Morgunblaðið - 25.05.2019, Blaðsíða 45

MENNING 45
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. MAÍ 2019
AF MYNDLIST
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Sumarið 1992 kom ég í heim-sókn í gamla Kópavogshælið,það fallega hús sem Guðjón
Samúelsson teiknaði árið 1923. Eng-
in starfsemi var lengur þar á vegum
stofnunarinnar en einhverjir mynd-
listarmenn höfðu fengið þar aðstöðu.
Og ég var kominn að hitta og mynda
gest sem starfaði þar um nokkurra
vikna skeið, tékkneska myndlistar-
manninn Milan Kunc; íslenskir koll-
egar, Georg Guðni og Helgi Þorgils
Friðjónsson höfðu haft milligöngu
um að útvega vinustofuna. Kunc
sýndi mér björt og fantasíukennd
verk sem hann hafði málað þessa
björtu sumardaga; hann var og er
æði afkastamikill og þarna var til að
mynda portett af konu með jarðar-
ber, dramatískt fjallalandslag og ís-
lenskur torfbær, allt í þeim kerskn-
isfulla pop-súrrealisma sem hafði
skotið listamanninum býsna hátt
upp á evróskan myndlistarhimin
nokkrum árum fyrr. Hann sýndi
víða um lönd og hjá virtum galle-
ríium, voldug söfn, bankar og aðrar
stofnanir eignuðust verk eftir hann,
sem og fjöldi einkasafnara. Og undir
lok dvalarinnar voru þessi nýju Ís-
landsverk sýnd í Ganginum, heima-
gallerí Helga Þorgils.
„Hér er augljóslega á ferðinni
hugsandi listamaður, sem telur
myndgæðin og boðskapinn lykil-
atriði í myndlistinni. Slík viðhorf eru
ekki algeng í nútímalist, og því fagn-
aðarefni að fá að kynnast þeim stöku
sinnum,“ skrifaði Eiríkur Þorláks-
son þá í rýni hér í blaðinu.
Opnaði aftur í Ganginum
Ári seinna vorum við Milan Kunc
báðir fluttir til New York og hitt-
umst þar nokkrum sinnum, til að
mynda við opnun stórrar sýningar á
verkum hans. Síðan er liðinn meira
en aldarfjórðungur og þótt ég hafi
stundum séð umfjöllun um verk
Kunc í erlendum fagtímaritum, þá
hittumst við ekki aftur fyrr en nú í
byrjun vikunnar, og þá var ég aftur
kominn til að taka af honum mynd
og það í Ganginum hjá Helga Þor-
gils. Kunc var nefnilega kominn aft-
ur með ný málverk í farteskinu;
hann opnaði á þeim sýningu á mið-
vikudaginn var, ásamt úrvali litkrít-
armynda frá tíu ára tímabili, mynda
sem margar sýna konur, dansandi
indverskar sumar hverjar, ein-
hverjar módelstúdíur og svo eru
tvær sem sýna fólk í samförum.
„Þetta eru svona kama sutra útlegg-
ingar,“ segir hann brosandi.
Því Kunc er kátur maður, hálf-
áttræður núna en slær greinilega
ekki slöku við; eftir að hafa búið og
starfað víða undanfarna hálfa öld, þá
hefur hann nú flutt aftur heim til
Prag og nýtur þar virðingar – þótt
hann segi sjálfur að hann rekist ekki
vel í hópi. Myndheimur hans er of
sérstakur til að svo sé.
Fullur af orku á Íslandi
„Ég man vel hvað ég gat unnið
lengi þetta sumar hér árið 1992,“
segir hann. „Ég hafði dagsbirtu al-
veg til um ellefu á kvöldin og ég var
einhvernveginn fullur af orku. En ég
vinn enn af kappi, þessi málverk
hér,“ hann bendir á myndirnar á
veggjunum, „hef ég málað á síðustu
vikum. Eitt verk af öðru flæddi
fram, eins og venjulega, og mynd-
irnar eru gjörólíkar.“
Kunc hóf myndlistarnám á sjö-
unda áratugnum en eftir svokallað
„vor í Prag“ flutti hann til Ítalíu þar
sem hann hreifst af verkum gömlu
ítölsku meistaranna, sem enn hafa
áhrif á verk hans og myndheim. Það-
an flutti hann til Þýskalands og nam
meðal annars hjá hinum skæru
stjörnum Joseph Beuys og Gerhard
Richter. Kunc lenti upp á kant við þá
báða, og við þýska myndlist yfirhöf-
uð; sagði þá að þar framleiddu lista-
menn rusl úr rusli. Hann kaus hins
vegar að mála fyrst og fremst, en
hefur reyndar einnig gert talsvert af
ævintýralegum og súrrealískum
keramikverkum.
„Hugmyndir að verkum koma
ekki bara auðveldlega til mín, þær
hafa alltaf þyrpst að mér,“ segir
Kunc. „Ég hef líka búið víða, það
hafði til dæmis mjög mikil áhrif á
mig að búa á ólíkum stöðum á Ítalíu
– Róm er alveg einstök, er eins og
opið safn og hafði mikil áhrif á verk-
in mín. Ég starfaði í Þýskalandi á
áttunda áratugnum og var í New
York á þeim níunda.“
Í byrjun ferilsins vann Kunc mikið
á írónískan hátt með tákn sósíalism-
ans, eins og hamar og sigð, í mál-
verkunum. List hans þróaðist síðan
úr í frásagnarkenndan súrrealisma,
þar sem ítalskur mannerismi hafði
áhrif, „þar er hátindur endurreisn-
arinnar,“ segir hann.
„List mín hefur verið metin á ólík-
an hátt, þykir kits í Þýskalandi en
írónísk á Ítalíu. Með tímanum kom
nýklassík inn, ég kalla það pop-
endurreisn, en fyrst og fremst eru
þetta bara málverk sem ég nýt að
skapa,“ segir Kunc.
Ævintýraheimar pop-súrrealistans
Morgunblaðið/Einar Falur
Glaðhlakkalegur Milan Kunc í Ganginum í vikunni, með splunkuný mál-
verk fyrir ofan sig og í möppunni en bunki litkrítarverka frá síðustu árum.
Morgunblaðið/Einar Falur
Málarinn Um nokkurra vikna skeið árið 1992 hafði Kunc vinnuaðstöðu í
fyrra húsnæði Kópavogshælis, málaði nokkur verk og sýndi í Ganginum.
»Hugmyndir að verkum koma ekki
bara auðveldlega til
mín, þær hafa alltaf
þyrpst að mér…
Sýningin Auga fyrir auga verður
opnuð í dag, laugardag, í Mjólkur-
búðinni, sal Myndlistarfélagsins í
Listagilinu á Akureyri. Þar sýna
listakonurnar Karólína Baldvins-
dóttir og Jónborg Sigurðardóttir,
eða Jonna, verk sín. Þar má bæði
finna málverk og þrívíð verk sem
unnin hafa verið á undanförnum
mánuðum. Á sýningunni eru augu í
forgrunni. Listakonurnar eru báð-
ar blindar á öðru auga og sækja
innblástur sýningarinnar í það.
Gestum gefst tækifæri á að öðlast
innsýn í heim blindra með ýmsum
gleraugum sem túlka sjónskerð-
ingar af ýmsu tagi. Þau má setja
upp og fá með því nýja sýn á verkin
og jafnvel heiminn í heild. Sýningin
er opin milli kl. 14 og 17 laugardag
og sunnudag og aftur 30. maí og
helgina 1. og 2. júní.
Myndlistarsýning um augu í Listagilinu
Auga Eitt verkanna á sýningunni.
Argentínski
myndlistarmað-
urinn Federico
Dedionigi sýnir
málverkaseríu
sína States of
Being í Deigl-
unni á Akureyri.
Sýningin verður
opin milli kl. 14
og 17 í dag og á
morgun. Dedionigi er gestalista-
maður Gilfélagsins í maí.
Samkvæmt upplýsingum frá sýn-
ingarstað hefur Dedionigi unnið að
akrýlmálverkaseríunni States of
Being í Argentínu og síðan haldið
því áfram í gestavinnustofu félags-
ins. Listamaðurinn, sem er alinn
upp í úthverfum Buenos Aires, er
menntaður í myndlist í Social
Museum University (UMSA) og með
meistarapróf í listþerapíu frá Nat-
ional University of the Arts í Arg-
entínu. Dedionigi hefur bæði starf-
að sem kennari í UMSA og fleiri
skólum í heimaborg sinni auk þess
sem hann hefur aflað sér reynslu
sem listþerapisti. Hann er sagður
hafa mikinn áhuga á austur-
lenskum fræðum á borð við chi
kung, jóga, hugleiðsluaðferðir og
kínverskar bardagalistir auk þess
sem ferðalög um Evrópu hafa veitt
honum innblástur í listsköpun á síð-
ustu árum.
Federico Dedionigi
Myndlist frá Argentínu til Akureyrar
emmessis.is