,
Magnús Karl Magnússon prófessor,
Andri Wilberg Orrason, Guðrún
Nína Óskarsdóttir, Ástríður Péturs-
dóttir og Björn Már Friðriksson.
Nýjar aðgerðir, lyf og aðferðir
Byrjað var að framkvæma blað-
nám með brjóstholssjá (VATS) um
síðustu áramót hér á landi. Aðgerð-
irnar falla því utan þess tíma sem
rannsóknin náði til. Í VATS-aðgerð
er allt lungnablaðið fjarlægt í gegn-
um 4 sentimetra langan skurð með
aðstoð sjónvarpsmyndavélar.
Tómas Guðbjartsson prófessor
sagði að VATS-aðgerðum hefði áður
verið beitt við minni lungnakrabba-
mein, þegar tekinn var lítill hluti af
lunganu. „Nú getum við tekið heilt
blað með þessari aðferð, það getur
verið allt að tveir lítrar að rúmmáli.
Með því að pressa vefinn er hægt að
pakka honum í poka og draga út í
gegnum fjögurra sentimetra skurð,“
sagði Tómas. Notuð er sérstök hefti-
byssa til að loka fyrir æðar og berkj-
ur og skera á milli. Einnig eru komn-
ar nýjungar í geislameðferð og ný
líftækni-krabbameinslyf.
„Það er ánægjulegt að sjá að ár-
angur meðferðar á sjúklingum sem
eru með sjúkdóm bundinn við lungu
er að batna. Við þurfum samt að ein-
blína á fyrirbyggjandi aðgerðir og að
fá fólk til að byrja ekki að reykja eða
til að hætta að reykja,“ sagði Tómas.
Hér greinast um 160 tilfelli lungna-
krabbameins á ári. Mjög hefur dreg-
ið úr reykingum og reykja aðeins um
9% fullorðinna. Hlutfall grunnskóla-
nema sem reykja er enn lægra.
Rannsóknin sýnir að meinin grein-
ast nú fyrr en áður, eru því minni við
greiningu og hafa breiðst út í færri
tilvikum. Það getur bent til þess að
sjúklingar leiti fyrr til læknis en áður
og að læknar séu vel vakandi fyrir
sjúkdómnum og greiningu hans.
„Vandinn við lungnakrabba er hve
margir greinast með útbreiddan
sjúkdóm. Einkenni sjúkdómsins
falla oft saman við reykingatengd
vandamál,“ sagði Tómas.
Ýmsar nýjungar í meðferð
Morgunblaðið/RAX
Landspítali Tómas Guðbjartsson prófessor og Hannes Halldórsson kandídat eru á meðal höfunda vísindagreinar.
 Betri lífshorfur sjúklinga með lungnakrabbamein  Greinast fyrr og með
smærri æxli en áður  Blaðnám með brjóstholssjá styttir legutíma sjúklinga
VATS-aðgerð Sýktur hluti lungans er fjarlægður í gegnum lítinn skurð.
„Það er engin spurning í sambandi
við þessi göng, sem voru svo út-
hugsuð og vel undirbúin, það hefur
allt staðist hjá okkur sem við höfum
sagt sem vorum að berjast fyrir
þessu,“ segir Árni Johnsen, fyrrver-
andi alþingismaður, inntur álits á
stöðu samgangna til Vestmannaeyja.
„Þetta er algjört klúður frá upp-
hafi til enda.“ Árni var einn þeirra
sem á sínum tíma töldu að betra væri
að grafa göng til Vestmannaeyja í
stað þess að fjárfesta í gerð Land-
eyjahafnar og sinna áframhaldandi
rekstri Herjólfs.
Hingað til hefur kostnaður við
Landeyjahöfn og Herjólf verið tæpir
sautján milljarðar króna ef tekið er
með í reikninginn fyrirhuguð lagfær-
ing hafnarinnar, samningur um
dýpkun næstu
þrjú árin og smíði
nýs Herjólfs auk
rafvæðingar hans.
Í lokaskýrslu
starfshóps sam-
gönguráðherra
um samgöngur til
Vestmannaeyja,
frá 2006, segir að
kostnaður við
gerð 18 kílómetra
jarðganga til Eyja hafi verið metinn á
um 25 til 31 milljarð á verðlagi 2004.
Til samanburðar er áætlaður kostn-
aður við hin fyrirhuguðu Suðureyj-
argöng í Færeyjum 56,8 milljarðar
íslenskra króna, en þau göng verða í
tveimur liðum þar sem annar er 9
kílómetrar og hinn 17 kílómetrar.
„Göng hafa verið og eru lang-
hagstæðasti kosturinn. Það er alveg
klárt að þessi göng koma, því þó
þetta skip sem nú er búið að smíða
komi þá mun það ekki duga. Við vit-
um núna hvað þessi pakki kostar í
raun og veru, því það hefur verið
gerð ítarleg úttekt á þáttum máls-
ins. Kostnaður við göngin sjálf er
svona um það bil 34 milljarðar og
svo er kannski svipað í lánakostnað
og slíkt,“ segir Árni og tekur fram
að á móti komi að gjald yrði greitt
fyrir hvern bíl sem ekið yrði um
göngin.
„Það er almannarómur núna að
menn hefðu betur farið eftir þessum
hugmyndum,“ staðhæfir Árni.
„Eyjamenn hafa alla tíð viljað göng-
in númer eitt.“ gso@mbl.is
Hafa alla tíð viljað göng
 Herjólfur og Landeyjahöfn hafa kostað um 17 milljarða
 Segir jarðgöng til Vestmannaeyja hagstæðasta kostinn
Árni
Johnsen
Lungnakrabbamein er annað al-
gengsta krabbamein á Íslandi
hjá báðum kynjum og það sem
hefur hæstu dánartíðnina.
Reykingar eru taldar valda 90%
lungnakrabbameina en á Íslandi
greinast um 160 tilfelli árlega. Í
þriðjungi tilfella er meinið
bundið við lungað og er þá oft-
ast hægt að fjarlægja það með
skurðaðgerð.
Til að ráða niðurlögum
lungnakrabbameins er mikil-
vægast draga úr reykingum. Í
dag reykja aðeins 9% fullorð-
inna sem er heimsmet sem við
deilum með Svíum. Hlutfall
grunnskólanema sem reykja er
enn lægra og margir bekkir eru
reyklausir. Þessi forvarna-
árangur mun draga úr tíðni
lungnakrabbameins í framtíð-
inni ásamt því að hafa áhrif á
tíðni margra annarra reykinga-
tengdra krabbameina og ekki
síður hjarta- og æðasjúkdóma.
Mikilvægast
að draga úr
reykingum
LUNGNAKRABBAMEIN
Þorgrímur Kári Snævarr
thorgrimur@mbl.is
Áætlað er að kjaraviðræður milli
samflots iðnaðarmanna og Samtaka
atvinnulífsins haldi áfram í Karphús-
inu kl. 10 í dag og unnið verði að
samþykkt nýs kjarasamnings.
„Það var góður gangur í viðræð-
unum í gær þegar við lukum fundi,“
sagði Kristján Þórður Snæbjarn-
arson, talsmaður iðnaðarmanna í
kjaraviðræðunum, um síðustu lotu
kjaraviðræðnanna sem fór fram í
fyrradag. „Við stefnum bara á að
halda áfram og reyna að klára þá
taxtavinnu sem eftir er. Síðan von-
umst við til að við getum farið að
klára samninga.“
Kristján sagðist eiga von á nokk-
urra klukkustunda viðræðum. „Ég
er að verða nokkuð vongóður um
næstu skref,“ sagði hann. „Það getur
samt sem áður alltaf eitthvað komið
upp á þegar menn eru að vinna með
taxtann. Ég held að við förum samt
bara bjartsýnir inn í þetta.“
Morgunblaðið/Eggert
Kjör Fundað er í Karphúsinu.
Áfram
fundað í
deilunni
 Segist vongóður
um næstu skref
Skömmu fyrir klukkan 18 í gær-
kvöld var óskað eftir aðstoð björg-
unarsveita vegna stúlku sem hrasað
hafði á gönguleið í Esjunni. Við fall-
ið slasaðist hún á fæti og gat af þeim
sökum ekki komist niður af fjallinu
af sjálfsdáðum.
Björgunarsveitarfólk og sjúkra-
flutningamenn frá slökkviliðinu á
höfuðborgarsvæðinu fóru upp í hlíð-
ar Esjunnar á sexhjólum og voru
fyrstu viðbragðsaðilar komnir að
stúlkunni um hálftíma eftir að ósk
barst um aðstoð. Vettvangur slyss-
ins var, samkvæmt upplýsingum frá
Landsbjörg, ofarlega í fjallinu.
Þegar Morgunblaðið fór í prentun
var verið að flytja stúlkuna niður.
Ekki var þá unnt að veita nánari
upplýsingar um líðan hennar.
Slasaðist
í Esjunni